Làng quan họ Trung Đồng

Chỉ cách con sông Cầu mà con đường về với quan họ ở bờ bên này dường như xa hơn. Bên kia sông, quan họ ở Bắc Ninh đã vang danh, bên này sông, làng quan họ Trung Đồng (Bắc Giang) cũng đang cố gắng “gìn vàng giữ ngọc”...

Những nghệ nhân chân đất

Theo những nghệ nhân, quan họ xuất hiện ở làng này đến giờ đã trên hai trăm năm. Trung Đồng đã được cư dân Việt đến đây khai phá từ lâu đời. Bà con có nguồn gốc ở Quả Cảm, Bắc Ninh vào thời Trần, bà Hoàng Phi vợ vua Trần Anh Tông đã tâu với vua xin cho khai hoang lập ấp ở đây. Từ đó, những người đầu tiên theo bà Chúa Hoàng Phi đến khai phá đất hoang và đã lập lên làng Trung Đồng ngày nay. Cội nguồn ban đầu mới chỉ có bà con dòng họ Nguyễn, họ Trần, họ Ngô, họ Hoắc... Và Trung Đồng trở thành một làng cổ bên bờ sông Cầu từ đó.

“Chơi” quan họ mang sắc thái thanh tao, nền nã, lời ca vang ngân vừa phóng khoáng, vui thú vừa đắm đuối, nền nã.
“Chơi” quan họ mang sắc thái thanh tao, nền nã, lời ca vang ngân vừa phóng khoáng, vui thú vừa đắm đuối, nền nã.

Tưởng nhớ công ơn bà, vào Rằm tháng Tám âm lịch là ngày sinh và mùng 10 tháng Giêng là ngày giỗ của Bà Chúa hằng năm, dân làng mở hội và tổ chức rước Bà từ Nghè về Đình tế lễ. Sau 3 ngày, lại rước Bà Chúa từ Đình về Nghè. Trong những ngày hội, Trung Đồng có tổ chức đấu vật, đánh cờ người và các phường trò biểu diễn tiêu biểu… Song không thể thiếu được việc tổ chức hát quan họ. Từ thời đó đến nay đã qua ba thế hệ quan họ Trung Đồng, những liền anh, liền chị còn sống đều đã ở tuổi xưa nay hiếm.

Cụ Hoắc Công Tào người cao tuổi của làng kể lại: “Từ xa xưa, ở Trung Đồng đã có nhiều thế hệ “nghệ nhân” tiếp nối nhau hát quan họ. Trước cách mạng tháng Tám năm 1945, các cụ trong làng vẫn còn đi hát bọn, hát thi giao lưu ở các hội làng trong huyện và cả hội làng Diềm, làng Chấp tỉnh Bắc Ninh... Lớp các cụ bà đã qua đời nổi tiếng hát hay như cụ Bánh, cụ Hẹn, cụ Binh, cụ Đà... Đặc biệt là cụ Bánh nổi tiếng vì “biết đủ lối, thuộc đủ câu” quan họ. Lớp người cao tuổi kế tiếp đang ở độ tuổi 78-80 như các bà Hoàng Thị Ngoan, Vũ Thị Sáu, Nguyễn Thị Nhung, Hoàng Thị Trướng, Vũ Thị Thiểm… đang gánh nặng trách nhiệm gìn giữ và bảo tồn những làn điệu dân ca quan họ cho làng”.

Trăn trở với di sản

Lớp người cao tuổi ở làng Trung Đồng hiện nay có ông Hoắc Công Chờ đã ở độ tuổi ngoài 75 nhưng vẫn còn khoẻ mạnh, hát được rất nhiều làn điệu quan họ theo lối cổ. Từ năm 1964, ông đã dạy hát quan họ cho nhiều người trong làng, ngoài xã. Ngoài những bài hát học được từ lúc còn nhỏ, ông Hoắc Công Chờ còn sưu tầm được nhiều bài quan họ cổ lưu giữ trong vùng và qua thực tế hát quan họ ở các hội làng bên bờ Nam sông Cầu.

Làng quan họ Trung Đồng
Ảnh Internet

Ông cũng chính là người sáng lập CLB quan họ Trung Đồng năm 2006. Vốn là người yêu nghệ thuật, lại là gia đình có truyền thống quan họ, thấy có dạo quan họ mất dần bản sắc, ông luôn trăn trở: “Chẳng lẽ đến đời con, đời cháu của mình, quan họ chỉ còn là hoài niệm?”. Đem ý định phục dựng quan họ nói với nhiều người, trong đó có Phạm Nam Thanh và Bùi Quang Thanh, là hai nhà nghiên cứu rất tâm huyết với quan họ và được hai anh trợ giúp. Từ đó, ông bắt tay vào sưu tầm, chép lại lời hát cổ rồi tập hợp những người hát hay trong làng để thành lập CLB.

Ngày trước, CLB có tất cả 50 thành viên nhưng hiện giờ chỉ còn lại 32 người. Theo Nghệ nhân Hoắc Công Chờ thì hiện nay chỉ có duy nhất gia đình nhà nghệ nhân Vũ Thị Hường là còn tiếp nối được 3 thế hệ hát quan họ. Điều ông Chờ cũng như các thành viên trong CLB quan họ Trung Đồng trăn trở nhất hiện nay vẫn là đội ngũ kế cận. Hầu hết các thành viên CLB hiện giờ đã ngoài 50 tuổi, trong khi lớp trẻ thì hầu như không mặn mà gì với quan họ.

Làng quan họ Trung Đồng

Chồi non quan họ của làng mới phát hiện đó là em Hoàng Đại Dương, 9 tuổi. Là liền anh nhỏ tuổi nhất, cũng là người duy nhất trong số thiếu niên theo học quan họ từ ngày đầu thành lập CLB, đến giờ, Dương thuộc, hát được khá thành thục mấy chục bài quan họ. Đó cũng là niềm hi vọng của CLB Trung Đồng. Năm 2010, Dương đã giành được giải Nhì tại Hội thi “Tự hào quan họ quê em” trại hè BAGICO lần thứ 2. “Là cháu của một liền chị, em mong có thể học thêm nhiều làn điệu và truyền lại cho những thế hệ sau để không phụ lòng mong mỏi của các ông bà đã dày công chỉ dạy”, Dương bộc bạch.

Nói về tương lai của ca trù, ông Chờ khẳng định sẽ làm hết sức mình bảo tồn và gìn giữ loại hình văn hóa, nghệ thuật này. Còn để phát triển quan họ, điều quan trọng nhất vẫn chính là sự chung tay, góp sức không chỉ của quần chúng Nhân dân mà quan trọng là những chính sách với loại hình văn hóa nghệ thuật cổ truyền của dân tộc. “Chỉ mong Nhà nước có chế độ trợ cấp cho các nghệ nhân quan họ trong làng Trung Đồng nói riêng và quan họ cả nước nói chung để họ tiếp tục dạy và phát triển loại hình nghệ thuật đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn của nhân loại”.

Từ giã làng Trung Đồng, hi vọng với sự nhiệt thành, tâm huyết của những người con quê hương và sự quan tâm của các cấp, quan họ Trung Đồng sẽ được phục dựng như ngày xưa, để mãi xứng danh với câu ca lưu truyền trong vùng: Vẳng nghe tiếng hát Trung Đồng/ Phượng Hoàng cũng muốn sổ lồng mà ra/ Nữa là đôi lứa chúng ta/ Yêu nhau cái nết mặn mà vẫn duyên.

Vũ Phương Phúc

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Người cao tuổi chung tay xây dựng lối sống xanh

Người cao tuổi chung tay xây dựng lối sống xanh

Theo Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên (WWF), mức độ ô nhiễm nhựa gia tăng nhanh chóng là một vấn đề môi trường toàn cầu nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến các khía cạnh môi trường, xã hội, kinh tế và sức khỏe con người.
Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường

Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường

Thời gian qua, với sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, công tác bảo vệ môi trường (BVMT) trên địa bàn tỉnh An Giang có nhiều chuyển biến tích cực. Các cấp, ngành, địa phương thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động BVMT bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng.
Quà tặng của nhân gian

Quà tặng của nhân gian

Như món quà của đời, những bức tranh như phù điêu được khắc thủ công trên giấy từ xơ dừa, qua hàng ngàn áp lực khổ luyện của lửa, của nước, của nắng với sự tài hoa của nghệ nhân đã hóa thân thành tác phẩm nghệ thuật khác lạ, duy nhất và đầy sắc sảo…
Phụ nữ biên cương vươn lên làm giàu

Phụ nữ biên cương vươn lên làm giàu

Thực hiện các đề án, chương tình về hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, bằng các chương trình hỗ trợ sinh kế, thời gian qua, các cấp chính quyền ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đã tạo điều kiện giúp phụ nữ dân tộc thiểu số (DTTS) phát triển kinh tế, bằng các sản vật đặc trưng của vùng núi...
Nhà báo đồng hành cùng người cao tuổi

Nhà báo đồng hành cùng người cao tuổi

Trong những chuyến đi của nghề viết báo, tôi được cùng người cao tuổi nông dân trải nghiệm những điều gần gũi, mộc mạc ở chốn ruộng đồng. Đó là những bài học bổ ích, là “tư liệu sống” cho trang viết, là những điều được chắt lọc từ sự dày dạn của người cao tuổi nông dân quanh năm một nắng hai sương...

Tin khác

Niềm vui và sự phiền toái của... “nhà báo làng”

Niềm vui và sự phiền toái của... “nhà báo làng”
Nói sao hết nỗi vui mừng khi bài được đăng, nhận được báo biếu. Dừng công việc đang làm, mở báo tìm ngay bài của mình. Đọc đi đọc lại và so sánh với bản nháp, tìm những câu chữ cần sửa để rút kinh nghiệm cho bài sau.

Người làm báo phải có tâm và nhiệt huyết với nghề

Người làm báo phải có tâm và nhiệt huyết với nghề
Đó là chia sẻ của nhà báo Phạm Xuân Yên, hiện ở số nhà 64, đường Lê Thị Hồng Gấm, phường Vĩnh Thanh, TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang; nguyên Phó Giám đốc Đài Truyền hình tỉnh Kiên Giang, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Kiên Giang, Tổng Biên tập báo Kiên Giang.

Chuyện về người mù làm cộng tác viên báo, đài

Chuyện về người mù làm cộng tác viên báo, đài
Trong lần đến thăm Hội Người mù tỉnh Quảng Ninh, tôi được ông Trần Hữu Quảng, Chủ tịch Hội cho biết, trước đây trong Hội có ông Trần Đình Minh làm cộng tác viên báo, đài Quảng Ninh. Câu chuyện người mù làm cộng tác viên của báo, khiến tôi tò mò. Nhân Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6), tôi tìm đến cộng tác viên đặc biệt này.

Bình Thuận: Giúp thêm bệnh nhân nghèo có bữa ăn no

Bình Thuận: Giúp thêm bệnh nhân nghèo có bữa ăn no
Không ít lần chúng tôi cùng các Mạnh Thường Quân đến Bếp ăn từ thiện tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Thuận mới thấy những hoàn cảnh cầm được hỗ trợ của những bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn nơi đây. Và việc thiết thực nhất là chăm lo những bữa ăn miễn phí để giúp họ yên tâm hơn lo điều trị bệnh, không phải lo cái ăn hàng ngày…

Người “ghiền” báo giấy giữa thời công nghệ

Người “ghiền” báo giấy giữa thời công nghệ
Trò chuyện với tôi, bà Nguyễn Thị Tâm, 72 tuổi, ở thôn Hòa Hải, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng, chậm rãi nói: “Mắt tôi yếu rồi, đọc nhanh không kịp hiểu nên phải vừa đọc, vừa ngẫm. Có bài tôi đọc đến ba bốn lần, vẫn thấy hay”; rồi bà cười, nụ cười hồn hậu của người từng trải.

Hiếu thảo với cha mẹ là trách nhiệm của con cái

Hiếu thảo với cha mẹ là trách nhiệm của con cái
Đức Phật dạy: Hiếu thảo với cha mẹ là cái gốc để làm người lương thiện. Không có loại ân huệ nào trên thế giới có thể lớn hơn sự nuôi dưỡng của mẹ cha, không có tình yêu nào trên thế giới này lớn hơn tình yêu giữa cha mẹ và con cái.

Chuyện về gia đình bác sĩ ở huyện Tam Nông

Chuyện về gia đình bác sĩ ở huyện Tam Nông
Cuối năm 1987, sau khi tốt nghiệp khóa y sĩ tại Trường Trung học y tế Đồng Tháp, ông Trần Hữu Trí, sinh năm 1963, kết duyên với bà Lan Hương, quê ở TP Cao Lãnh, bạn học chung trường. Mặc dù, được phân công làm việc tại tỉnh, nhưng vợ chồng ông Trí tình nguyện về huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp để khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe Nhân dân, và họ được phân công nhiệm vụ tại Trạm y tế xã Phú Hiệp!

Sống lạc lối khiến cuộc đời phải trả giá

Sống lạc lối khiến cuộc đời phải trả giá
Sinh ra ở một vùng quê yên bình, sau khi học hết cấp 3 trường huyện, do không thi đỗ vào đại học, Nam xin bố mẹ cho đi làm nghề mộc ở cơ sở làm đồ gỗ ở cách nhà 5km.

Đoàn TP Hồ Chí Minh đạt giải Nhất tại Hội thi tiếng hát người khuyết tật toàn quốc lần thứ III

Đoàn TP Hồ Chí Minh đạt giải Nhất tại Hội thi tiếng hát người khuyết tật toàn quốc lần thứ III
Ngày 16/6, tại TP. Hà Nội, Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng một số cơ quan ở Trung ương và địa phương tổ chức trao giải vòng thi chung kết toàn quốc Hội thi Tiếng hát người khuyết tật lần thứ III năm 2025, với chủ đề ‘‘Tiếng hát từ trái tim”. Đoàn TP. Hồ Chí Minh đạt giải Nhất toàn đoàn,

Phong cách báo chí độc đáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Phong cách báo chí độc đáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là lãnh tụ của dân tộc, nhà văn hóa lớn của thế giới, Người còn là nhà báo kiệt xuất. Trong hành trình đấu tranh gian khổ vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, Hồ Chí Minh đã sớm xác định báo chí là một vũ khí sắc bén để tiến công kẻ thù và Người đã sử dụng “thành công” vũ khí đó để đạt mục đích lớn lao của cuộc đời mình...

Thủy Xuân - thơm mãi một làng nghề

Thủy Xuân - thơm mãi một làng nghề
Làng hương Thủy Xuân, TP Huế ẩn mình dưới chân đồi Vọng Cảnh, bên dòng sông Hương thơ mộng. Nơi đây, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương trầm thơm trên đất thần kinh của người dân đã nức tiếng xa gần. Nay làng hương còn trở thành địa điểm tham quan của du khách trong và ngoài nước...

Hồn quê trong các tác phẩm làm từ tre, trúc

Hồn quê trong các tác phẩm làm từ tre, trúc
Vừa qua, chúng tôi có dịp ghé thăm gia đình ông Nguyễn Văn Phúc, một “nghệ nhân” ở phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng. Ngay từ cổng vào, những tác phẩm được làm từ tre, lồ ô, giang... xuất hiện khắp nơi, từ những góc nhỏ trong nhà cho đến khoảng sân rộng,… trông chẳng khác gì một khu vườn cổ tích.

Nữ doanh nhân hơn 10 năm đồng hành cùng công tác nhân đạo

Nữ doanh nhân hơn 10 năm đồng hành cùng công tác nhân đạo
Hơn 10 năm qua, doanh nhân Đàm Ngọc Yến, chủ Doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Quang Hưng (thị trấn Nho Quan, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình) đã đồng hành cùng Hội Chữ thập đỏ các cấp, quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ nhiều người có hoàn cảnh khó khăn, những mảnh đời bất hạnh tại địa phương.

Người tiên phong trồng dưa chuột ở Kim Sơn

Người tiên phong trồng dưa chuột ở Kim Sơn
Ông Đặng Văn Điểm, 70 tuổi, ở khu Nhuệ Hổ, phường Kim Sơn, TP Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh là NCT dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn đầu tư trồng dưa chuột bằng phân hữu cơ mỗi năm cho thu hoạch hàng trăm triệu đồng.

Vương vấn những mùa sen

Vương vấn những mùa sen
Quê tôi thuộc vùng chiêm trũng có nhiều đồi núi và đan sen vào đó là những đầm lầy. Hằng năm chỉ cấy được một vụ lúa, thời gian còn lại là nước ngập cục bộ trên những cánh đồng. Thay vì để nước ngập tự phát bỏ không, khoảng hai chục năm trở lại đây, người dân quê tôi đã biết chuyển đổi mục đích cây trồng.
Xem thêm
Ông Tò khuất núi

Ông Tò khuất núi

Chắc chắn là ông Tò đồng hương rồi ! Ông Tò mất rồi !
Nhớ hoa hành

Nhớ hoa hành

chính là loài hoa đã gắn bó với tuổi thơ tôi, với những năm tháng tôi theo chân bố ra đồng, trồng, chăm sóc và thu hoạch những củ hành tây tròn trịa, nhẵn bóng
Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

"K.XI ơi, mình yêu các bạn, tôi yêu các ông bà!" Đó lời nói từ gan, ruột, không riêng gì của Phó giáo sư,Tiến sỹ Dương Hồng Thái, giảng viên cao cấp, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, Trưởng ban Liên lạc Khóa XI (1978-1984) Trường Đại học Y Bắc Thái (nay là Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên) mà của tất cả 66 cựu sinh viên (SV) khóa K.XI có mặt trong cuộc gặp mặt nhân kỷ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024) tại cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La, trong những ngày trung tuần tháng 11/2024
Ông Trần Văn Thái và chiến công bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh, bắt sống phi công William Andrew Robinson

Ông Trần Văn Thái và chiến công bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh, bắt sống phi công William Andrew Robinson

Trong không khí cả nước tưng bừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), chúng ta cùng nhau hướng lòng về một con người đặc biệt – một người con ưu tú của quê hương Hà Tĩnh – ông Trần Văn Thái, sinh năm 1947, ở huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh.
Chuyện trong ngõ nhỏ

Chuyện trong ngõ nhỏ

Hôm nay, trong một chuyến đi công tác, lúc tránh nắng bên đường, tôi tình cờ chứng kiến hình ảnh rất cảm động nhưng dung dị vô cùng. Một bà cụ cầm chiếc khăn tang buộc lên lá cờ với vẻ trang trọng và tôn kính.
Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Đến nay đã ngoài 80 tuổi, nhưng cụ Tín vẫn còn khỏe mạnh, minh mẫn. Tủ sách của gia đình cụ có hàng ngàn quyển. Nhìn thấy sách nhiều không còn chỗ để, cụ phải buộc lại để trên nóc tủ, cô con dâu của cụ một lần về chơi nói:
Bình Thuận: Giúp thêm bệnh nhân nghèo có bữa ăn no

Bình Thuận: Giúp thêm bệnh nhân nghèo có bữa ăn no

Không ít lần chúng tôi cùng các Mạnh Thường Quân đến Bếp ăn từ thiện tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Thuận mới thấy những hoàn cảnh cầm được hỗ trợ của những bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn nơi đây. Và việc thiết thực nhất là chăm lo những bữa ăn miễn phí để giúp họ yên tâm hơn lo điều trị bệnh, không phải lo cái ăn hàng ngày…
Nữ doanh nhân hơn 10 năm đồng hành cùng công tác nhân đạo

Nữ doanh nhân hơn 10 năm đồng hành cùng công tác nhân đạo

quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ nhiều người có hoàn cảnh khó khăn, những mảnh đời bất hạnh tại địa phương.
Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Ngày 28/5/2025, tại xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, Công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong đã tổ chức Lễ khánh thành cầu nối yêu thương số 117 – Cầu Chà Lắn.
Người làm báo phải có tâm và nhiệt huyết với nghề

Người làm báo phải có tâm và nhiệt huyết với nghề

Đó là chia sẻ của nhà báo Phạm Xuân Yên, hiện ở số nhà 64, đường Lê Thị Hồng Gấm, phường Vĩnh Thanh, TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang; nguyên Phó Giám đốc Đài Truyền hình tỉnh Kiên Giang, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Kiên Giang, Tổng Biên tập báo Kiên Giang.
Vương vấn những mùa sen

Vương vấn những mùa sen

Quê tôi thuộc vùng chiêm trũng có nhiều đồi núi và đan sen vào đó là những đầm lầy. Hằng năm chỉ cấy được một vụ lúa, thời gian còn lại là nước ngập cục bộ trên những cánh đồng. Thay vì để nước ngập tự phát bỏ không, khoảng hai chục năm trở lại đây, người dân quê tôi đã biết chuyển đổi mục đích cây trồng.
Người soi sâm Ngọc Linh

Người soi sâm Ngọc Linh

Bảo vệ cho “Quốc bảo” sâm Ngọc Linh, những người soi sâm đã giữ cho cây thuốc quý được toàn vẹn, không bị những loại sâm giả trà trộn làm mất đi giá trị đích thực. Bằng cái tâm và kinh nghiệm, họ bảo vệ quyền lợi không chỉ cho người bán, người mua mà cho cả giá trị của cả một xứ sở...
Phiên bản di động