Tổ sư chùa Bụt Mọc tên Nguyễn Tâm Thông, pháp danh Như Thích, người thôn Phú Mẫn xã Nội Trà nay là xã Hoàn Sơn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, sinh ra trong gia đình giàu có. Năm 58 tuổi ngài mới phát tâm quy y nhà Phật. Ban đầu Ngài tu ở chùa Châm Hộ (Quảng Ninh) thời gian sau Ngài về quê, xuất tiền của xây chùa tu. Nghe tin Thiền Sư Chân Như thuộc phái Trúc Lâm Yên Tử nổi tiếng, tổ sư Tâm Thông trèo rừng, vượt suối tìm đến gặp, được Thiền sư mến mộ cho là người có tâm với đạo. Sau đó ngài trở về Kinh Bắc và đi khắp núi sông Đại Việt tìm thế đất tốt dựng chùa nhưng thấy không nơi nào phong cảnh lại ngoạn mục kì thú như ở đây. Ngài thấy đây là thế đất lớn của 4 con vật quý: Long, Ly, Quy, Phượng. Thế đất linh nơi núi Phượng chắc trời để dành riêng cho Ngài, nay được nhà Phật hiển ứng...
Chùa kiến trúc theo kiểu chữ tam, 3 tầng lầu nối tiếp nhau liên tiếp gồm: Thượng điện, trung điện và hạ điện. Trong chùa có nhiều tượng đẹp nổi tiếng nhất là tượng Thích ca mâu ni bằng đồng đỏ, tượng Tuyết Sơn khắc khổ tu hành gầy gò trơ hết xương sườn, nhưng gương mặt vẫn cương nghị, ánh mắt tràn đầy niềm tin hướng tới cõi niết bàn cùng tượng Hộ Pháp giả đồng đen cao gần 2m. Chùa có tên chữ: Bảo Quang Tự vì nằm ở sườn núi quang đãng, tràn đầy ánh sáng, nhưng dân gian vẫn gọi là chùa Bụt Mọc vì chùa tọa lạc ngay nơi ông Bụt ra đời.
 |
|
Để chấn hưng thiền phái Trúc Lâm - dòng Phật giáo Việt Nam do vua Trần Nhân Tông, Tổ sư Huyền Quang và Tổ sư Pháp Loa sáng lập, Tổ sư Tâm Thông bỏ ra 118 quan tiền mua 3 ha đất quanh chùa để lập thiền viện, đào tạo đệ tử, tăng ni; Phật tử học xong tỏa đi khắp 4 phương truyền đạo.
Ngày 1/6 năm Quý Mùi (1723) Tổ sư Thích Tâm Thông viên tịch, hưởng thọ 66 tuổi. Trước lúc ra đi Tổ sư dặn dò đệ tử: Người từ Thiền viện ra đi khi họ qua đời dù bất cứ ở nơi đâu, hài cốt đều phải đem về chùa Bảo Quang chôn cất. Chính vì thế mà chùa Bụt Mọc mới có 111 cây tháp cổ kính rêu phong, vườn tháp lớn nhất Việt Nam. Việc làm đó của Tổ sư thể hiện tính nhân văn sâu sắc, một tình yêu thương gắn bó giữa những người đồng đạo: Sống chết bên nhau.
Học trò của Tổ sư được đào tạo ở thiền viện rất đông. Sau khi Tổ sư qua đời 8 năm, học trò của Tổ sư tổ chức xây xá lị cho Ngài gọi là Tháp Báo Ân hay Tháp Tổ. Hàng thứ 2 có 5 cây tháp, họ là những học trò xuất sắc của Ngài.
Thời thế đổi thay, chùa Bụt Mọc bị phá sạch chỉ còn trơ lại hàng tháp cổ và tấm bia ghi lại sự tích chùa Bụt Mọc. Thời kinh tế thị trường, nhiều kẻ hám tiền, muốn làm giàu bất chính đã đập phá hàng chục cây tháp cổ để tìm cổ vật. Dân gian truyền rằng: Những kẻ mạt vận đó đã bị Thần Phật trừng phạt, có người bị ốm đau, tàn phế, có kẻ thì con cháu dị dạng, hư đốn...
Đau lòng trước cảnh đất Phật bị tàn phá tan hoang, Hòa Thượng Thích Thanh Dũng Trụ trì chùa Hàm Long đã cho đệ tử tới cùng địa phương xây dựng lại chùa, hài cốt các nhà sư được đặt vào trong các tháp mới được xây dựng lại. Tăng ni phật tử, các nhà doanh nghiệp ở khắp nơi: Bắc Ninh, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh… tới chùa công đức rất đông.
Năm 1998, chùa Bụt Mọc với 111 cây tháp cổ kính rêu phong đã làm sống dậy một tiềm năng du lịch mới, mỗi năm thu hút hàng vạn du khách trong và ngoài nước hành hương về chốn Tổ. Chùa Bụt Mọc trở thành điểm hẹn của khách du lịch cuối tuần, những ngày Chủ nhật đẹp trời; có cả du khách Nhật Bản, Pháp, Australia, Hà Lan, Anh... Công nhân các nhà máy, khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Bắc Giang, Quảng Ninh… từng đoàn, từng tốp đến chùa Bụt Mọc tham quan, lễ phật, dâng hương.
Ông Bí thư Chi bộ thôn Sơn Đông, xã Nam Sơn, TP Bắc Ninh cho chúng tôi biết: Sơn Đông đang có kế hoạch làm bãi đỗ xe cho khách tham quan và kết hợp với Hòa thượng Trụ trì chùa Hàm Long xây thiền viện để hoàn chỉnh khu di tích lịch sử quan trọng này, đáp ứng lòng mong đợi của du khách trong và ngoài nước.
Lửa Việt
