Động lực “kiềng ba chân”

Quốc tế 20/05/2025 09:57
Cuộc bầu cử năm nay được đánh giá là bước ngoặt chính trị của Ba Lan, khi tương lai của chính phủ cải cách theo đường lối thân Liên minh châu Âu (EU) của Thủ tướng Donald Tusk phụ thuộc phần lớn vào việc ai sẽ trở thành tổng thống tiếp theo. Sau khi đắc cử năm 2023, Thủ tướng Tusk và liên minh cầm quyền của ông đã thực hiện nhiều cải cách nhằm củng cố nền dân chủ và tăng cường quan hệ với EU. Tuy nhiên, những nỗ lực này đã gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Tổng thống đương nhiệm Duda, người có quan điểm bảo thủ và thân đảng Luật pháp và Công lí (PiS). Vì vậy, cuộc bầu cử tổng thống lần này không chỉ quyết định người đứng đầu nhà nước mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến hướng đi chính trị của Ba Lan trong những năm tới.
![]() |
Ứng cử viên Tổng thống Ba Lan Rafal Trzaskowski (trái). |
Trong giai đoạn 2015 - 2023, Ba Lan dưới sự lèo lái của PiS theo đường lối dân tộc chủ nghĩa, bảo thủ và có xu hướng xung đột với EU. Tuy nhiên, chiến thắng của liên minh tự do do chính khách Tusk lãnh đạo trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2023 đã tạo nên một ngã rẽ mới, hứa hẹn khôi phục mối quan hệ hữu hảo với EU. Mặc dù vậy, theo luật định, tổng thống là người vẫn giữ quyền phủ quyết các đạo luật, và hiện tại, liên minh của Thủ tướng Tusk không đủ 2/3 số phiếu để vượt qua quyền phủ quyết này. Điều đó khiến cuộc bầu cử tổng thống lần này trở thành một "trận chiến chiến lược": hoặc củng cố quyền lực cho phe cải cách, hoặc duy trì thế cân bằng quyền lực thường dẫn đến bế tắc như trong vài năm qua.
Giới chuyên gia đánh giá cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan năm nay là một cuộc đua chính trị đa dạng, trong đó mỗi ứng cử viên đại diện cho một sắc thái chính trị, xã hội và văn hóa riêng biệt, phản ánh sự phân hóa sâu sắc trong lòng xã hội Ba Lan hiện nay. Qua các cuộc khảo sát, hai ứng cử viên nặng kí trong cuộc đua quyền lực lần này là ông Rafal Trzaskowski - Thị trưởng Vacsava - đại diện cho Liên minh Công dân (KO) - và ông Karol Nawrocki - nhà sử học, ứng cử viên độc lập được PiS ủng hộ.
Có thể nói, cả hai ứng cử viên đều có những điểm mạnh và thách thức riêng. Ông Trzaskowski, với hình ảnh là một nhà lãnh đạo hiện đại và thân châu Âu, đối đầu với ông Nawrocki, người đại diện cho sự bảo thủ và giá trị truyền thống của Ba Lan. Cuộc bầu cử này hứa hẹn sẽ rất gay cấn.
Trong các cuộc vận động tranh cử, hai ứng cử viên tiềm năng nhất đặt trọng tâm vào các lĩnh vực cải cách tư pháp và pháp quyền, quan hệ với EU, chính sách đối với người tị nạn, đặc biệt là người Ukraine, vấn đề văn hóa và quyền cá nhân, kinh tế và chi tiêu công và cuối cùng là Chính sách môi trường và Thỏa thuận Xanh châu Âu.
Theo các cuộc thăm dò gần đây, nếu không có ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu trong vòng một, sẽ có vòng hai vào ngày 1/6 tới giữa hai ứng cử viên tiềm năng Rafal Trzaskowski và Karol Nawrocki. Trong vòng hai, ông Trzaskowski được dự đoán sẽ chiến thắng với tỉ lệ 52% so với 41% của đối thủ Nawrocki. Tuy nhiên, kết quả vẫn phụ thuộc lớn vào tỉ lệ cử tri đi bầu và sự phân bổ phiếu bầu của cử tri trung lập hoặc những người ủng hộ ứng cử viên bị loại ở vòng một.
Có thể thấy sự cạnh tranh giữa các ứng cử viên phản ánh sự phân hóa sâu sắc trong xã hội Ba Lan về các vấn đề như quan hệ với EU, quyền lợi cá nhân, và bảo vệ truyền thống dân tộc. Kết quả bầu cử sẽ có tác động lớn đến chính sách đối nội và đối ngoại của quốc gia lớn nhất khu vực Trung Âu này…