Đợt mở rộng lớn nhất trong lịch sử EU
Quốc tế 06/05/2024 10:58
Chỉ qua một đêm, EU đã trở thành một thực thể chính trị, kinh tế và văn hóa rộng lớn hơn, trải dài từ Tallinn (Estonia) đến Lisbon (Bồ Đào Nha), từ Valletta (Malta) đến Stockholm (Thụy Điển), từ Dublin (Ireland) đến Nicosia (Cyprus). Cảm hứng của đợt mở rộng và sức hấp dẫn của nó đã dẫn đến việc Bulgaria, Romania và Croatia gia nhập đại gia đình châu Âu vài năm sau đó. Sự mở rộng nhanh chóng đã đem lại cho EU nhiều thành quả, song bên cạnh đó cũng còn không ít những thách thức.
Trước tiên, đó là một thị trường chung rộng lớn, nhiều cơ hội hơn, thịnh vượng hơn và an toàn hơn. Trong 20 năm qua, cơ sở hạ tầng và kết nối hiện đại quy mô lục địa đã được xây dựng trên khắp 27 quốc gia thành viên nhờ các khoản đầu tư và quỹ của EU. Xã hội châu Âu theo đó cũng đã được hưởng lợi với nhiều đổi mới hơn, nhiều lĩnh vực đầu tư hơn, sự di chuyển tự do của hàng hóa, dịch vụ, vốn và con người với tiêu chuẩn cao hơn và cơ hội lớn hơn cho tất cả mọi người.
Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. |
Trong 20 năm qua, bất chấp suy thoái kinh tế toàn cầu, nền kinh tế EU vẫn tăng trưởng 27%. Trong lĩnh vực an ninh, các quốc gia thành viên đã hợp tác hiệu quả hơn để trấn áp tội phạm xuyên biên giới như buôn bán ma túy, rửa tiền và tội phạm trực tuyến nhờ các quy tắc chung, hợp tác hoạt động và sự hỗ trợ của EU.
Thứ hai, đó là chất lượng cuộc sống người dân được bảo đảm và nâng cao hơn. EU đã đạt được những bước tiến đáng kể về quyền xã hội, bảo vệ sức khỏe và môi trường, quyền lợi người tiêu dùng và an toàn sản phẩm, cùng nhiều vấn đề khác, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống chung của người dân. Theo số liệu của tổ chức đo lường các chỉ số EU Standard Eurobarometer, tuổi thọ trung bình ở các quốc gia mở rộng năm 2004 đã tăng từ 75 lên 79 tuổi, gần như thu hẹp khoảng cách với mức trung bình 81 tuổi của EU gồm 27 thành viên.
Thứ ba, đó là tăng cường hơn nữa vai trò của EU trên thế giới. Việc bổ sung 10 quốc gia thành viên mới đã giúp tăng cường sức mạnh kinh tế của EU trên toàn cầu. Lợi thế của một thị trường chung ngày càng rộng mở đã khiến EU trở thành đối tác thương mại hấp dẫn hơn nữa, cho phép liên minh này tạo ra những cơ hội mới ở nước ngoài.
Tuy nhiên, Giám đốc dự án khu vực Trung Âu và các nước vùng Baltic của Quỹ Friedrich Naumann, ông Lars-André Richter đánh giá, EU đang đối mặt với các mối đe dọa, cả bên ngoài lẫn bên trong và tình hình địa chính trị trên thế giới hiện rất khác so với 20 năm trước.
Thứ nhất, đó là sự bất bình đẳng kinh tế và khoảng cách về trình độ phát triển chưa thể khỏa lấp giữa các quốc gia thành viên cũ và mới. Tiếp đó là thách thức về đoàn kết và chia rẽ, bởi khi khối càng mở rộng, với những thành viên có quan điểm và lợi ích khác biệt, sự chia rẽ ngày càng bộc lộ rõ.
Sau 20 năm mở rộng, EU còn đối mặt với bài toán nhập cư, khi biến đổi khí hậu, xung đột và bất ổn chính trị đang thúc đẩy người dân di cư đến các quốc gia EU, gây áp lực lên hệ thống tị nạn và biên giới chung. Trong khi đó, các cuộc tấn công mạng đang trở nên tinh vi hơn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và xã hội. Những thách thức này đặt ra vấn đề đồng thuận về chính sách giải pháp và sự phối hợp hành động giữa các nước thành viên vốn không hoàn toàn có sự tương đồng về điều kiện kinh tế và quan điểm.
Mặc dù vậy, lợi ích của việc mở rộng có vẻ chiếm ưu thế và sau 20 năm kể từ đợt mở rộng, EU vẫn tiếp tục chuẩn bị kết nạp thêm các thành viên mới, chủ yếu ở khu vực Tây Balkan, dự kiến vào năm 2030. Chỉ có điều, mở rộng và kết nạp thêm thành viên hiện cũng là chủ đề gây tranh cãi gay gắt trong EU…