Một số bài học và kiến nghị về xây dựng và quản lí Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT

Từ khi thành lập (năm 2005), Ban Đại diện Hội NCT tỉnh Điện Biên, hệ thống tổ chức các cấp Hội NCT trong tỉnh được kiện toàn và đi vào hoạt động theo Điều lệ Hội NCT Việt Nam, với 10 Ban Đại diện Hội NCT huyện, thị xã, thành phố; 129 Hội NCT xã, phường, thị trấn. Tính đến hết năm 2022, Hội NCT tỉnh có hơn 45.000 hội viên, trong đó có 37.000 người trên 60 tuổi và 8.000 người dưới 60 tuổi. Là tỉnh miền núi, biên giới đặc biệt khó khăn, nên việc xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT có ý nghĩa quan trọng trong công tác giúp đỡ, hỗ trợ, động viên NCT có hoàn cảnh khó khăn.

Năm 2008, căn cứ Quyết định số 47/2006 ngày 13/9/2006 của Bộ Tài chính về việc ban hành Quy chế quản lí và sử dụng tài chính Quỹ Chăm sóc NCT (nay là Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT), UBND tỉnh Điện Biên đã ban hành Văn bản số 310 chỉ đạo các cấp, các ngành và giao UBND cấp huyện quyết định thành lập Quỹ Chăm sóc NCT ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh, đồng thời tuyên truyền, vận động các cấp, các tổ chức và Nhân dân ủng hộ Quỹ Chăm sóc NCT, với phương châm xã hội hoá công tác chăm sóc NCT. Đến nay đã có 124/129 xã, phường, thị trấn xây dựng được Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, đạt 96%, với số dư quỹ gần 1,3 tỉ đồng. Ngoài ra, các Chi hội xây dựng chân quỹ đạt hơn 7,4 tỉ đồng.

Khám sức khỏe cho NCT

Đối với Quỹ cấp huyện, đến nay đã có 3/10 huyện, thị xã, thành phố xây dựng được Quỹ. Ban Đại diện Hội NCT tham mưu và được sự đồng ý của cấp uỷ, chính quyền hằng năm nhân Tháng hành động vì NCT Việt Nam đã kêu gọi các tầng lớp Nhân dân, các doanh nghiệp, nhà hảo tâm đóng góp, ủng hộ xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT. Tiêu biểu là TP Điện Biên Phủ mỗi năm vận động được trên 300 triệu đồng. Nhìn chung Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở được sử dụng đúng quy định và có hiệu quả, đã góp phần trong việc chăm sóc và phát huy vai trò NCT.

Trong điều kiện một tỉnh miền núi, biên giới, kinh tế chậm phát triển, hơn 90% ngân sách Trung ương hỗ trợ, Nhân dân các dân tộc chủ yếu làm nghề nông, thu nhập thấp, đời sống còn khó khăn, mặt khác trên địa bàn tỉnh chưa có khu công nghiệp, khu chế xuất, nhà máy lớn, các doanh nghiệp chủ yếu vừa và nhỏ, do đó việc tuyên truyền, vận động xây dựng quỹ hạn chế. Còn 7 đơn vị cấp huyện chưa xây dựng được quỹ. Số dư của quỹ cấp xã rất thấp, một số xã ở vùng khó khăn như huyện Mường Nhé chỉ có 1 triệu đồng, nhiều nhất như phường Mường Thanh, TP Điện Biên Phủ cũng chỉ có vài chục triệu đồng.

Nghị quyết VI Hội NCT Việt Nam nêu rõ: Tập trung xây dựng Quỹ cấp cơ sở, chưa có sự chỉ đạo xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT cấp tỉnh, cấp huyện, do đó việc tham mưu với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong việc thành lập quỹ gặp khó khăn (theo báo cáo của Trung ương, đến hết năm 2021 toàn quốc mới có 5 tỉnh, 45 huyện và 10.150 xã xây dựng được quỹ). Nhất là từ năm 2019, khi Nghị định 93/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động của Quỹ xã hội từ thiện thì việc thành lập quỹ càng khó khăn hơn. Các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương đều mắc về điều kiện, thủ tục cấp giấy phép thành lập quỹ. Việc quy định điều kiện bảo đảm tài sản đóng góp trước khi thành lập quỹ cấp tỉnh là 1,3 tỉ đồng, quỹ cấp huyện là 130 triệu đồng, quỹ cấp xã là 25 triệu đồng là một bất cập mà khó thực hiện được, nhất là đối với một tỉnh miền núi như Điện Biên.

Mục tiêu mà Ban Đại diện Hội NCT tỉnh Điện Biên đặt ra là xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT cấp tỉnh và các huyện, thị xã còn lại; củng cố quỹ cấp xã. Tuy nhiên khi phối hợp với Sở Nội vụ tham mưu với UBND tỉnh thành lập Quỹ thì điều kiện, thủ tục theo Nghị định 93 chưa bảo đảm. Từ thực tế quá trình tham mưu, chỉ đạo và tổ chức thực hiện xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, chúng tôi rút ra một số bài học sau đây:

Một là: Tham mưu với cấp uỷ, chính quyền về mục đích, ý nghĩa trong việc xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT, từng bước xã hội hoá công tác này, thực hiện tốt chủ trương của Đảng: Chăm sóc NCT là trách nhiệm của gia đình và toàn xã hội. Tạo sự đồng thuận của cấp uỷ, chính quyền và Nhân dân trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện xây dựng quỹ.