Bài 1: Thực thi đúng luật là hợp ý Đảng, lòng dân
Vụ kiện dân sự tại TAND TP Bến Tre về tranh chấp quyền sử dụng đất ở phường An Hội, TP Bến Tre; Tạp chí Người cao tuổi đã đăng bài phản ảnh (trong các số 161, 162 và 163 ra các ngày từ 11-13/11/2020). Toà phúc thẩm TAND tỉnh Bến Tre vừa tuyên huỷ Bản án dân sự sơ thẩm số 59/2020- DS-ST ngày 28/9/2020 của TAND TP Bến Tre. Nguồn gốc của vụ kiện đã được Tạp chí Người cao tuổi phản ảnh đầy đủ, chi tiết trong 3 số báo nêu trên. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ sơ lược những nét chính về nguồn gốc và những sai phạm của chủ tọa phiên tòa và Hội đồng xét xử sơ thẩm. Tuy vụ việc xảy ra quá rõ ràng, nhưng khi xét xử, cấp sơ thẩm đã “phớt lờ” nhiều tình tiết quan trọng. Phần đất thuộc thửa 21, tờ bản đồ số 10 thuộc quyền sử dụng của ông Nguyễn Văn Tư và bà Lê Thị Tuyết Nhung. Trên đất có căn nhà số 10 B1 được ông Tư, bà Nhung mua của ông Đắc Lợi từ năm 1975 và đã được cấp có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu vào năm 2001, cấp lại lần 2 vào ngày 8/10/2008, với diện tích 87,8m2. Cấp đổi sổ lần 2 vào ngày 3/12/2008, có diện tích 89m2.
 |
| Căn nhà 5 tầng của Nguyễn Văn Hiệp xây lấn sang đất ông Tư, bà Nhung |
Giáp với phần đất của ông Tư, bà Nhung là phần đất thuộc thửa 23, tờ bản đồ số 10 của ông Nguyễn Văn Hiệp và bà Nguyễn Thị Ngọc Cẩm. Trên đất có căn nhà số 10A có nguồn gốc mua của ông Đào Bảo Chương vào ngày 20/9/2018. Ở giữa hai căn nhà này có một con hẻm chiều ngang rộng 1,59m, chiều dài 15m. Từ khi mua nhà căn nhà của ông Tư, bà Nhung ở phía cuối hẻm, chủ cũ xây dựng có phần nhô ra có chiều rộng 0,5m, dài 5,5m, nên con hẻm trở thành kiểu “cổ chai”. Phía dưới phần đất con hẻm phía giáp tường nhà ông Tư có chiều rộng 0,5m, chiều dài 9,5m, diện tích 4,75m2 đã có sẵn hệ thống ống cống thoát nước vệ sinh của gia đình ông Tư chảy thông ra trục đường chính Nguyễn Trung Trực. Phía trên mặt bằng diện tích này có một cái trụ điện bằng sắt của Công ty Điện lực TP Bến Tre đặt phục vụ đường dây cung cấp điện cho cả khu vực từ năm 1988 đến nay đã 33 năm, không có ai khiếu nại. Căn nhà số 10A của ông Hiệp và bà Cẩm đang xây dựng lại hiện nay có nguồn gốc của ông Phạm Minh Thà, nguyên Trưởng Công an phường 1 (nay là phường An Hội) TP Bến Tre mua của ông Thượng Công Ký. Tuy chiều ngang căn nhà thể hiện trên bản vẽ chỉ có 5,05m, chiều dài 12m, nhưng ông Thà đã tự kê khai, tự làm hồ sơ với cán bộ địa chính phường âm thầm hợp thức hoá toàn bộ diện tích con hẻm có chiều ngang 1,59m, chiều dài 15m vào hồ sơ và sổ đỏ. Trên thực tế, gia đình ông Thà không hề sử dụng một tấc đất nào vì sợ xảy ra tranh chấp, mặc dù trên giấy tờ đã chiếm dụng hết toàn bộ diện tích con hẻm. Sau khi ông Thà chết, bà Sương, vợ ông Thà đứng tên chủ sở hữu và bán căn nhà số 10A này cho ông Đào Bảo Chương. Để công khai sử dụng diện tích con hẻm, ông Chương đã nhiều lần thương lượng với ông Tư, bà Nhung cho phép ông sử dụng diện tích con hẻm (trong đó có phần diện tích 4,75m2 mà ông Tư, bà Nhung sử dụng suốt 46 năm nay, phía dưới có cống thoát nước vệ sinh). Sau khi ông Tư, bà Nhung không đồng ý, vì đây là con hẻm công cộng. Ông Đào Bảo Chương tự ý cắt bê tông tường mở hai cửa ra vào thông ra phía con hẻm. Ông Tư, bà Nhung gửi đơn nhờ chính quyền địa phương can thiệp, yêu cầu ông Chương trả lại diện tích 4,75m2 đất hẻm mà gia đình đã sử dụng từ khi mua nhà. Số diện tích còn lại trong hẻm do phía ông Chương và chính quyền địa phương tự giải quyết. Trong lúc hai bên đang xảy ra tranh chấp, UBND phường chưa giải quyết xong, ông Chương đã cấu kết với một số cán bộ ở các ngành chức năng từ phường đến UBND TP Bến Tre hợp thức hoá giấy tờ, bán căn nhà đất 10A đang tranh chấp cho ông Hiệp và bà Cẩm. Trong quá trình xây dựng mới lại căn nhà đã mua, ông Hiệp, bà Cẩm chiếm dụng hết toàn bộ diện tích con hẻm, lấn sang cả phần đất thổ cư của gia đình ông Tư, bà Nhung. Cho thợ đục đà kiềng và đổ bê tông đà kiềng chồng lên đà kiềng và đóng cọc bê tông sâu 18m sát tường nhà ông Tư, bà Nhung làm căn nhà 10B1 của ông Tư, bà Nhung móng bị sụt lún, nứt tường và nền nhiều chỗ, gây lệch toàn bộ căn nhà, hệ thống cửa không đóng mở được.
Những sai phạm của Toà sơ thẩm !
Thứ nhất, theo quy định của pháp luật thì phần diện tích 4,75m2 mà ông Tư, bà Nhung khởi kiện ra Toà yêu cầu phía bị đơn là ông Hiệp, bà Cẩm trả lại. Lẽ ra, trước lúc đưa vụ kiện ra xét xử, Toà sơ thẩm phải tiến hành trưng cầu các cơ quan chức năng liên quan đo đạc lại phần diện tích này. Ngược lại Tòa án đã bỏ qua tình tiết cốt lõi nhất của vụ án là không tiến hành đo đạc theo yêu cầu của nguyên đơn. Vì trong hồ sơ của vụ kiện không thể hiện các tình tiết đo đạc phần đất đang tranh chấp. Trong vụ kiện này, Toà cấp sơ thẩm chỉ quan tâm tới mối quan hệ, lời trình bày đơn phương của phía bị đơn và Giấy phép xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất... mà không quan tâm đến giá trị pháp lí của các loại giấy tờ này ông Hiệp, bà Cẩm được cấp có đúng quy trình, quy định của pháp luật hay không? Trong khi diện tích 4,75m2 có cái trụ điện của Công ty Điện lực đã tồn tại 33 năm, phía dưới là đường ống cống thoát nước vệ sinh của nhà ông Tư đã sử dụng liên tục, ngay tình, công khai suốt 46 năm nay, không xảy ra tranh chấp với ai. Theo Điều 236, Bộ luật Dân sự năm 2015, phần diện tích này là thuộc quyền sử dụng của ông Tư, bà Nhung. Điều 236 quy định: “Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật, nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời gian 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hũu tài sản đó. Kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu”. Mặc dầu luật quy định rõ ràng như vậy, nhưng Toà án cấp sơ thẩm đã không vận dụng đúng luật mà tìm cách “lách luật” để xử.
Thứ hai, trong nội dung Kết luận kiểm định của Công ty CP kiểm định xây dựng Sài Gòn và hồ sơ đo đạc lại căn nhà ông Hiệp, bà Cẩm của Chi nhánh Văn phòng Đăng kí đất đai TP Bến Tre kết luận rõ ràng: “Căn nhà ông Hiệp, bà Cẩm xây dựng mới lấn chiếm sang phần đất của ông Tư, bà Nhung kể cả tầng trệt, tầng lửng và các tầng 1, 2, 3”. Nhưng Toà sơ thẩm lại cho rằng: “Ông Nguyễn Văn Tư, bà Lê Thị Tuyết Nhung cho rằng, ông Nguyễn Văn Hiệp, bà Nguyễn Thị Ngọc Cẩm lấn ranh đất của ông bà là không có cơ sở nên không chấp nhận”.
Thứ ba, con hẻm công cộng có từ năm 1968, đến nay đã 53 năm, quá trình điều tra, chúng tôi đã nhận được giấy xác nhận sự tồn tại con hẻm này của 10 người dân và cán bộ nghỉ hưu tại khu vực tranh chấp. Có những người nguyên là sĩ quan công an tại địa phương, có những người nguyên là Chủ tịch UBND phường. Vậy mà khi tuyên xử, Toà sơ thẩm nhận định và khẳng định, giữa hai căn nhà này không có con hẻm nào (!?).
Thứ tư, vụ tranh chấp xảy ra ngay từ khi căn nhà của ông Hiệp, bà Cẩm mới khởi công, Toà sơ thẩm tuy đã thụ lí vụ án và phía nguyên đơn (ông Tư, bà Nhung) liên tiếp gửi đơn yêu cầu Toà án đình chỉ thi công phần diện tích vi phạm, chờ phán quyết của Toà án. Tuy nhiên, Thẩm phán Huỳnh Thị Mười, Chủ toạ phiên Toà sơ thẩm đã bỏ mặc hậu quả xấu xảy ra, cho phía bị đơn xây hoàn chỉnh căn nhà 5 tầng lấn chiếm đất thổ cư của ông Tư, bà Nhung từ tầng trệt đến tầng 5(!?) Ai sẽ là người khắc phục hậu quả đập bỏ phần lấn chiếm trái phép đã xảy ra do hành vi vô cảm của người “cầm cân nảy mực” gây ra?
Thứ năm, diện tích 4,75m2 đất có cây cột điện đã tồn tại 33 năm và đường ống cống thoát nước vệ sinh ở phía dưới diện tích đất này của gia đình ông Tư, bà Nhung đã sử dụng liên tục suốt 46 năm nay. Những vấn đề này chưa có bất kì ai tranh chấp và cũng chưa có cơ quan nào có thẩm quyền ban hành quyết định giải quyết. Vậy mà khi mới thụ lí hồ sơ vụ kiện, đến hiện trường xem xét, Thẩm phán Huỳnh Thị Mười đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, chỉ nghe theo phía bị đơn (ông Hiệp, bà Cẩm) rồi bà Mười đứng giữa hiện trường chỉ tay ra lệnh buộc ông Tư, bà Nhung phải di dời cái cột điện của Nhà nước và di dời hệ thống đường ống cống thoát nước vệ sinh trong lòng đất (!?).
Thứ sáu, Toà sơ thẩm đã không thực hiện đầy đủ thủ tục tố tụng, cố tình bỏ sót hầu hết các bên liên quan của vụ án. Ông Hiệp, bà Cẩm kí hợp đồng thuê Công ty TNHH Tư vấn, Xây dựng và Thương mại Ngọc Duyên ép cọc bê tông có độ sâu 18m sát tường nhà ông Tư, bà Nhung và thuê Công ty TNHH MTV Xây dựng - Thương mại Hồng Ngân thực hiện phần xây tường. Kết luận giám định của Công ty CP kiểm định xây dựng Sài Gòn khẳng định, nhà ông Tư, bà Nhung bị sụt lún, nghiêng, nứt tường và nền nhiều chỗ là do sự tác động trực tiếp trong quá trình đào móng, đóng cọc bê tông gây nên. Mặt khác, sai phạm trong vụ tranh chấp này có liên đới chặt chẽ tới Sở Tài nguyên và Mội trường, Phòng Quản lí đô thị, UBND TP Bến Tre, Công ty TNHH Tư vấn, Xây dựng và Thương mại Ngọc Duyên (đơn vị trực tiếp đóng cọc bê tông) sao Toà sơ thẩm không triệu tập đối chất? Nghĩa là Toà án cấp sơ thẩm chưa thực hiện đầy đủ thủ tục tố tụng đối với các bên có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.
Thứ bảy, mặc dù nguyên đơn đã cung cấp đầy đủ hình ảnh, băng hình Camera và Kết quả Giám định số 19162/KĐ.32/SCQC ngày 4/12/2019 của Công CP kiểm định xây dựng Sài Gòn do chính Toà sơ thẩm trưng cầu, thế nhưng Toà đã phớt lờ. Kể cả hành vi đào lòi móng nhà ông Tư, bà Nhung và đổ bê tông trùm lên đà kiềng nhà ông Tư. Tuy đã có đơn kêu cứu, nhưng Thẩm phán Huỳnh Thị Mười vẫn không đình chỉ thi công mà bỏ mặc hậu quả xảy ra.
Thứ tám, nguồn gốc đất căn nhà chiều ngang chỉ có 5,05m mà UBND TP Bến Tre cấp Giấy phép xây dựng có chiều ngang lên tới 6,724m. Trong khi sổ đỏ của ông Hiệp đo trên thực tế chiều ngang chỉ có 6,64m. Toà sơ thẩm lấy căn cứ nào mà bác đơn của ông Tư, bà Nhung để bảo vệ cho ông Hiệp, bà Cẩm xây nhà “không lấn chiếm” đất ông Tư, bà Nhung? Mặc dù những sai phạm này, đã được ông Bùi Tuấn Phương, Phó Trưởng phòng Quản lí đô thị TP Bến Tre tự nhận khuyết điểm tại Biên bản tiếp công dân số 4177 của UBND TP Bến Tre ngày 13/9/2019).
Từ những sai phạm nêu trên của Tòa sơ thẩm, sau khi nghe trình bày, nhận định và đề xuất hợp tình, hợp lí, các phân tích phù hợp với các quy phạm pháp luật và các quy phạm đạo đức xã hội trong xử án của vị kiểm sát viên thuộc Viện KSND tỉnh Bến Tre giữ quyền công tố trước toà. Hội đồng xét xử phúc thẩm đã tuyên tại Quyết định Bản án dân sự phúc thẩm số 37/2021/DS-PT ngày 28/1/2021 của TAND tỉnh Bến Tre: “Huỷ Bản án dân sự sơ thẩm số 59/2020/DS-ST ngày 28/9/2020 của TAND TP Bến Tre. Trả hồ sơ cho TAND TP Bến Tre thụ lí giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm”. (Còn nữa)
