Vòng xoáy bất ổn mới trên chính trường Israel

Việc quốc hội nước này phải giải tán sau khi không thông qua được ngân sách quốc gia năm 2020-2021 trước thời hạn cuối cùng vào rạng ngày 23/12, đã đẩy Israel vào vòng xoáy bất ổn mới với cuộc bầu cử lần thứ tư liên tiếp trong vòng 2 năm qua. Diễn biến này trên thực tế đã được dự báo từ lâu do mâu thuẫn vẫn thường xuyên bộc phát trong nội bộ liên minh cầm quyền ở Israel. Theo thỏa thuận thành lập chính phủ chia sẻ quyền lực được đảng Likud do Thủ tướng Benjamin Netanyahu dẫn đầu và đảng Xanh - Trắng của ông Benny Gantz kí tháng 4/2020, ông Gantz đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng và sẽ tiếp quản ghế thủ tướng từ ông Netanyahu trong nửa cuối nhiệm kì của chính phủ thứ 35 tại Israel. Tuy nhiên, các nhà phân tích đều nhìn nhận khả năng thực hiện thỏa thuận là rất thấp.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu tại phiên họp Quốc hội ở Jerusalem ngày 22/12/2020

Ít ngày trước thời hạn cuối cùng, vấn đề ngân sách quốc gia một lần nữa nóng trở lại và ông Gantz không thể tìm được biện pháp thoát khỏi "thế khó" mà đảng Likud đặt ra. Thủ tướng Netanyahu muốn thông qua dự thảo ngân sách thời hạn 1 năm, thay vì 2 năm như thông lệ với lập luận rằng điều này giúp chính phủ linh hoạt trong ứng phó với dịch bệnh COVID-19. Trong khi đó, đảng Xanh - Trắng muốn một ngân sách 2 năm bởi cho rằng Israel và liên minh cầm quyền cần sự ổn định trong cả năm 2021, thời điểm ông Netanyahu chuyển giao cương vị thủ tướng cho ông Gantz. Mặc dù hai bên đã thống nhất được một số nội dung, nhưng dự luật vẫn không thể được thông qua như dự kiến dù số phiếu chênh lệch rất nhỏ. Cả hai phía đều đổ lỗi cho nhau về kết quả này...

Với thực tế hiện nay, Israel sẽ phải tổ chức một cuộc bầu cử mới, theo luật sẽ diễn ra vào ngày 23/3/2021 - tức 90 ngày sau khi quốc hội giải tán. Đây sẽ là cuộc bầu cử lần thứ tư liên tiếp tại Israel chỉ trong thời gian 2 năm.

Đại dịch COVID-19, các phiên tòa xét xử Thủ tướng Netanyahu, các đối thủ tranh cử và ảnh hưởng từ chính quyền mới của Mỹ là những yếu tố có tác động lớn tới cuộc bầu cử sắp tới. Israel khó có thể giải quyết dứt điểm dịch bệnh đang hoành hành trước khi cuộc bầu cử diễn ra. Tỉ lệ lây nhiễm trong vài ngày gần đây có xu hướng gia tăng và chính phủ đã quyết định áp đặt lệnh phong tỏa toàn quốc lần thứ ba từ ngày 27/12 trong ít nhất 2 tuần. Trong khi đó, Bộ Y tế Israel đánh giá chiến dịch tiêm phòng vaccine ngừa COVID-19 phải tới ít nhất là tháng 4/2021 mới có hiệu quả rõ rệt. Như vậy, một trong những yếu tố quan trọng mà ông Netanyahu muốn dựa vào để nâng cao hình ảnh với cử tri, chưa thể mang lại hiệu quả như mong đợi. Đó là lí do ông Netanyahu muốn lùi thời gian bầu cử đến tháng 5 hoặc 6.

Yếu tố thứ hai, tháng 2 - 3/2021 là giai đoạn cao trào trong đợt xét xử 3 vụ án liên quan đến Thủ tướng Netanyahu với các cáo buộc tham nhũng, gian lận và lạm dụng tín nhiệm. Việc bị các đối thủ lợi dụng vấn đề trên để công kích sẽ hết sức bất lợi cho nhà lãnh đạo này trong chiến dịch vận động cử tri. Ông Netanyahu sẽ nỗ lực tối đa để giảm thiểu ảnh hưởng của các vụ xét xử, nhưng điều này là không dễ dàng.

Từ nay đến thời điểm tổ chức bầu cử còn 3 tháng nữa và sẽ có những thay đổi trong chính trường Israel. Thủ tướng Netanyahu sẽ nỗ lực vận động để giành được số phiếu lớn nhất, từ đó nắm thế chủ động trong đàm phán thành lập liên minh cầm quyền. Trong trường hợp rơi vào thế bất lợi, không loại trừ khả năng ông Netanyahu sẽ cản trở việc thành lập một chính phủ mới trong thời gian quy định, dẫn tới một cuộc bầu cử tiếp theo. Điều này đã từng xảy ra trong vài cuộc bầu cử gần đây tại Israel…