Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số
Nghiên cứu - Trao đổi
20/05/2025 09:52
Mấy ý kiến về đại biểu Quốc hội chuyên trách
Nghiên cứu - Trao đổi 20/07/2020 15:42
Trong chương trình của kì họp thứ 9, chiều 9/6, Quốc hội khóa XIV đã thảo luận về Luật Tổ chức Quốc hội (sửa đổi), trong đó có nội dung tăng số lượng đại biểu Quốc hội (ĐBQH) chuyên trách lên ít nhất 40% tổng số đại biểu; đồng thời lâu nay cũng có ý kiến cho rằng Quốc hội nên có những đại biểu là chuyên gia ở các lĩnh vực sau khi quá tuổi lãnh đạo, quản lí ở các bộ, ngành tiếp tục được cơ cấu bầu làm ĐBQH để phát huy kinh nghiệm, tận dụng trí tuệ đóng góp vào việc làm luật, xây dựng chính sách, giám sát…
Quá trình theo dõi hoạt động của Quốc hội nhiều năm, xin có mấy ý kiến luận bàn.
Theo Hiến pháp, Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất thực hiện quyền lập hiến và lập pháp. Quốc hội được hợp thành bởi các ĐBQH do cử tri cả nước bầu ra cho mỗi nhiệm kì. Có thể khẳng định rằng, nhân vật trung tâm của Quốc hội chính là các ĐBQH và hiệu quả hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội được chính các ĐBQH quyết định.
ĐBQH chuyên trách - họ là ai?
Thuật ngữ “ĐBQH hoạt động chuyên trách”, “ĐBQH chuyên trách” hay “Đại biểu chuyên trách” hiện được sử dụng khá phổ biến trong sinh hoạt của Quốc hội. Dù với tên gọi như thế nào thì về bản chất đó là các ĐBQH làm việc theo chế độ chuyên trách; có nghĩa là các ĐBQH này dành toàn bộ thời gian làm việc của mình cho hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Đoàn ĐBQH mà họ là thành viên. Thuật ngữ ĐBQH làm việc theo chế độ chuyên trách xuất hiện từ nhiệm kì Quốc hội khóa VIII, cụ thể là kì họp thứ 11 thông qua Luật tổ chức Quốc hội. Theo đó, điều 37 quy định: “Trong số các ĐBQH, có những đại biểu làm việc theo chế độ chuyên trách và có những đại biểu làm việc theo chế độ kiêm nhiệm. Số lượng ĐBQH hoạt động theo chế độ chuyên trách do Quốc hội quyết định”.
 |
| Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội Nguyễn Đình Quyền phát biểu tại tổ: Nhất trí cần tăng số lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách. |
Từ chủ trương đó, khóa XI đã chủ động cơ cấu trước bầu cử và bố trí ĐBQH hoạt động chuyên trách ở các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn ĐBQH được 119 người (gần 25%). Các nhiệm kì tiếp theo, số lượng đại biểu chuyên trách tăng dần lên, đến khóa XIV là hơn 35% trong tổng số ĐBQH.
Có thể thấy, điểm giống nhau cơ bản nhất giữa ĐBQH hoạt động theo chế độ chuyên trách và ĐBQH hoạt động không chuyên trách, đó là họ đều là ĐBQH, được cử tri bầu ra thông qua bầu cử phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín, có những quyền và nghĩa vụ của một ĐBQH mà Hiến pháp, pháp luật đã trao cho họ.
Điều khác nhau giữa hai hình thức ở chỗ, đại biểu hoạt động theo chế độ chuyên trách được dành toàn bộ thời gian làm việc cho việc thực hiện nhiệm vụ ĐBQH; còn ĐBQH hoạt động theo chế độ không chuyên trách được dành ít nhất 1/3 thời gian làm việc cho việc thực hiện nhiệm vụ ĐBQH. Một điểm khác rất quan trọng nữa là việc bố trí các chức danh đại biểu hoạt động theo chế độ chuyên trách đã tiệm cận đến tính chuyên nghiệp, tính đến năng lực hoạt động chính trị và khả năng chuyên môn. Theo đó, đại biểu hoạt động theo chế độ chuyên trách ở Trung ương được bố trí cho các chức danh lãnh đạo Quốc hội, thành viên của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, lãnh đạo một số ban của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội; ở địa phương, mỗi Đoàn ĐBQH cũng có thể bố trí từ 1 đến 2 ĐBQH làm việc theo chế độ chuyên trách, thông thường giữ chức vụ Phó trưởng Đoàn ĐBQH.
Có thể nói, sự ra đời đội ngũ ĐBQH chuyên trách là phù hợp với thể chế chính trị nước ta. Đó là một nhu cầu khách quan, tự thân và đòi hỏi không chỉ từ phía Quốc hội mà còn của cả xã hội, là nhu cầu của sự phát triển, kết quả của công cuộc đổi mới đất nước. Việc khẳng định bằng luật về vị trí, vai trò của ĐBQH chuyên trách là một bước tiến quan trọng về mặt nhận thức, góp phần quyết định vào việc chuyển Quốc hội từ hoạt động hình thức sang hoạt động thực chất.
Những vấn đề đặt ra
Với gần 6 nhiệm kì, từ khóa IX đến khóa XIV có thể khẳng định rằng, việc quy định và thực hiện chủ trương trong số các ĐBQH có đại biểu làm việc theo chế độ chuyên trách là hoàn toàn phù hợp với thể chế chính trị nước ta, tiệm cận dần đến hình thức chuyên nghiệp trong hoạt động của ĐBQH, của các cơ quan Quốc hội và cả Quốc hội.
Tuy nhiên, từ thực tiễn lựa chọn, cơ cấu, bố trí và hoạt động của ĐBQH chuyên trách mấy nhiệm kì qua cho thấy đang còn một số vấn đề đặt ra cần được quan tâm, bàn bạc kĩ.
Thứ nhất, trong hệ thống chính trị nước ta, ĐBQH hoạt động theo chế độ chuyên trách đều thuộc đội ngũ lãnh đạo, cán bộ, công chức được một cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị giới thiệu ra ứng cử ĐBQH, dự kiến tham gia cơ quan, giữ vị trí nào trong Quốc hội. Một trong số các yêu cầu chính là độ tuổi công tác, độ tuổi bổ nhiệm. Đây cũng là vấn đề cần được xử lí, bởi vì trong không ít trường hợp không thể bố trí tiếp tục tái cử, mặc dù đang ở độ chín của vị trí công tác mà đại biểu đó đang đảm nhiệm.
Thứ hai, thực tiễn mấy nhiệm kì vừa qua cho thấy, nguồn các ứng cử viên làm ĐBQH chuyên trách luôn được định hướng từ tương đương cấp vụ trưởng trở lên đối với đại biểu hoạt động ở Trung ương, hoặc là cấp ủy viên của Đảng bộ cấp tỉnh hoặc tương đương giám đốc sở đối với đại biểu hoạt động ở địa phương. Như thế, một mặt chúng ta đã khoanh vùng đối tượng lựa chọn chủ yếu trong khu vực công, khu vực nhà nước; tạo nên sự bất bình đẳng giữa các khu vực công - tư, và dường như không hoàn toàn phù hợp với chủ trương đại đoàn kết toàn dân tộc là động lực của sự phát triển.
Các vấn đề trên đây cần được các cơ quan, tổ chức hữu quan nghiên cứu để có giải pháp căn cơ từ thể chế bầu cử, lựa chọn, tạo nguồn, cũng như các chế độ bảo đảm cho ĐBQH chuyên trách hoạt động có hiệu quả.
Cùng chuyên mục
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.
Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật
Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...
Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.
Tin khác
Chủ tịch Hội NCT xã nên là NCT, làm chuyên trách sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy
Bài phát biểu của TS Trương Xuân Cừ, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội NCT Việt Nam, đại biểu Quốc hội khóa XV tại nghị trường Quốc hội vừa qua đã liên tục nhận được sự ưởng ứng tích cực của cán bộ, hội viên NCT cả nước. “NCT luôn phát huy truyền thống 741 năm Hào khí Diên Hồng, 84 năm Lời kêu gọi Phụ lão cứu quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong kỉ nguyên mới, NCT cũng có trách nhiệm, mong muốn tiếp tục cống hiến. Tôi và NCT cả nước tha thiết trân trọng đề nghị, chính quyền địa phương cấp xã nên có Chủ tịch Hội NCT là NCT để tham mưu cho cấp ủy tập hợp NCT tham gia các hoạt động…”, Phó Chủ tịch Trương Xuân Cừ đề nghị. Tạp chí Người cao tuổi trân trọng ghi lại những tâm tư, nguyện vọng và chia sẻ của cán bộ, hội viên, NCT cả nước về nội dung trên…
Chính sách - Pháp luật về NCT
19/05/2025 12:27
Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 3: Những câu chuyện thực tiễn cần tư duy mới trong xây dựng pháp luật
Nghiên cứu - Trao đổi
17/05/2025 10:07
Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 2: Rào cản trong xây dựng pháp luật
Nghiên cứu - Trao đổi
16/05/2025 10:00
Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 1: Những rào cản trong tổ chức lại bộ máy
Nghiên cứu - Trao đổi
15/05/2025 10:56
Thực hiện tốt lời dạy của Bác để chăm sóc tốt sức khỏe Nhân dân
Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (2/9/1945). Kể từ đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng và thực hiện tốt lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngành Y tế nước ta đã có nhiều thành tựu.
Nghiên cứu - Trao đổi
14/05/2025 14:55
Nâng cao tính đảng để vững bước tiến vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Lãnh tụ V.I.Lênin từng tổng kết: “Đảng Cộng sản là đội tiên phong có tổ chức và giác ngộ nhất của giai cấp công nhân”. Và, Người chỉ rõ: “Tính Đảng là trụ cột tư tưởng của lí tưởng cộng sản”... “Không có tính Đảng thì không thể trở thành người Cộng sản”.
Nghiên cứu - Trao đổi
12/05/2025 10:25
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử
Trong thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã quyết tâm chính trị rất cao trong thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, mở rộng không gian phát triển, tạo nền tảng, sức bật cho đất nước trong kỉ nguyên mới, đồng thời bảo đảm tính ổn định lâu dài của hệ thống chính trị. Cuộc cách mạng này hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thế giới.
Nghiên cứu - Trao đổi
26/04/2025 09:37
Trận đánh kì lạ, táo bạo ở cửa ngõ Sài Gòn
Chiều 28/4/1975, sau khi xe tăng và bộ binh của Trung đoàn 46 đánh chiếm xong căn cứ Sơn Trạch, các đơn vị tranh thủ củng cố đội hình, chuẩn bị hành quân chiến đấu tiếp theo. Còn các đơn vị phía sau đội hình Trung đoàn 46 thì tiến vào vùng đất mới giải phóng, trong đó đơn vị pháo binh chiến dịch triển khai trận địa, chuẩn bị dội bão lửa vào sân bay Tân Sơn Nhất.
Nghiên cứu - Trao đổi
25/04/2025 12:09
Từ Chiến dịch Nam Tây Nguyên chuyển thành Chiến dịch Tây Nguyên
Tháng 3/1974, Hội nghị Quân ủy Trung ương đã cụ thể hóa Nghị quyết Hội nghị lần thứ 21 Trung ương Đảng (khóa III) về “Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và nhiệm vụ của cách mạng miền Nam Việt Nam trong giai đoạn mới”; và đề ra chủ trương kiên quyết phản công và tiến công địch trên cả ba vùng chiến lược.
Nghiên cứu - Trao đổi
25/04/2025 09:41
Đường Hồ Chí Minh trên biển, con đường của huyền thoại
Con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển vẫn vang mãi dấu ấn của một thế hệ anh dũng, kiên cường, vượt qua gian khổ, mưu trí, dũng cảm để lập nên nhiều kì tích; để lại nhiều bài học sâu sắc và trở thành niềm tự hào, động lực to lớn, thôi thúc các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân Nhân dân tiếp bước trên con đường bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Nghiên cứu - Trao đổi
24/04/2025 08:47
Việt Nam - Hồ Chí Minh biểu tượng của công lí và hòa bình
Chỉ ba tuần sau ngày Việt Nam tuyên bố độc lập, thực dân Pháp đã nổ súng tấn công Sài Gòn (23/9/1945), mở đầu cho cuộc chiến tranh xâm lược nước ta một lần nữa.
Nghiên cứu - Trao đổi
15/04/2025 15:01
Nguyễn Thị Định: Người “chị cả”, nữ tướng tài ba
Hình ảnh người “con gái Bến Tre” năm xưa đi trong đạn lửa, hiên ngang, bất khuất trong “Đội quân tóc dài” (đội quân đặc biệt, có thể nói là độc nhất vô nhị trên thế giới), xuất hiện trong cao trào Đồng khởi của tỉnh từ năm 1960, sau đó lan rộng cả miền Nam. “Đội quân tóc dài” đã làm nên huyền thoại, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước...
Nghiên cứu - Trao đổi
14/04/2025 13:53
Chủ nghĩa xã hội mới đem lại hạnh phúc cho loài người
Trên hành trình tìm đường cứu nước (1911-1941), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiểu được rằng “cách mệnh tư bản là cách mệnh chưa đến nơi” và chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới đem lại hạnh phúc thực sự cho loài người.
Nghiên cứu - Trao đổi
11/04/2025 14:16
Chặng đường 30 năm quan hệ Việt - Mỹ và hơn 200 năm giao lưu Nhân dân
Như chúng ta đã biết, ngày 28/1/1995, Hoa Kỳ thiết lập văn phòng liên lạc tại Hà Nội. Ngày 11/7/1995, Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam.
Nghiên cứu - Trao đổi
10/04/2025 09:46