Nỗ lực, nhiệt huyết vì một châu Âu hấp dẫn

Chọn ưu tiên trong nhiệm kì của mình là xây dựng một chính sách khí hậu đầy tham vọng và xử lí vấn đề người di cư một cách bền vững, thông điệp của bà Ursula Von der Leyen khá rõ ràng: EU, với 500 triệu dân và chiếm tới 40% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu, không chỉ là đối tác thương mại hàng đầu thế giới, mà còn đóng vai trò là “người tạo ra xu hướng” toàn cầu.

Bà Ursula Von der Leyen được bầu là người đứng đầu EC trong bối cảnh EU đang trải qua giai đoạn nhiều khó khăn và phải đối mặt với những thách thức cả ở bên trong lẫn bên ngoài: Tranh chấp thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ do chính sách “Nước Mỹ trước tiên”; sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy, nước Anh rút khỏi EU; chương trình bảo vệ khí hậu và đối phó với vấn đề người di cư… Tất cả những vấn đề này tạo thành nguy cơ tiềm ẩn thách thức sự thống nhất và tính bền vững của EU.

Dù vậy, bà Von der Leyen cho rằng cộng đồng châu Âu dành cho công dân của mình “một người bảo đảm hòa bình, nhân quyền, pháp quyền” và người bảo vệ “sự khoan dung, công bằng, đoàn kết và bình đẳng giữa phụ nữ và nam giới”. Bà cựu Bộ trưởng Quốc phòng Đức nói rằng, xã hội mở của EU sẽ mang đến sự ổn định và nền kinh tế thị trường xã hội, ở đó công dân nhận được sự hỗ trợ với những trường học tốt dành cho con cái họ. Những người đóng góp cho xã hội không chỉ đơn thuần có thể kiếm tiền mà họ còn hưởng cơ hội được đào tạo. Và hệ thống chăm sóc sức khỏe của EU hiện đang là một trong những hình mẫu tốt nhất trên thế giới.

Trong bối cảnh lòng tin vào những giá trị của EU đang dần bị xói mòn, có thể thấy bà Ursula Von der Leyen đang mô tả hình ảnh “một EU lí tưởng”, như cách để “gieo lại mầm hi vọng” về vai trò và vị thế của EU.

Đoàn kết cũng là chủ đề được Chủ tịch đắc cử EC Von der Leyen lưu tâm, nhất là khi EU trong vài năm trở lại đây đã chứng kiến tình trạng chia rẽ và bất đồng trong khá nhiều vấn đề chủ chốt. Bà Von der Leyen tuyên bố “cú sốc” Brexit khiến cho phần còn lại của EU trở nên đoàn kết hơn bao giờ hết.

Chủ tịch EC tuyên bố “sức mạnh mềm ngày hôm nay không còn là điều kiện đủ nếu EU muốn khẳng định mình trên thế giới”. Bà cũng khẳng định châu Âu cũng phải học “ngôn ngữ quyền lực”.

Trong khi ủng hộ tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong vai trò là nền tảng của phòng thủ tập thể của phương Tây, bà nói rằng EU nên đầu tư vào năng lực phòng thủ chung để bổ sung cho các liên minh của chính mình.

Tuy nhiên, bà cho rằng khối cần có những tính toán để có thể duy trì các lợi ích chiến lược của châu Âu trong quá trình mở rộng. Theo bà, EU nên sẵn sàng mở rộng sang các quốc gia Tây Balkan, đồng thời cam kết sẽ dồn toàn bộ sức lực để phát triển các dự án chung khiến các quốc gia trong khu vực này ngày càng gắn kết hơn với EU thông qua mối quan hệ hợp tác chặt chẽ.

Chính sách di cư cũng cần một phản ứng chung của châu Âu và mục tiêu vươn tới là EU phải trở thành một hình mẫu trong thế giới ngày nay nhằm bảo đảm vấn đề người di cư có thể được quản lí một cách bền vững, với cách tiếp cận nhân văn, nhưng cũng phải đạt được hiệu quả.

Cũng trong “Thông điệp châu Âu”, bà Von Der Leyen tuyên bố sẽ “trình luật bảo vệ khí hậu đầu tiên của châu Âu” và “chuyển đổi một phần Ngân hàng Đầu tư châu Âu thành Ngân hàng khí hậu”. Đồng thời, bà cho rằng bảo vệ khí hậu phải hòa hợp với chính sách kinh tế và công nghiệp nhằm hướng tới tương lai và cần được cân chỉnh thường xuyên. Mục tiêu là bảo đảm biến châu Âu thành lục địa trung lập về khí hậu đầu tiên trên thế giới vào năm 2050.

Có thể thấy hàng loạt thách thức cùng sự không chắc chắn đang đè nặng lên tương lai EU. Nhiệm vụ đặt ra cho đội ngũ ủy viên EC nhiệm kì tới, nhất là cho người phụ nữ quyền lực đứng đầu tổ chức này, với tham vọng xây dựng một hình mẫu châu Âu mới, là con đường dài đầy khó khăn.