Bước qua ngưỡng cửa

Bài 1: Lửng lơ nỗi sợ

Giữa chênh vênh của những triền đá, trong cái lạnh thấu da thịt, con đường lên các bản: Tu San, Lán Tọ, Nậm Mở của xã Tà Mung, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu như bị bó chặt lại bởi sương chiều trĩu nặng. Những bản làng vốn đã lặng lẽ như bước chân của con nai, con hoẵng giờ như buồn lắng hơn khi trong bản có một người mới mất. Chuyện sống- chết của con người là quy luật bao đời, nhưng với người Mông ở xã Tà Mung thì sự ra đi của người thân lại là nỗi đau, tốn kém cho bao người ở lại.

Điều đó bắt nguồn từ một hủ tục vẫn còn ở Tà Mung nói riêng, ở một số xã của huyện Than Uyên nói chung. Đó là hủ tục treo thi hài người quá cố lên cao, rồi để trong nhà từ năm đến bảy ngày mới mang đi chôn cất. Mỗi ngày qua đi, lại có hàng chục con vật bị giết hại để làm lễ cúng mà trong số đó, con trâu là không thể thiếu được. Ruộng có thể thiếu cả đời, cơm có thể thiếu cả năm nhưng không thể thiếu được thịt trâu trong đám tang. Vậy là cái nghèo cứ theo cái nghèo đi mãi. Việc làm này đã ám ảnh người dân tự bao đời cho đến tận hôm nay.

Bước qua ngưỡng cửa
Thịt trâu để phục vụ cho đám ma của người Mông ở các tỉnh Tây Bắc.

Ông Mùa A Mang, Bí thư Đảng ủy xã Tà Mung nhận định: Từ thuở xa xưa các cụ do điều kiện khó khăn và do tập quán lạc hậu để lại nên việc người chết vẫn chưa đưa vào trong quan tài nên nó không bảo đảm vệ sinh. Người chết mà để lại lâu ngày gây ô nhiễm môi trường, gây tốn kém cho gia đình cả thời gian và của cải.

Chị Giàng Thị Xía ở bản Tu San, người đã chứng kiến bao nhiêu gia đình trong bản có người thân mất đi mà không được cho vào áo quan, tất cả thi hài đều được treo giáp phía vách trong nhà. Mỗi lần trong bản diễn ra hủ tục ấy khiến chị và mọi người vô cùng khiếp sợ. Chị Xia nói: "Sợ lắm, 2-3 ngày nó đi thì không sợ mấy, ngày xưa các ông, các cụ để 6-7 ngày thì sợ quá chứ. Nhìn thấy cứ treo lên thế thì sợ chứ. Treo lên thế thì sợ thối ra, vừa sợ ma, vừa sợ treo thế".

Bước qua ngưỡng cửa
Hủ tục treo người chết của người Mông

Chúng tôi đã gặp trong các mom đá ven đường, những đứa trẻ đang túm tụm kể cho nhau nghe một câu chuyện buồn tênh, huyền bí mà chúng chưa đủ lớn để hiểu về nó. Nhưng, sự thật ở đó có một lời nguyền.

Trung tá Lầu A Tình nhận nhiệm vụ Chính trị viên, Ban Chỉ huy Quân sự huyện Than Uyên- Bộ chỉ huy quân sụ tỉnh Lai Châu từ năm 2018. Bản thân anh là người Mông và anh cũng là người hiểu hơn ai hết rằng hủ tục này bắt nguồn từ một lời nguyền. Lời nguyền ấy giải thích tại sao đồng bào Mông ở Tà Mung chưa thể cho người mất vào áo quan ngay như ở những nơi khác. Lời nguyền đó- chưa ai dám thay đổi.

Trước đây, các thế hệ người Mông quan niệm rằng: mỗi khi gia đình có người mất thì phải chọn giờ tốt trong ngày tốt mới có thể khâm liệm, đưa lên đồi còn nếu giờ có tốt nhưng ngày không tốt mà làm việc đó thì con cháu họ sẽ phạm lời nguyền, cả cuộc đời bị quở trách, sống trong dằn vặt với ốm đau bệnh tật. Do vậy mà người mất rồi mà thi hài vẫn treo ở trong nhà từ năm tới bảy ngày, thậm chí lâu hơn nữa. Hàng mấy chục con vật,vừa trâu, vừa lợn bị mổ theo để làm lễ cúng tế, kể cả trưởng họ cũng không thể làm khác được.

Trung tá Lầu A Tình kể lại: Câu chuyện về làm quan tài, đấy cũng là từ một lời nguyền và cũng là cái lý của các cụ từ ngày xưa rồi, cho nên bây giờ muốn thay đổi việc treo xác người dưới bàn thờ rồi mang đi chôn thành cho người vào quan tài rồi mới mang đi chôn thì trưởng họ phải chịu toàn bộ trách nhiệm mọi vấn đề xảy ra đối với dòng họ như lời nguyền thì trưởng họ phải chịu trách nhiệm. Vì vậy đối với trưởng họ thì tâm lý của họ rất nặng nề. Cơ bản là họ biết lời nguyền đó không ảnh hưởng nhưng họ không dám quyết định vì họ đang mang một gánh nặng rất lớn đó là cả dòng họ đang chờ họ.

Tất cả các điều trong lời nguyền đã bó chặt suy nghĩ của đồng bào trong một hủ tục lạc hậu, chi phối toàn bộ đời sống tâm linh những dòng họ lớn của người Mông ở Tà Mung. Vậy nên, khi người chết thì không được dùng quan tài mà chỉ buộc vào ky và treo dưới bàn thờ, chờ khi nào thầy đến xem được ngày tốt mới được đưa đi. Thế nhưng, có ngày tốt rồi, mà chưa tìm được người thổi khèn đưa tiễn hồn người chết nhập áo quan thì thi hài vẫn bị treo lơ lửng trong nhà. Vậy thì ngoài lời nguyền ra, cây khèn còn có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào dân tộc Mông. Tại sao cây khèn lại quan trọng như vậy trong đám tang của của người Mông nơi đây? Đó là điều mà chúng tôi phải tìm đến một nghệ nhân khèn Mông để tìm hiểu. Người ấy là ông Mùa A Vàng ở bản Tu San. Ông giải thích: Đời sống tinh thần của người Mông không thể tách rời tiếng khèn, nếu không còn Khèn sẽ không còn người Mông, Khèn được sáng tác thành những bài đặc trưng phản ánh về đồi sống mọi mặt của người dân. Riêng bài khèn về đám ma thì không thể thiếu được, vì không có tiếng khèn thì không thể dẫn hồn người chết vào áo quan được. Họ không nhập được áo quan thì xác họ vẫn còn phải treo trong nhà

Chính vì tiếng khèn quan trọng như vậy nên tiền công của thợ khèn rất cao, đó là một chiếc đùi trâu to được treo ngược bên dụng cụ hành lễ. Thợ khèn xong việc là lấy đùi trâu về. Những người đến giúp việc, sau khi ăn uống cũng phải có một miếng thịt trâu mang về. Nhiều gia đình phải đi vay trâu sau đó bán nương để trả nợ nên bà con nghèo lại nghèo hơn. Người Mông ở Tà Mung biết đó là những điều tăm tối, song họ lại không biết làm cách nào để tìm ra một con đường sáng hơn thay nó.

Nếu con đường sáng được tìm thấy thì nỗi sợ về một đám ma sẽ không còn treo trên đầu nữa và nhận thức của con người cũng được nâng lên một tầm cao mới, phá đi hủ tục cũ. Cái mà phá được hủ tục cũ chỉ có thể là báu vật của người Mông. Vậy báu vật ấy là gì? Tại sao nó lại có một sức mạnh thần kỳ như vậy? (Còn nữa)

Kế Nghiệp

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Mâm cúng thần Tài mùng 10 tháng Giêng gồm những gì?

Mâm cúng thần Tài mùng 10 tháng Giêng gồm những gì?

Mùng 10 tháng giêng hằng năm được xem là ngày vía thần Tài, một dịp quan trọng đối với những người làm ăn, buôn bán. Vào ngày này, nhiều gia đình đặc biệt là tiểu thương và doanh nghiệp thường tổ chức lễ cúng thần Tài với mong muốn một năm mới phát tài phát lộc, kinh doanh thuận lợi.
Họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ và gia đình cơ sở Đội Biệt Động 67B - Gò Vấp

Họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ và gia đình cơ sở Đội Biệt Động 67B - Gò Vấp

Sáng 6/2/2025 (nhằm ngày 9 tháng Giêng năm Ất Tỵ ) Ban Liên lạc truyền thống Đội Biệt Động 67 B Gò Vấp phối hợp với Thường trực Trung ương Hội Hữu nghị Việt Nam Campuchia phía Nam và Ban Liên lạc cựu cán bộ Đoàn Thanh niên Việt Nam phía Nam tổ chức lễ dâng hương dâng hoa tưởng niệm Bác Hồ ,viếng bái Thần hoàng bổn cảnh ,dâng hương bia tưởng niệm liệt sĩ và họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ – gia đình cơ sở cách mạng của Đội biệt động 67B tại Đình Thần An Hội số 307/24 Nguyễn Văn Khối, phường 8, Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh.
Hà Nội chủ động phòng chống dịch bệnh mùa Xuân 2025

Hà Nội chủ động phòng chống dịch bệnh mùa Xuân 2025

Thời điểm hiện tại đang là mùa lễ hội, nhu cầu đi lại du xuân đầu năm của người dân lớn, tạo nên nhiều khu vực tập trung đông người kèm theo các dịch vụ vui chơi, ăn uống, nghỉ ngơi, trong thời tiết nồm ẩm đã làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm như: cúm, sởi, ho gà, rubella, tiêu chảy… vì vậy, Hà Nội cần chủ động các phương án, biện pháp phòng chống không để dịch bệnh xuất hiện và bùng phát.
Nutifood đề xuất ngày khởi công sớm cho dự án cầu đi bộ qua sông Sài Gòn

Nutifood đề xuất ngày khởi công sớm cho dự án cầu đi bộ qua sông Sài Gòn

Công ty Cổ phần Thực phẩm Dinh dưỡng Nutifood vừa có công văn gửi lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đăng ký tổ chức lễ khởi công xây dựng cầu đi bộ qua sông Sài Gòn sớm hơn 1 tháng so với dự kiến ban đầu. Theo đề xuất mới, lễ khởi công chính thức sẽ được tổ chức vào ngày 29/3/2025.
Sống bao nhiêu tuổi là mừng?

Sống bao nhiêu tuổi là mừng?

Câu hỏi nghe có vẻ “ất ơ” vì bất kì ai cũng muốn có một cuộc sống trường thọ, mạnh khỏe chứ đâu ở cái đích chỉ là bao nhiêu tuổi.

Tin khác

Huyện Quan Hóa phấn đấu có thêm 1 xã và 6 bản đạt chuẩn nông thôn mới năm 2025

Huyện Quan Hóa phấn đấu có thêm 1 xã và 6 bản đạt chuẩn nông thôn mới năm 2025
Năm 2025, huyện Quan Hóa (Thanh Hóa) phấn đấu có thêm 1 xã và 6 bản đạt chuẩn NTM. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất đạt 5,46%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 38,6 triệu đồng/người/năm.

Thanh Hóa: Tai nạn giao thông giảm trong dịp Tết Nguyên đán 2025

Thanh Hóa: Tai nạn giao thông giảm trong dịp Tết Nguyên đán 2025
Trong 9 ngày nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Thanh Hóa xảy ra 18 vụ TNGT đường bộ, giảm 45,5% so với dịp Tết 2024. Về đường sắt và đường thủy không xảy ra tai nạn giao thông.

Khẩn trương triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Khẩn trương triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân
Sáng 4/2, chủ trì Phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo xây dựng Nhà máy điện hạt nhân (Ban Chỉ đạo), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo nhấn mạnh “vừa chạy, vừa xếp hàng”, khẩn trương hơn nữa triển khai việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thực hiện nếp sống văn minh, an toàn, tiết kiệm trong Lễ hội Xuân năm 2025

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thực hiện nếp sống văn minh, an toàn, tiết kiệm trong Lễ hội Xuân năm 2025
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Công điện phủ yêu cầu thực hiện nếp sống văn minh, an toàn, tiết kiệm trong Lễ hội xuân năm 2025.

Tổng công ty Viglacera – CTCP: quyết tâm xanh hoá các Khu công nghiệp

Tổng công ty Viglacera – CTCP: quyết tâm xanh hoá các Khu công nghiệp
Nhân kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, mừng Xuân Ất Tỵ 2025, sáng 3/2 (tức mùng 6 Tết), ông Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Bắc Ninh đã đến thăm, chúc Tết công nhân tại Khu nhà ở công nhân Viglacera, tham gia Tết trồng cây 2025 cùng tập thể Lãnh đạo, cán bộ công nhân viên Tổng công ty.

TP Hồ Chí Minh: Tổ chức nhiều hoạt động Tết Văn hóa - Nghĩa tình mừng Xuân Ất Tỵ năm 2025

TP Hồ Chí Minh: Tổ chức nhiều hoạt động Tết Văn hóa - Nghĩa tình mừng Xuân Ất Tỵ năm 2025
Hằng năm, TP Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động Tết Nguyên đán quy mô lớn để chào đón năm mới, đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí của người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên. Những hoạt động này không chỉ làm phong phú đời sống tinh thần mà còn tôn vinh văn hóa lịch sử, thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo Thành phố đối với đời sống nhân dân và khẳng định chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước.

Linh vật rắn ở đường hoa Nguyễn Huệ giữ lại hết tháng 2

Linh vật rắn ở đường hoa Nguyễn Huệ giữ lại hết tháng 2
Theo đơn vị tổ chức, 21h mùng 5 Tết, đường hoa Nguyễn Huệ, quận 1, TP. Hồ Chí Minh bế mạc sau 7 ngày mở cửa. Các hạng mục trang trí ở đường hoa sẽ được tháo dỡ, thu dọn và hoàn trả lại mặt bằng cho tuyến phố. Riêng đại cảnh gồm cặp linh vật Kim - Ngân Tỵ tại khu vực cổng chào và Nàng Tỵ phía trong sẽ tiếp tục trưng bày trên phố đi bộ đến hết tháng 2/2025, để tiếp tục phục vụ người dân, du khách vui chơi, tham quan.

Bình Định kỷ niệm 236 năm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa

Bình Định kỷ niệm 236 năm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa
Ngày 1/2, (nhằm ngày mùng 4 Tết Nguyên đán Ất Tỵ) tại Bảo tàng Quang Trung, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định tổ chức Lễ kỷ niệm 236 năm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa (1789 - 2025). Sự kiện đã thu hút hàng ngàn người dân và du khách về trẩy hội đầu xuân.

Bình Định: Ngày hội hoa anh đào lần đầu tiên tổ chức tại Vĩnh Sơn

Bình Định: Ngày hội hoa anh đào lần đầu tiên tổ chức tại Vĩnh Sơn
Trong 2 ngày 8 và ngày 9/2/2024 (nhằm ngày 11 - 12 tháng Giêng năm Ất Tỵ 2025), lần đầu tiên tại xã Vĩnh Sơn, huyện miền núi Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định sẽ diễn ra ngày hội hoa đào với chủ đề “Sắc xuân Hoa Đào - Kết nối văn hóa”.

Thủ tướng phát lệnh khởi công cao tuyến cao tốc dài 52 km qua Bình Dương

Thủ tướng phát lệnh khởi công cao tuyến cao tốc dài 52 km qua Bình Dương
Tuyến cao tốc đầu tiên kết nối TP.Hồ Chí Minh và Bình Dương, Bình Phước, Tây Nguyên là cao tốc TP Hồ Chí Minh - Thủ Dầu Một - Chơn Thành chính thức khởi công vào sáng nay.

Kiến tạo giá trị xã hội tích cực thông qua nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ

Kiến tạo giá trị xã hội tích cực thông qua nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ
Trong bối cảnh xã hội đang ngày càng chú trọng đến các giá trị bền vững và trách nhiệm xã hội, các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là Nestlé Việt Nam, đã không ngừng nỗ lực để kết nối giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển cộng đồng...

Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao

Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao
Để đáp ứng yêu cầu dạy và học, trong những năm qua Trường Cao đẳng Kĩ thuật Việt Đức đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí nhiệt tình, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao.

Ngày Xuân đôi chuyện về trà

Ngày Xuân đôi chuyện về trà
“Một rượu, một trà, một đàn bà/ Ba cái lăng nhăng nó quấy ta…”; ấy là than vãn của nhà thơ tài danh Trần Tế Xương (Tú Xương, 1870 - 1907).

Chợ hoa chiều ba mươi Tết

Chợ hoa chiều ba mươi Tết
Chợ hoa chiều 30 Tết, những dãy mai chở từ miền Trung vào, đủ loại, mai nhảo, mai cúc, mai hương, thân cành uốn đủ thế, mai đỗ, chỉ thiên, thế quỳ, thế lộng phong, nụ bám đầy cành, hứa hẹn sẽ nở bung vào sáng mùng 1 Tết, để chủ nhân đón một năm mới nhiều tài lộc.

Hoàn thành toàn diện và vượt mức tất cả các chỉ tiêu kế hoạch được giao

Hoàn thành toàn diện và vượt mức tất cả các chỉ tiêu kế hoạch được giao
Năm 2024, mặc dù tình hình thế giới có nhiều biến động, kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng lớn tới hoạt động của hệ thống các tổ chức tín dụng nói chung và Agribank nói riêng.
Xem thêm
Mâm cúng thần Tài mùng 10 tháng Giêng gồm những gì?

Mâm cúng thần Tài mùng 10 tháng Giêng gồm những gì?

Mùng 10 tháng giêng hằng năm được xem là ngày vía thần Tài, một dịp quan trọng đối với những người làm ăn, buôn bán. Vào ngày này, nhiều gia đình đặc biệt là tiểu thương và doanh nghiệp thường tổ chức lễ cúng thần Tài với mong muốn một năm mới phát tài phát lộc, kinh doanh thuận lợi.
Họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ và gia đình cơ sở Đội Biệt Động 67B - Gò Vấp

Họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ và gia đình cơ sở Đội Biệt Động 67B - Gò Vấp

Sáng 6/2/2025 (nhằm ngày 9 tháng Giêng năm Ất Tỵ ) Ban Liên lạc truyền thống Đội Biệt Động 67 B Gò Vấp phối hợp với Thường trực Trung ương Hội Hữu nghị Việt Nam Campuchia phía Nam và Ban Liên lạc cựu cán bộ Đoàn Thanh niên Việt Nam phía Nam tổ chức lễ dâng hương dâng hoa tưởng niệm Bác Hồ ,viếng bái Thần hoàng bổn cảnh ,dâng hương bia tưởng niệm liệt sĩ và họp mặt truyền thống cán bộ chiến sĩ – gia đình cơ sở cách mạng của Đội biệt động 67B tại Đình Thần An Hội số 307/24 Nguyễn Văn Khối, phường 8, Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh.
Hà Nội chủ động phòng chống dịch bệnh mùa Xuân 2025

Hà Nội chủ động phòng chống dịch bệnh mùa Xuân 2025

Thời điểm hiện tại đang là mùa lễ hội, nhu cầu đi lại du xuân đầu năm của người dân lớn, tạo nên nhiều khu vực tập trung đông người kèm theo các dịch vụ vui chơi, ăn uống, nghỉ ngơi, trong thời tiết nồm ẩm đã làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm như: cúm, sởi, ho gà, rubella, tiêu chảy… vì vậy, Hà Nội cần chủ động các phương án, biện pháp phòng chống không để dịch bệnh xuất hiện và bùng phát.
Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao

Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao

Để đáp ứng yêu cầu dạy và học, trong những năm qua Trường Cao đẳng Kĩ thuật Việt Đức đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí nhiệt tình, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao.
Tiếp tục hoàn thiện dự thảo quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm

Tiếp tục hoàn thiện dự thảo quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu, bổ sung phù hợp trong nội dung của dự thảo quyết định về Trường đại học Hàng hải Việt Nam theo nghị quyết về phát triển kinh tế, xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Trường Đại học Công đoàn: Tự hào hành trình gần 8 thập kỉ

Trường Đại học Công đoàn: Tự hào hành trình gần 8 thập kỉ

Được thành lập ngày 15/5/1946, gần 8 thập kỉ qua, Trường Đại học Công đoàn đã thắp sáng tài năng, trí tuệ của bao thế hệ người học, đủ để kiến tạo nên diện mạo tươi sáng và vị thế vững chãi trong hệ thống các trường đại học của Việt Nam.
Thanh niên trẻ giữ gìn nghề thêu truyền thống

Thanh niên trẻ giữ gìn nghề thêu truyền thống

Hợp tác xã (HTX) Làng nghề thêu Đông Cứu, xã Dũng Tiến, huyện Thường Tín, TP Hà Nội, do thanh niên trẻ Nguyễn Đắc Tồn, làm Giám đốc, ngoài việc thêu truyền thống, còn đầu tư cơ sở hạ tầng để nâng cao chất, lượng mẫu mã sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng
Sắc vóc phường Quang Trung hôm nay

Sắc vóc phường Quang Trung hôm nay

Quang Trung, kế thừa những truyền thống lịch sử lâu đời của 3 phường Lê Mao, Quang Trung, Đội Cung
Những nét đổi thay ở Thăng Thọ

Những nét đổi thay ở Thăng Thọ

Trở về xã Thăng Thọ huyện Nông Cống (Thanh Hóa) vào những ngày cuối năm, chúng tôi được hòa mình vào không khí vui tươi phấn khởi của mỗi người dân nơi đây.
Phiên bản di động