Độc đáo chùa Thánh Duyên
Văn hóa - Thể thao 28/11/2019 10:00
Núi Linh Thái to hơn, hình dáng như một con rùa nên còn có tên là núi Rùa, hay Quy Sơn. Núi Túy Vân nhỏ hơn, nằm sâu vào phía đầm Cầu Hai. Hai trái núi cách nhau không xa, như 2 người lính canh gác nơi cửa biển…
Năm Tân Sửu 1301, Thái Thượng hoàng Trần Nhân Tông ngoạn lãm vương quốc Chiêm Thành, được vua Chế Mân tiếp đãi nồng hậu. Trước lúc hồi hương, Trần Nhân Tông hứa gả con gái cưng là Huyền Trân cho Chế Mân. Theo “Đại Việt sử kí toàn thư”, năm Bính Ngọ 1306 "Mùa Hạ, tháng 6, gả công chúa Huyền Trân cho chúa Chiêm Thành Chế Mân". Trong các quà sính lễ mà vua Chế Mân dâng vương triều Trần, có món vô giá đặc biệt: Một phần lãnh thổ của Chiêm Thành là hai châu Ô, châu Rí. Éo le thay, tháng 5 năm Đinh Mùi 1307, vua Chế Mân đột tử. Theo tục lệ Chiêm Thành, chúa chết thì bà hậu của chúa phải vào giàn thiêu để chết theo. “Đại Việt sử kí toàn thư” ghi nhận loạt vụ việc năm đó, Thái Thượng hoàng sai người dùng thuyền cướp lấy công chúa đem về. Trên đường về, Huyền Trân vào cửa Tư Dung, nay gọi cửa Tư Hiền, lên núi Linh Thái và núi Tuý Vân thưởng thức đặc sản địa phương và ngắm cảnh đầm Cầu Hai - một phần của phá Tam Giang.
Tới thế kỉ XVII, một lần chúa Nguyễn Phúc Tần (1648-1687) đi qua vùng này thấy phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp hữu tình, bèn cho lập một cái am nhỏ trên sườn núi làm nơi cầu phúc cho dân địa phương. Năm 1692, chúa Nguyễn Phúc Chu đã cho tu sửa, nâng cấp am cũ thành một ngôi chùa. Trong chiến tranh, loạn lạc cuối thế kỉ XVIII, ngôi chùa bị tàn phá hoàn toàn. Đến năm 1825, vua Minh Mạng cho dựng lại một ngôi chùa mới 3 gian 2 chái trên nền cổ tự cũ, về sau xây thêm bên trái điện thờ một tăng xá để làm chỗ cho sư trụ trì và một nhà bếp, đặt tên là Thúy Hoa Tự, từ đó núi được gọi là núi Thúy Hoa. Năm 1836, nhân lễ đại khánh mừng Thuận Thiên Hoàng Thái hậu 70 tuổi, vua Minh Mạng tiếp tục cho sửa sang chùa Thúy Hoa, xây thêm Đại Từ các, tháp Điều Ngự, khắc bia đá nói về chùa Thánh Duyên dựng trên núi Thúy Hoa. Từ đó chùa mang tên Thánh Duyên, tên chùa và tên núi cũng tách ra từ đó.
Vua Thiệu Trị lên ngôi báu, vì kiêng tên húy của mẹ là bà Hoàng Thái hậu Hồ Thị Hoa, nhà vua đã lệnh đổi tên núi Thúy Hoa thành Thúy Vân. Thúy Vân Sơn - núi mây xanh biếc - kết hợp với thúy ba (sóng biếc) của vùng đầm Cầu Hai - Tư Hiền mà hình thành nên cảnh đẹp được vua Thiệu Trị xếp hàng thứ 9 của đất Thần Kinh. Trải qua gần 200 năm với mưa gió và thời gian, hiện nay ngôi chùa đã được trùng tu một vài phần như: Cổng tam quan và chính điện theo kiển mới; chỉ còn lại tháp Điều Ngự vẫn còn giữ nguyên dáng vẻ của ngày trước. Trong chùa hiện còn lưu giữ được bộ tượng đồng Thập Bát La Hán, đây là bộ tượng cổ rất có giá trị. Chánh điện là tòa nhà ba gian hai chái, cao rộng và thoáng đãng. Phần mái được lợp ngói liệt theo kiểu trùng thiềm điệp ốc đặc trưng của Huế trang trí bằng cù giao, lưỡng long, vân hóa tinh xảo. Dù nằm xa kinh thành, chùa Thánh Duyên vẫn được phong là Quốc tự dưới thời nhà Nguyễn. Với những giá trị lịch sử, kiến trúc và cảnh quan đặc sắc, chùa Thánh Duyên đã được công nhận là Di tích quốc gia năm 1996.