Bước qua ngưỡng cửa

Bài 1: Lửng lơ nỗi sợ

Giữa chênh vênh của những triền đá, trong cái lạnh thấu da thịt, con đường lên các bản: Tu San, Lán Tọ, Nậm Mở của xã Tà Mung, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu như bị bó chặt lại bởi sương chiều trĩu nặng. Những bản làng vốn đã lặng lẽ như bước chân của con nai, con hoẵng giờ như buồn lắng hơn khi trong bản có một người mới mất. Chuyện sống- chết của con người là quy luật bao đời, nhưng với người Mông ở xã Tà Mung thì sự ra đi của người thân lại là nỗi đau, tốn kém cho bao người ở lại.

Điều đó bắt nguồn từ một hủ tục vẫn còn ở Tà Mung nói riêng, ở một số xã của huyện Than Uyên nói chung. Đó là hủ tục treo thi hài người quá cố lên cao, rồi để trong nhà từ năm đến bảy ngày mới mang đi chôn cất. Mỗi ngày qua đi, lại có hàng chục con vật bị giết hại để làm lễ cúng mà trong số đó, con trâu là không thể thiếu được. Ruộng có thể thiếu cả đời, cơm có thể thiếu cả năm nhưng không thể thiếu được thịt trâu trong đám tang. Vậy là cái nghèo cứ theo cái nghèo đi mãi. Việc làm này đã ám ảnh người dân tự bao đời cho đến tận hôm nay.

Bước qua ngưỡng cửa
Thịt trâu để phục vụ cho đám ma của người Mông ở các tỉnh Tây Bắc.

Ông Mùa A Mang, Bí thư Đảng ủy xã Tà Mung nhận định: Từ thuở xa xưa các cụ do điều kiện khó khăn và do tập quán lạc hậu để lại nên việc người chết vẫn chưa đưa vào trong quan tài nên nó không bảo đảm vệ sinh. Người chết mà để lại lâu ngày gây ô nhiễm môi trường, gây tốn kém cho gia đình cả thời gian và của cải.

Chị Giàng Thị Xía ở bản Tu San, người đã chứng kiến bao nhiêu gia đình trong bản có người thân mất đi mà không được cho vào áo quan, tất cả thi hài đều được treo giáp phía vách trong nhà. Mỗi lần trong bản diễn ra hủ tục ấy khiến chị và mọi người vô cùng khiếp sợ. Chị Xia nói: "Sợ lắm, 2-3 ngày nó đi thì không sợ mấy, ngày xưa các ông, các cụ để 6-7 ngày thì sợ quá chứ. Nhìn thấy cứ treo lên thế thì sợ chứ. Treo lên thế thì sợ thối ra, vừa sợ ma, vừa sợ treo thế".

Bước qua ngưỡng cửa
Hủ tục treo người chết của người Mông

Chúng tôi đã gặp trong các mom đá ven đường, những đứa trẻ đang túm tụm kể cho nhau nghe một câu chuyện buồn tênh, huyền bí mà chúng chưa đủ lớn để hiểu về nó. Nhưng, sự thật ở đó có một lời nguyền.

Trung tá Lầu A Tình nhận nhiệm vụ Chính trị viên, Ban Chỉ huy Quân sự huyện Than Uyên- Bộ chỉ huy quân sụ tỉnh Lai Châu từ năm 2018. Bản thân anh là người Mông và anh cũng là người hiểu hơn ai hết rằng hủ tục này bắt nguồn từ một lời nguyền. Lời nguyền ấy giải thích tại sao đồng bào Mông ở Tà Mung chưa thể cho người mất vào áo quan ngay như ở những nơi khác. Lời nguyền đó- chưa ai dám thay đổi.

Trước đây, các thế hệ người Mông quan niệm rằng: mỗi khi gia đình có người mất thì phải chọn giờ tốt trong ngày tốt mới có thể khâm liệm, đưa lên đồi còn nếu giờ có tốt nhưng ngày không tốt mà làm việc đó thì con cháu họ sẽ phạm lời nguyền, cả cuộc đời bị quở trách, sống trong dằn vặt với ốm đau bệnh tật. Do vậy mà người mất rồi mà thi hài vẫn treo ở trong nhà từ năm tới bảy ngày, thậm chí lâu hơn nữa. Hàng mấy chục con vật,vừa trâu, vừa lợn bị mổ theo để làm lễ cúng tế, kể cả trưởng họ cũng không thể làm khác được.

Trung tá Lầu A Tình kể lại: Câu chuyện về làm quan tài, đấy cũng là từ một lời nguyền và cũng là cái lý của các cụ từ ngày xưa rồi, cho nên bây giờ muốn thay đổi việc treo xác người dưới bàn thờ rồi mang đi chôn thành cho người vào quan tài rồi mới mang đi chôn thì trưởng họ phải chịu toàn bộ trách nhiệm mọi vấn đề xảy ra đối với dòng họ như lời nguyền thì trưởng họ phải chịu trách nhiệm. Vì vậy đối với trưởng họ thì tâm lý của họ rất nặng nề. Cơ bản là họ biết lời nguyền đó không ảnh hưởng nhưng họ không dám quyết định vì họ đang mang một gánh nặng rất lớn đó là cả dòng họ đang chờ họ.

Tất cả các điều trong lời nguyền đã bó chặt suy nghĩ của đồng bào trong một hủ tục lạc hậu, chi phối toàn bộ đời sống tâm linh những dòng họ lớn của người Mông ở Tà Mung. Vậy nên, khi người chết thì không được dùng quan tài mà chỉ buộc vào ky và treo dưới bàn thờ, chờ khi nào thầy đến xem được ngày tốt mới được đưa đi. Thế nhưng, có ngày tốt rồi, mà chưa tìm được người thổi khèn đưa tiễn hồn người chết nhập áo quan thì thi hài vẫn bị treo lơ lửng trong nhà. Vậy thì ngoài lời nguyền ra, cây khèn còn có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào dân tộc Mông. Tại sao cây khèn lại quan trọng như vậy trong đám tang của của người Mông nơi đây? Đó là điều mà chúng tôi phải tìm đến một nghệ nhân khèn Mông để tìm hiểu. Người ấy là ông Mùa A Vàng ở bản Tu San. Ông giải thích: Đời sống tinh thần của người Mông không thể tách rời tiếng khèn, nếu không còn Khèn sẽ không còn người Mông, Khèn được sáng tác thành những bài đặc trưng phản ánh về đồi sống mọi mặt của người dân. Riêng bài khèn về đám ma thì không thể thiếu được, vì không có tiếng khèn thì không thể dẫn hồn người chết vào áo quan được. Họ không nhập được áo quan thì xác họ vẫn còn phải treo trong nhà

Chính vì tiếng khèn quan trọng như vậy nên tiền công của thợ khèn rất cao, đó là một chiếc đùi trâu to được treo ngược bên dụng cụ hành lễ. Thợ khèn xong việc là lấy đùi trâu về. Những người đến giúp việc, sau khi ăn uống cũng phải có một miếng thịt trâu mang về. Nhiều gia đình phải đi vay trâu sau đó bán nương để trả nợ nên bà con nghèo lại nghèo hơn. Người Mông ở Tà Mung biết đó là những điều tăm tối, song họ lại không biết làm cách nào để tìm ra một con đường sáng hơn thay nó.

Nếu con đường sáng được tìm thấy thì nỗi sợ về một đám ma sẽ không còn treo trên đầu nữa và nhận thức của con người cũng được nâng lên một tầm cao mới, phá đi hủ tục cũ. Cái mà phá được hủ tục cũ chỉ có thể là báu vật của người Mông. Vậy báu vật ấy là gì? Tại sao nó lại có một sức mạnh thần kỳ như vậy? (Còn nữa)

Kế Nghiệp

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Đề thi, đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đề thi, đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023, đề thi vào lớp 10 môn Tiếng Anh tỉnh Phú Thọ năm 2023 được Ngày mới Online cập nhật phục vụ các phụ huynh và thí sinh.
Quy định về xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển vào các trường Công an và Quân đội năm 2023

Quy định về xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển vào các trường Công an và Quân đội năm 2023

Theo thông tin từ Bộ Quốc phòng, Ban Tuyển sinh quân sự Bộ Quốc phòng vừa ban hành hướng dẫn việc tổ chức xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển và xét tuyển học sinh giỏi (HSG) bậc THPT vào đào tạo đại học, cao đẳng quân sự tại các học viện, trường trong Quân đội năm 2023.
Trao 20.000 lá cờ Tổ quốc và 100 triệu hỗ trợ học tập cho tỉnh Thanh Hoá

Trao 20.000 lá cờ Tổ quốc và 100 triệu hỗ trợ học tập cho tỉnh Thanh Hoá

Sáng 5/6, tại TP Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, Báo Người Lao động tổ chức Chương trình “Tự hào cờ Tổ quốc” trao tặng cán bộ, chiến sĩ và đồng bào tỉnh Thanh Hóa 20.000 lá cờ Tổ quốc và trao tặng 100 suất kinh phí hỗ trợ học tập (trị giá 1 triệu đồng/suất) cho các em học sinh nghèo hiếu học, có hoàn cảnh khó khăn của tỉnh Thanh Hóa.
Lập hội đồng kỷ luật để xem xét, xử lý phó trưởng ban ở Thừa Thiên-Huế nghi say xỉn, hành động phản cảm

Lập hội đồng kỷ luật để xem xét, xử lý phó trưởng ban ở Thừa Thiên-Huế nghi say xỉn, hành động phản cảm

Trao đổi với báo chí, lãnh đạo Ủy ban MTTQ tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, đơn vị đã nắm được thông tin vụ việc ông T.B.T., Phó trưởng Ban Phong trào có hành vi phản cảm trên phố.
Danh tính 2 người dân tử vong trong vụ cháy rừng ở Quảng Ninh

Danh tính 2 người dân tử vong trong vụ cháy rừng ở Quảng Ninh

Thông tin từ UBND TP Hạ Long và TP Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, ngày 4/6, tại hai địa phương này đã xảy ra cháy rừng khiến 2 người dân tử vong.

Tin khác

Đề thi, đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đề thi, đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023
Đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023, đề thi vào lớp 10 môn Toán tỉnh Phú Thọ năm 2023 được Ngày mới Online cập nhật phục vụ các phụ huynh và thí sinh.

Bài 1: Tự hào đứng trong hàng ngũ của Đảng

Bài 1: Tự hào đứng trong hàng ngũ của Đảng
Thời gian qua, xác định công tác phát triển Đảng viên, tổ chức Đảng trong các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, là một nội dung hết sức quan trọng, trong công tác xây dựng tổ chức Đảng trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.

Hải Phòng: Nữ sinh trong vụ ngạt khí ô tô không được xét đặc cách vào lớp 10

Hải Phòng: Nữ sinh trong vụ ngạt khí ô tô không được xét đặc cách vào lớp 10
Nữ sinh P.N.K., học sinh lớp 9D, Trường THCS Trường Sơn, huyện An Lão không may gặp tai nạn ngạt khí. Em không thể tham gia kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023-2024.

Tác giả cuốn sách "Kẻ thù vô hình Covid-19": Dự đoán chính xác thời điểm suy yếu

Tác giả cuốn sách "Kẻ thù vô hình Covid-19": Dự đoán chính xác thời điểm suy yếu
Chiều 3/6, tại phiên họp thứ 20 Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, Bộ Y tế báo cáo về công tác phòng, chống dịch Covid-19. Theo đó, Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 thống nhất chuyển bệnh Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, đồng thời, ban hành hướng dẫn việc áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 phù hợp với dịch bệnh nhóm B và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới để xây dựng Kế hoạch kiểm soát, quản lý bền vững đối với dịch Covid-19 giai đoạn 2023 - 2025 phù hợp với tình hình mới.

Tưng bừng kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Đảng bộ xã

Tưng bừng kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Đảng bộ xã
Về thăm xã Trung Giáp vào những ngày đầu tháng 6, từ trung tâm xã tới các thôn hai bên đường rực rỡ cờ hoa chào mừng kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Đảng bộ xã Trung Giáp (10/6/1948 – 10/6/2023).

Đội CSGT Bình Triệu hỗ trợ người dân tìm lại xe máy bị mất trộm

Đội CSGT Bình Triệu hỗ trợ người dân tìm lại xe máy bị  mất trộm
Bằng các biện pháp nghiệp vụ, Tổ công tác Đội Cảnh sát giao thông (CSGT) Bình Triệu, Phòng CSGT Đường bộ, đường sắt, Công an TP Hồ Chí Minh đang làm nhiệm vụ tuần tra kiểm soát tuyến Quốc lộ 1 đã truy bắt, khống chế được đối tượng trộm xe máy của người dân.

Nhiều phương án bảo đảm cung ứng điện trong mùa nắng nóng

Nhiều phương án bảo đảm cung ứng điện trong mùa nắng nóng
Do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, tình trạng nắng nóng, hạn hán, thiếu nước đã làm cho các hồ thủy điện ảnh hưởng nghiêm trọng. Đến giữa tháng 5/2023 đã có 17/47 hồ thủy điện lớn đã về mực nước chết hoặc gần mực nước chết và 16 hồ có mực nước thấp hơn mực nước tối thiểu của quy trình vận hành liên hồ chứa. Đặc biệt, ở khu vực miền Bắc tất cả 12/12 hồ thủy điện lớn có lưu lượng, tần suất nước thấp nhất trong 100 năm qua. Trước nguy cơ thiếu hụt nguồn nước không những làm giảm khả năng sản xuất điện, tình hình thời tiết khô hạn và nắng nóng còn làm tăng nhu cầu sử dụng điện… đã đặt ngành điện nói chung và Công ty Điện lực Nam Định nói riêng trước nhiều khó khăn, thách thức…

Bài 3: Vĩnh Phúc hưởng trái ngọt sau 12 năm xây dựng nông thôn mới

Bài 3: Vĩnh Phúc hưởng trái ngọt sau 12 năm xây dựng nông thôn mới
Những năm qua, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc đã luôn nêu cao ý chí quyết tâm, đồng lòng, sáng tạo, vượt qua nhiều thử thách, khó khăn, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần xứng tích cực trong Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM).

Nestlé thúc đẩy nền nông nghiệp phát thải thấp qua mô hình nông nghiệp tái sinh

Nestlé thúc đẩy nền nông nghiệp phát thải thấp qua mô hình nông nghiệp tái sinh
Trước những thách thức từ biến đổi khí hậu, cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư đang hướng đến các giải pháp phát triển bền vững và có trách nhiệm hơn. Tại Việt Nam, Nestlé tích cực góp phần thúc đẩy hoạt động chuyển đổi, áp dụng mô hình nông nghiệp tái sinh như một giải pháp giúp người nông dân thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo thu nhập, hướng đến ngành nông nghiệp bền vững, phát thải thấp.

Nâng cao chất lượng hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống ma tuý và tội phạm

Nâng cao chất lượng hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống ma tuý và tội phạm
Trong 6 tháng đầu năm 2023, Lực lượng Phòng chống ma tuý và tội phạm, Bộ đội Biên phòng tỉnh Khánh Hoà đấu tranh thành công nhiều vụ tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý tại khu vực biên giới biển tỉnh Khánh Hoà, thu giữ nhiều tang vật liên quan.

Đoàn công tác tỉnh Bình Định đến chào xã giao Phó Thống đốc Phủ Osaka, Nhật Bản

Đoàn công tác tỉnh Bình Định đến chào xã giao Phó Thống đốc Phủ Osaka, Nhật Bản
Chiều 2/6, đoàn công tác của tỉnh Bình Định, do ông Phạm Anh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng đoàn đã đến chào xã giao ngài Yamaguchi Nobuhiko, Phó Thống đốc Phủ Osaka, Nhật Bản.

Đáp án môn Toán vào lớp 10 THPT năm 2023 của các địa phương trên cả nước

Đáp án môn Toán vào lớp 10 THPT năm 2023 của các địa phương trên cả nước
Ngày mới Online cập nhật đề thi, đáp án môn Toán vào lớp 10 THPT của các tỉnh, thành phố trên cả nước để học sinh và phụ huynh tham khảo.

Mang hoa anh đào Nhật Bản về tỉnh Bình Định

Mang hoa anh đào Nhật Bản về tỉnh Bình Định
Trong khuôn khổ các hoạt động xúc tiến đầu tư, thắt chặt mối quan hệ hợp tác với Nhật Bản, chiều 01/6, Đoàn công tác tỉnh Bình Định đến thị trấn Yoshino, tỉnh Nara. Đây là địa phương đã kí kết thỏa thuận thiết lập quan hệ hữu nghị hợp tác với huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

Đoàn công tác tỉnh Bình Định thăm và làm việc tại TP Izumisano, Nhật Bản

Đoàn công tác tỉnh Bình Định thăm và làm việc tại TP Izumisano, Nhật Bản
Sáng 2/6, đoàn công tác tỉnh Bình Định do ông Phạm Anh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh dẫn đầu đến thăm và làm việc với TP Izumisano, phủ Osaka, Nhật Bản.

Việt Nam có 9 đại học góp mặt trong bảng xếp hạng THE Impact Rankings 2023

Việt Nam có 9 đại học góp mặt trong bảng xếp hạng THE Impact Rankings 2023
Mới đây Tạp chí Times Higher Education (THE) đã công bố kết quả bảng xếp hạng THE Impact Rankings 2023.
Xem thêm
Trao 20.000 lá cờ Tổ quốc và 100 triệu hỗ trợ học tập cho tỉnh Thanh Hoá

Trao 20.000 lá cờ Tổ quốc và 100 triệu hỗ trợ học tập cho tỉnh Thanh Hoá

Sáng 5-6, tại TP Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, Báo Người Lao động tổ chức Chương trình “Tự hào cờ Tổ quốc” trao tặng cán bộ, chiến sĩ và đồng bào tỉnh Thanh Hóa 20.000 lá cờ Tổ quốc và trao tặng 100 suất kinh phí hỗ trợ học tập (trị giá 1 triệu đồng/suất) cho
Lập hội đồng kỷ luật để xem xét, xử lý phó trưởng ban ở Thừa Thiên-Huế nghi say xỉn, hành động phản cảm

Lập hội đồng kỷ luật để xem xét, xử lý phó trưởng ban ở Thừa Thiên-Huế nghi say xỉn, hành động phản cảm

Trao đổi với báo chí, lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên - Huế cho biết, đơn vị đã nắm được thông tin vụ việc ông T.B.T. - Phó trưởng Ban Phong trào có hành vi phản cảm trên phố.
Danh tính 2 người dân tử vong trong vụ cháy rừng ở Quảng Ninh

Danh tính 2 người dân tử vong trong vụ cháy rừng ở Quảng Ninh

Thông tin từ UBND TP. Hạ Long và TP. Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, ngày 4/6, tại hai địa phương này đã xảy ra cháy rừng khiến 2 người dân tử vong.
Đề thi, đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đề thi, đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đáp án môn Tiếng Anh vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023, đề thi vào lớp 10 môn Tiếng Anh tỉnh Phú Thọ năm 2023 được Ngày mới Online cập nhật phục vụ các phụ huynh và thí sinh.
Quy định về xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển vào các trường Công an và Quân đội năm 2023

Quy định về xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển vào các trường Công an và Quân đội năm 2023

Theo thông tin từ Bộ Quốc phòng, Ban Tuyển sinh quân sự Bộ Quốc phòng vừa ban hành hướng dẫn việc tổ chức xét tuyển thẳng, ưu tiên xét tuyển và xét tuyển HSG bậc THPT vào đào tạo đại học, cao đẳng quân sự tại các học viện, trường trong Quân đội năm 2023.
Đề thi, đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đề thi, đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023

Đáp án môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023, đề thi môn Toán vào lớp 10 tỉnh Phú Thọ năm 2023 được Ngày mới Online cập nhật phục vụ các phụ huynh và thí sinh.
Niềm vui nhân ba…

Niềm vui nhân ba…

CLB Tango Người cao tuổi Times City lên thăm và giao lưu văn nghệ tại Trung tâm Chăm sóc Người cao tuổi Bách niên Thiên đức
Như ngàn hoa ban giữa núi rừng Tây Bắc

Như ngàn hoa ban giữa núi rừng Tây Bắc

Ở xã vùng sâu vùng xa Mường Toong của huyện Mường Nhé xa xôi có ông Khoàng Văn Cớm, dân tộc Thái, cán bộ hưu trí, hội viên Hội NCT
Những điều tâm huyết của Bí thư cao tuổi Đặng Văn The

Những điều tâm huyết của Bí thư cao tuổi Đặng Văn The

ông Đặng Văn The, hội viên NCT thôn Tân Lập, xã Thổ Bình, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang
Phiên bản di động