Cần phải ban hành luật sản xuất, cung cấp, tiêu thụ nước sạch

Sáng ngày 23/10, tại Hà Nội, Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam đã phối hợp cùng với Tạp chí Cấp thoát nước Việt Nam tổ chức buổi tọa đàm “An ninh nước sạch và các vấn đề pháp lý” với sự góp mặt của một số chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực cấp thoát nước và các chuyên gia pháp lý.

Các vị khách mời tham gia buổi tọa đàm.

Sau sự cố nước sạch sông Đà nhiễm dầu, các chuyên gia ngành nước đã cung cấp đến người dân quy trình cấp thoát nước an toàn ở nước ta và các nước trên thế giới. Đồng thời, các luật sư và chuyên gia còn chỉ ra yếu tố pháp lý trong mối quan hệ giữa đơn vị cung cấp nước và người tiêu dùng, trách nhiệm của doanh nghiệp, của chính quyền ,cơ quan chức năng sau khi xảy ra sự cố đổ trộm dầu thải gây ô nhiễm nguồn nước.

Luật sư, Tiến sĩ Đồng Xuân Thụ, Tổng biên tập Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam mở đầu buổi tọa đàm bằng câu hỏi: Qua sự cố nước sạch sông Đà bị nhiễm dầu, dư luận đang tập trung trách nhiệm vào công ty cung cấp nước sạch, các chuyên gia đánh giá về trách nhiệm của đơn vị cấp nước như thế nào? Trong câu chuyện này liệu có phải chỉ là trách nhiệm của doanh nghiệp khi lơi lỏng trong bảo vệ nguồn nước, thiếu kiến thức xử lý tình huống, vận hành nhà máy hay không?

Trả lời cho câu hỏi này Tiến sĩ, Luật sư Vũ Văn Tính, Giám đốc Công ty Luật LT& Cộng sự (Đoàn Luật sư Hà Nội),Giảng viên Học Viện hành chính Quốc gia cho biết: Xét về quy định pháp luật hiện hành, đơn vị cấp nước ký hợp đồng với người dân phải chịu trách nhiệm, tuy nhiên, nhà nước cũng phải có trách nhiệm đảm bảo cho người dân, theo Nghị định 117, chính quyền địa phương ký hợp đồng đầu tiên với đơn vị cấp nước,lựa chọn đơn vị cấp nước đảm bảo chất lượng cho ngừi dân. Do đó, UBND các cấp có trách nhiệm liên đới, chứ không thể đổ hết cho doanh nghiệp.

Công ty nước sạch và UBND địa phương đều có trách nhiệm trong sự cố tràn dầu

Tại buổi toạ đàm PGS.TS Ứng Quốc Dũng, nguyên Phó hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng cho rằng Nhà máy nước sông Đà cũng là người "bị hại" bởi chính nguồn gây ra ô nhiễm không phải là nhà máy nước. Tuy nhiên, dù nói thế nào thì Nhà máy nước sạch sông Đà cũng phải chịu trách nhiệm chính khi bán nước cho dân.

“Sự việc đã xảy ra rồi, người ta nói đừng để "mất bò mới lo làm chuồng". Tuy nhiên, chúng ta phải làm chuồng nhanh chóng để không mất thêm bò, không để xảy ra sự cố nữa” PGS.TS Ứng Quốc Dũng cho biết thêm.

PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến.

Cùng quan điểm với PGS.TS Dũng, PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến (Nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng) cũng cho rằng, về chức năng quản lý nhà nước, trong các văn bản quy phạm pháp luật quy định rất rõ. Trong Nghị định 117, Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về cấp nước đô thị, Bộ NN&PTNT chịu trách nhiệm về cấp nước nông thông, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài Chính sẽ phải đảm bảo nguồn lực, Bộ Y tế chịu trách nhiệm về các quy chuẩn.

Đối với bảo vệ nguồn nước, trách nhiệm thuộc về Bộ Tài Nguyên và Môi trường. Ngoài ra, các địa phương cũng phải chịu trách nhiệm bảo vệ nguồn nước, nước. Những vấn đề này đều có sự phân công rõ ràng.

Trong sự cố này, UBND địa phương phải chịu trách nhiệm liên đới, doanh nghiệp cung cấp nước chịu trách nhiệm trực tiếp.

"Rất nhiều UBND địa phương nói rằng trách nhiệm chính của đơn vị cấp nước. Nhưng theo tôi, UBND địa phương không thể đứng ngoài cuộc được". PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến cho hay.

Để người dân hiểu rõ hơn vấn đề trên, Luật sư Trương Xuân Hải - Giám đốc CN Công ty Luật Gia Bảo (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết, trong sự cố nước sông Đà, công ty cấp nước có lỗi là chậm cung cấp thông tin cho người dân. Ở đây, nếu nhân dân không phát hiện và phản ánh, cơ quan nhà nước cũng không biết và rồi thông tin sẽ bị giấu nhẹm đi.

Luật sư Trương Xuân Hải - Giám đốc CN Công ty Luật Gia Bảo (Đoàn Luật sư Hà Nội).

“Cần có lời xin lỗi của cả công ty và cơ quan nhà nước vì không cung cấp kịp thời thông tin chính xác cho người dân”, Luật sư Hải nói.

Tiếp đó, Luật sư Hải cũng có đưa ra kiến nghị như sau, thứ nhất, trong công tác bảo vệ an ninh an toàn nguồn nước hiện được giao cho doanh nghiệp, nhà nước có trách nhiệm phối hợp. Tuy nhiên, đây là vấn đề hệ trọng, liên quan đến sức khỏe tính mạng người dân, do đó, nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo, còn doanh nghiệp ở vị trí phối hợp.

Thứ hai, việc cổ phần hóa là chính đáng nhằm huy động các nguồn lực cho sự phát triển, tuy nhiên, khi cổ phần hóa hoàn toàn, doanh nghiệp chỉ chú trọng kinh doanh, cắt giảm các chi phí.

Do đó, theo tôi, cổ phần hóa công ty hoạt động trong dịch vụ công cần giữ vai trò chi phối của nhà nước, doanh nghiệp công ích phải lấy việc phục vụ người dân là chính, chú trọng hàng đầu đến chất lượng.

Thứ ba, thông qua sự cố trên đã bộc lộ nhiều lỗ hổng. Từ sự việc trên đòi hỏi Hà Nội phải xây dựng chiến lược ứng phó, có các biện pháp thay thế, xây dựng thêm các nguồn dự phòng để đảm bảo cuộc sống ổn định, chất lượng cho người dân.

Cần thắt chặt công tác sản xuất, cung cấp, tiêu thụ nước sạch

Thạc sỹ Nguyễn Hồng Dương, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu cấp thoát nước và Môi trường Việt Nam cho rằng việc cấp nước, quản lý nguồn nước ở Việt Nam hiện đang rất phức tạp bởi có rất nhiều cơ quan tham gia. Chính sách quốc gia về cấp nước an toàn đã có từ lâu, cơ sở pháp lý đã đầy đủ. Tuy nhiên, còn thiếu những hướng dẫn thực hiện.

Vì vậy, ông Dương mong muốn trong thời gian tới, Bộ Xây dựng nghiên cứu và ban hành những hướng dẫn để có thêm công cụ quản lý cấp nước an toàn. Ngoài ra, nên phát triển thêm công nghệ khử mùi, các vật liệu lọc hấp thụ, vật liệu khử mùi nhằm tạo thêm rào cản trong các công trình cấp nước.

Buổi tọa đàm cũng nhận được một số câu hỏi của các Nhà báo, Phóng viên đến từ các cơ quan thông tấn báo chí.

Phóng viên Hà Ngọc Anh, Môi trường và Đô thị Việt Nam điện tử: Sông Đà, có trách nhiệm liên đới như thế nào trong vụ đổ trộm gây ô nhiễm?

Phóng viên Gia Chính, Báo điện tử VnEppress.net: Liệu có phải Styren là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm nguồn nước tại sông Đà hay không? Trong hơn 100 chỉ tiêu kiểm nghiệm nước thì có những chỉ tiêu nào dài hơn 15 ngày mới ra kết quả hay không? Vừa rồi Hà Nội thông báo hằng ngày cần phải công bố các chỉ tiêu vậy có chỉ tiêu nào có thể quan trắc hằng gày được hay không?

Các Nhà báo, Phóng viên đặt câu hỏi cho các vị khách mời tại buổi tọa đàm.

Phóng viên Thế Anh, Báo Dân Việt: Thưa các Luật sư, người dân có thể khởi kiện công ty cấp nước bằng cách nào. Và công ty cung cấp nước sạch có phải chịu trách nhiệm hình sự không?

Phóng viên Doãn Kiên: tính pháp lý của pháp luật nằm trong vấn đề này thì dựa vào đâu để phân biệt rõ cơ quan nào sẽ đứng ra làm trọng tài để làm rõ việc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP. Hà Nội đang “diễn hai vai”?

Sau khi nhận được câu hỏi các chuyên gia đã trả lời và cung cấp thông tin cho PV.

Tại buổi tọa đàm, PGS.TS Tiến cũng đưa ra đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước xây dựng và ban hành Luật sản xuất, cung cấp, tiêu thụ nước sạch. Ngoài quy hoạch đầu tư xây dựng, quản lý vận hành thì nội dung bảo đảm an ninh, an toàn và quản lý rủi ro trong hoạt động cấp nước đóng vai trò rất quan trọng.

Tiếp sau đó là sự phân công, phân cấp quản lý, đặc biệt là sự phối hợp giữa các ngành, các cấp đơn vị cấp nước trong xây dựng, quản lý vận hành hệ thống cấp nước liên vùng, liên tỉnh.

Tổng kết tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng đã khái quát lại việc những phải làm: Đầu tiên, các cơ quan quản lý Nhà nước cần phải rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật, xét xét trong các văn bản đã ban hành còn thiếu những nội dung gì trong vấn đề quản lý đặc biệt là quản lý rủi ro cũng như quản lý phối hợp hoạt động giữa các cơ quan, chính quyền của các địa phương trong vấn đề cấp nước mang tính chất liên vùng.

Tiếp đó là các đơn vị cấp nước, quan lần này cũng cần phải rút kinh nghiệm tăng cường công tác kiểm tra giám sát bảo đảm cấp nước an toàn và chất lượng nước cung cấp cho người dân, thông báo kịp thời những sự cố, các vấn đề về chất lượng nước cho người dân được biết, làm tăng thêm tính minh bạch trong sản xuất.

Và sản xuất cung cấp nước là hoạt động sản xuất kinh doanh, chính vì vậy cần phải có các điều kiện kinh doanh bắt buộc. Đề nghị trong Dự thảo của Điều chỉnh kinh doanh về đầu tư sắp tới, nên đưa ngành sản xuất cung cấp nước sạch là ngành kinh doanh có điều kiện.