Cần cơ chế ủy quyền linh hoạt hơn cho cấp xã

Cần cơ chế linh hoạt hơn cho xấp xã

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 7/5, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Theo cơ quan soạn thảo, dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) gồm 07 chương, 54 điều, cơ bản kế thừa nguyên tắc tổ chức và nguyên tắc phân định thẩm quyền của Luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung các quy định để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, trong đó sửa đổi các quy định liên quan đến việc phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp: Cấp tỉnh gồm: tỉnh, thành phố; Cấp xã gồm: xã, phường và đặc khu (ở hải đảo); Đối với đơn vị hành chính kinh tế-đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập.

Bà Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội vụ trình bày Báo cáo trước Quốc hội về dự thảo Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi) sáng ngày 7/5.

Chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân để bảo đảm bộ máy chính quyền thống nhất, hoạt động thông suốt từ Trung ương đến cấp xã.

Về sửa đổi các quy định về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền và nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã, theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, chính quyền địa phương cấp tỉnh ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh theo quy định hiện hành thì dự thảo Luật bổ sung một số quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền từ Trung ương cho chính quyền địa phương cấp tỉnh, nhất là trong việc ban hành các cơ chế, chính sách, các lĩnh vực quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư… của địa phương.

Đối với chính quyền địa phương cấp xã, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện và cấp xã hiện nay; được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và phạm vi, nhiệm vụ quản lý của chính quyền địa phương cấp xã (mới).

Quy định chính quyền địa phương cấp tỉnh có trách nhiệm đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương cấp xã, đặc biệt là việc đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương ở phường trong lĩnh vực quản lý và phát triển đô thị; đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương ở đặc khu để trao quyền tự chủ trong việc quyết định các vấn đề nhằm bảo đảm độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia trên các vùng biển, hải đảo.

Ngoài ra, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức chính quyền địa phương, cụ thể, đối với chính quyền địa phương cấp tỉnh, cơ bản giữ như quy định hiện hành, chỉ tăng số lượng đại biểu hội đồng Nhân dân cấp tỉnh phù hợp với việc sáp nhập các đơn vị hành chính hành chính cấp tỉnh.

Đối với chính quyền địa phương cấp xã, quy định về cơ cấu tổ chức của Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân cấp xã (xã, phường, đặc khu).

Cụ thể: Hội đồng Nhân dân cấp xã có 02 Ban là Ban Pháp chế và Ban Kinh tế-Xã hội và Ủy ban Nhân dân cấp xã được tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp Ủy ban Nhân dân cấp xã quản lý ngành, lĩnh vực trên địa bàn phù hợp với quy mô của đơn vị hành chính cấp xã (mới) theo quy định của Chính phủ.

Về hiệu lực thi hành và giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến việc chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 03 cấp sang 02 cấp, cơ quan soạn thảo đề xuất quy định Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2025; Quy định chuyển tiếp về tổ chức chính quyền địa phương tại phường ở thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng trong nhiệm kỳ 2021-2026 và sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các Luật, Nghị quyết của Quốc hội có liên quan đến tổ chức chính quyền đô thị; Quy định các nội dung để giải quyết các vấn đề phát sinh, các nội dung chuyển tiếp nhằm bảo đảm hoạt động liên tục, bình thường của các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới khi chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương 03 cấp sang 02 cấp theo quy định tại Luật này.

Chính phủ đề xuất luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Cấp tỉnh tăng cường trách nhiệm theo dõi, giám sát

Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng, trong bối cảnh không tổ chức cấp huyện, nhiều nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện được chuyển giao cho cấp xã đảm nhận.

Trong khi đó, việc sắp xếp, mở rộng quy mô đơn vị hành chính cấp xã khiến cho khối lượng công việc của chính quyền địa phương cấp xã sẽ tăng lên rất nhiều. Đây là thay đổi rất lớn, trong khi năng lực của bộ máy chính quyền địa phương cấp xã chưa thực sự đồng đều và cần có thời gian để được kiện toàn, nâng cao trình độ nên cần có cơ chế để tăng cường vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp tỉnh.

Chính quyền địa phương cấp tỉnh phải có trách nhiệm theo dõi, giám sát và có giải pháp kịp thời để hỗ trợ, xử lý trong trường hợp chính quyền ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp xã không đủ khả năng thực hiện hoặc thực hiện không hiệu quả các nhiệm vụ, quyền hạn được giao nhằm bảo đảm tính thông suốt, hiệu lực, hiệu quả của nền hành chính, bảo đảm công việc của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn được giải quyết kịp thời, nhanh chóng, ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh.