Bổ não (bổ thần) phần nhiều là thuốc bổ khí + an thần, chủ yếu tăng cường sức khỏe thể chất, điều tiết hoạt động trung khu thần kinh liên quan đến quá trình nuôi dưỡng tế bào não.
Bổ não có thể phòng và điều trị nhiều chứng bệnh: Đau đầu, chóng mặt, ù tai, hoa mắt, rối loạn giấc ngủ (ngủ ít, ngủ không sâu giấc, ngủ mê, mất ngủ), suy giảm trí nhớ, mệt mỏi kéo dài… cũng là các triệu chứng rất thường gặp của hội chứng thiểu năng tuần hoàn não hay thiếu máu não.
Vậy, ăn gì để bổ não? Trên cơ sở bảo đảm chế độ ăn uống mang tính chỉnh thể (đầy đủ), bình hành (cân đối) và tam nhân chế nghi (hợp lí).
Dưới đây, chúng tôi xin giới thiệu một số món ăn bài thuốc có công dụng kiện não ích trí dự phòng tích cực chứng thiểu năng tuần hoàn não hay thiếu máu não, một căn bệnh thường gặp khi có tuổi để bạn đọc tham khảo và áp dụng khi cần thiết.
1. Óc lợn bổ não
Theo thuyết “dĩ tạng bổ tạng” (lấy tạng bổ tạng) của y học cổ truyền, não lợn vị ngọt, tính bình, có công dụng ích thận bổ não, bổ cốt tuỷ, được dùng để chữa các chứng tâm căn suy nhược (suy nhược thần kinh), kiện vong (hay quên), huyễn vựng (chóng mặt hoa mắt)...
Cách dùng: Thường dùng dưới dạng hấp cách thủy ăn đơn thuần hoặc phối hợp với kỉ tử và hoài sơn.
Lưu ý: Não lợn có giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt chứa rất nhiều cholesterol cho nên những người bị rối loạn lipid máu, vữa xơ động mạch khi dùng cần có sự tư vấn của thầy thuốc.
2. Liên nhục (hạt sen)
Hạt sen có vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ tì chỉ tả, ích thận cố tinh, dưỡng tâm an thần.
Y thư cổ Thần nông bản thảo kinh viết “Liên nhục, bổ trung, dưỡng thần, ích khí lực, trừ bách bệnh, cửu phục khinh thân nãi lão” (hạt sen bổ tì vị, có lợi cho thần khí, trừ được trăm bệnh, dùng lâu làm nhẹ người và kéo dài tuổi thọ).
Cách dùng: Thường được dùng dưới dạng chế biến với các món ăn bài thuốc như chè hạt sen, cháo hạt sen...
3. Trứng chim bồ câu
Vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ thận dưỡng tâm, thường được dùng làm thức ăn cho những người mất ngủ hay quên, đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc, lưng đau gối mỏi... do tâm thận hư yếu.
Cổ nhân có câu: “Tâm tri tương lai, thận tàng dĩ vãng”, vậy nên bồi bổ hai tạng tâm và thận có tác dụng trực tiếp đến việc cải thiện khả năng thiếu máu não.
Cách dùng: Trứng chim câu 5 quả, long nhãn 15g, kỉ tử 15g và đường phèn 25g hấp cách thủy ăn mỗi ngày 2 lần.
4. Kỉ tử trứng gà
Kỉ tử vị ngọt, tính bình, có công dụng tư bổ can thận, làm sáng mắt và nhuận tràng. Dân gian thường dùng kỉ tử để tăng cường sức khỏe não bộ bằng cách lấy kỉ tử 10g, hoài sơn 30g, não lợn 1 bộ, hấp cách thủy ăn.
Cách dùng: Kỉ tử 20g, hồng táo 6 quả, trứng gà 2 quả, tất cả đem nấu chín, sau đó bóc bỏ vỏ trứng rồi đun thêm 15 phút nữa là dùng được, chế thêm gia vị ăn nóng, mỗi tuần 2 lần.
5. Mật ong
Mật ong vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ hư, nhuận táo, giải độc, được mệnh danh là “tinh của trăm hoa”. Mật ong rất giàu chất dinh dưỡng, trong đó đặc biệt là có chứa nhiều loại men, acid amin, các vitamin và nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho hoạt động của hệ thần kinh trung ương, qua đó cải thiện khả năng tuần hoàn của não bộ.
Dược thư cổ Thực vật bản thảo đã viết: “Phong mật, cửu phục cường chí khí, khinh thân, bất cơ bất lão, diên niên thần tiên” (Uống mật ong lâu ngày sẽ làm mạnh mẽ thần chí, thân thể nhẹ nhàng, không đói không già, sống lâu như thần tiên).
Cách dùng: Đơn giản nhất là đều đặn mỗi tối uống 2 thìa cà phê mật ong trước khi đi ngủ.
6. Long nhãn
Long nhãn vị ngọt, tính ấm, có công dụng ích tâm tì, bổ khí huyết, kiện não ích trí.
Y thư cổ Khai bảo bản thảo cho rằng, long nhãn có khả năng “quy tì nhi ích trí” (bổ tì mà có ích cho trí tuệ).
Sách Bản thảo cương mục cũng viết: “Long nhãn khai vị ích tì, bổ hư trường trí” (long nhãn kiện tì vị, bồi bổ hư nhược và làm khỏe tinh thần). Nghiên cứu hiện đại cho thấy, long nhãn có khả năng điều chỉnh hoạt động của vỏ não, cải thiện tích cực các triệu chứng thường gặp của hội chứng thiểu năng tuần hoàn não hay thiếu máu não gây ra .
Cách dùng: Long nhãn 500g, đường trắng 500g, nấu thành cao đặc, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 - 15ml.
7. Nấm linh chi
Nấm linh chi vị ngọt, tính bình, có công dụng dưỡng tâm an thần, ích khí bổ huyết, tư bổ cường tráng, kiện não ích trí, được mệnh danh là “tiên thảo” (cỏ tiên).
Nghiên cứu lâm sàng hiện đại cho thấy, linh chi có khả năng hỗ trợ trị liệu rất tốt đối với những bệnh nhân tâm căn suy nhược (suy nhược thần kinh), thất miên (mất ngủ), kiện vong (hay quên)... do tâm tì hư nhược.
Cách dùng: Linh chi thô 6-12g/ngày hãm uống thay trà hoặc theo chỉ định của thầy thuốc.
8. Nhân sâm
Nhân sâm vị ngọt, tính ấm, có công dụng đại bổ nguyên khí, định tâm ích trí, là vị thuốc - thực phẩm đứng đầu trong nhóm dược liệu có công dụng bổ khí.
Nghiên cứu hiện đại cho thấy, nhân sâm có khả năng cải thiện chuyển hóa của tổ chức não, hưng phấn và tăng cường tính linh hoạt của hệ thần kinh, nâng cao khả năng ghi nhớ. Bởi vậy, nhân sâm cũng là một trong những thực phẩm - thuốc rất hữu ích cho việc phòng chống suy nhược thần kinh và các chứng triệu chứng thường gặp của hội chứng thiểu năng tuần hoàn não hay thiếu máu não do khí huyết suy nhược.
Cách dùng: Nhân sâm 3-5g/ngày hãm uống thay trà, uống vào buổi sáng.
