Cách chăm sóc và bảo vệ răng miệng

Đánh răng, dùng chỉ nha khoa, nước súc miệng và đến nha sĩ định kì - những điều này thường được coi là “chìa khóa” cho sức khỏe răng miệng. Tuy nhiên, có một “chìa khóa” quan trọng ảnh hưởng rất lớn đến hàm răng mà ít người thực sự quan tâm...

Bên cạnh vấn đề vệ sinh răng miệng kém thì chế độ ăn uống có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe răng miệng. Có nhiều loại thực phẩm và đồ uống gây hại đến răng của bạn.

1. Khám phá về chế độ ăn ảnh hưởng tới răng miệng

Tiến sĩ Weston A. Price (1870-1948), một nha sĩ ở Cleveland, được mệnh danh là “Isaac Newton của Dinh dưỡng”. Nha sĩ Weston A.Price nổi tiếng với những khám phá của ông vào những năm 1930 phản ánh sự thật về chế độ ăn của người cổ xưa giúp răng khỏe mạnh. Người dân của các bộ lạc bản địa mà ông đến thăm có hàm răng thẳng tắp, không bệnh tật và chế độ ăn uống rất khác so với chế độ ăn uống hiện đại ngày nay.

Tuy nhiên, cũng theo những nghiên cứu của ông, chỉ sau một thế hệ được đưa vào chế độ ăn chế biến sẵn nhiều tinh bột, nhiều bánh mì, trẻ em ở những nền văn hóa này đã gặp phải các vấn đề về chỉnh nha nổi bật và tình trạng sâu răng gia tăng nghiêm trọng. Không chỉ có đường, bánh mì và thực phẩm chế biến khác nhau giữa các chế độ ăn, TS.Price cũng lưu ý rằng, hầu hết các nền văn hóa bản địa đều tiêu thụ một chất dinh dưỡng mà ông xác định là “chất kích hoạt X”. Các chuyên gia thường cho rằng đây là khám phá đầu tiên về thứ mà sau này được gọi là vitamin K2.

Cách chăm sóc và bảo vệ răng miệng

Vitamin K2 là một chất dinh dưỡng quan trọng đối với sự chuyển động tổng hợp của canxi khắp cơ thể để củng cố răng và xương. Nếu không có quá trình này cũng cần vitamin A và D thì răng có nhiều nguy cơ bị sâu hơn.

Một giả thuyết khác về lí do tại sao chế độ ăn uống hiện đại dường như gây ra sự gia tăng sâu răng. Chế độ ăn nhiều rau lá xanh, thịt động vật, bơ và hạt có nhiều kết cấu để nhai, rất tốt để làm sạch răng và giữ cho răng không bị mảng bám.

Nước bọt là một chất lỏng ngoại bào cung cấp chất dinh dưỡng cho răng của bạn và đóng vai trò là cơ sở bảo vệ răng miệng khỏi vi khuẩn có hại. Nước bọt của bạn phải luôn ở trạng thái tốt để ngăn ngừa sâu răng. TS. Price đã phát hiện ra rằng, đánh răng giúp ích rất ít cho chất lượng nước bọt. Mặt khác, chế độ ăn uống của bạn là một trong số ít các yếu tố chính ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng nước bọt.

2. Để bảo vệ sức khỏe răng miệng, bạn nên ăn gì và ăn như thế nào?

BS. Nguyễn Trung Nghĩa, chuyên khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện Việt Nam - Cu Ba cho biết: Mảng bám răng được hình thành khi vi khuẩn trong khoang miệng trộn với thức ăn và đồ uống có đường hoặc tinh bột. Vi khuẩn trong miệng, axit và carbohydrate từ thức ăn hoặc đồ uống trộn lẫn với nhau và tạo thành mảng bám trên răng.

Theo BS. Nguyễn Trung Nghĩa, bên cạnh vấn đề vệ sinh răng miệng kém thì chế độ ăn uống có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe răng miệng. Có nhiều loại thực phẩm và đồ uống gây hại đến răng của bạn.

Một số lưu ý trong ăn uống giúp bạn có hàm răng khỏe:

- Thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, ít calo rỗng, hạn chế đường chế biến, ít thành phần có tính axit và không đường nhân tạo giúp thúc đẩy nước bọt khỏe mạnh và có thể bảo vệ răng miệng của bạn suốt cả ngày.

- Sẽ tốt hơn cho răng và sức khỏe tổng quát của bạn nếu bạn chỉ ăn 3 bữa một ngày thay vì ăn 5-7 bữa (bao gồm cả bữa phụ và ăn vặt rải rác). Nếu bạn muốn ăn nhẹ giữa các bữa ăn, hãy chọn thực phẩm không chứa đường.

- Một số loại trái cây có chứa axit có thể ăn mòn răng của bạn. Tuy nhiên, điều này chỉ gây hại cho răng nếu bạn ăn một lượng lớn bất thường. Cố gắng không ăn nhiều trái cây sấy khô vì nó có nhiều đường.

- Nếu bạn ăn trái cây như một bữa ăn nhẹ, hãy cố gắng ăn thứ gì đó có tính kiềm như pho mát sau đó. Đồ ăn nhẹ mặn sẽ tốt hơn, chẳng hạn như:

Phô mai.

Salad.

Quả hạch..

Bánh mì nguyên cám.

- Mỗi khi bạn ăn hoặc uống các món có đường, răng của bạn sẽ bị axit tấn công trong khoảng 1 giờ. Điều này là do đường có trong thức ăn phản ứng với vi khuẩn trong mảng bám (lớp dính trên răng của bạn) và tạo ra axit có hại.

Thực phẩm và đồ uống có tính axit cũng có thể “ăn mòn” hoặc hòa tan men răng, để lộ lớp ngà bên dưới làm cho răng của bạn trở nên nhạy cảm và dễ bị sâu răng.

- Để giúp giảm sâu răng, hãy cắt giảm tần suất ăn đồ ăn và thức uống có đường và cố gắng dùng loại không đường. Thực phẩm có đường cũng có thể gây ra một loạt vấn đề sức khỏe bao gồm bệnh tim và thừa cân.

- Sẽ tốt hơn cho răng của bạn nếu bạn chỉ uống nước ép trái cây trong bữa ăn. Nếu bạn muốn uống nước ép giữa các bữa ăn, hãy pha loãng chúng với nước theo tỉ lệ 1 phần nước trái cây với 10 phần nước và nhớ là không thêm đường.

- Đồ uống có ga chắc chắn làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về răng miệng. Đường có thể gây sâu răng và axit trong cả đồ uống thông thường và đồ uống dành cho người ăn kiêng có thể hòa tan lớp men trên răng. Nguy cơ cao hơn khi bạn uống những đồ uống này giữa các bữa ăn.

3. Lời khuyên để chăm sóc răng miệng đầy đủ và đúng cách

BS. Nguyễn Trung Nghĩa lưu ý, để bảo vệ sức khỏe răng miệng, cần tạo thói quen vệ sinh răng miệng tốt bằng việc đánh răng đúng cách hoặc dùng chỉ tơ nha khoa.

Đánh răng ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng bằng cách vô hiệu hóa vi khuẩn trên bề mặt răng. Tốt nhất không nên đánh răng ít nhất 1 giờ sau khi ăn. Điều quan trọng là bạn phải đánh răng lần cuối vào ban đêm và ít nhất một lần khác trong ngày.

Để có hàm răng đẹp nên kết hợp vệ sinh răng miệng tốt và chế độ ăn uống thân thiện với răng. Đánh răng có thể lấp đầy một số “khoảng trống” do chế độ ăn uống kém lành mạnh tạo ra, nhưng đánh răng không thể loại bỏ tất cả tác hại của chế độ ăn uống không lành mạnh.

Nhai kẹo cao su khiến miệng tiết ra nhiều nước bọt hơn, giúp loại bỏ axit trong miệng sau khi ăn hoặc uống. Người ta đã chứng minh rằng, sử dụng kẹo cao su không đường sau bữa ăn có thể ngăn ngừa sâu răng. Tuy nhiên, điều quan trọng là chỉ sử dụng kẹo cao su không đường, vì kẹo cao su thông thường có chứa đường và do đó có thể làm hỏng răng của bạn.

Minh Hùng (st)

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Lạm dụng điện thoại sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe

Lạm dụng điện thoại sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe

Dùng điện thoại giúp người cao tuổi kết nối và giải trí, nhưng nếu lạm dụng có thể gây hại mắt, xương khớp, trí nhớ và sức khỏe tinh thần một cách âm thầm, nguy hiểm...
Thuốc giả len lỏi vào nhà thuốc lớn: cần trả lại niềm tin cho người tiêu dùng!

Thuốc giả len lỏi vào nhà thuốc lớn: cần trả lại niềm tin cho người tiêu dùng!

Sau vụ việc sản xuất thuốc giả của Công ty TNHH Herbitech bị Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) khởi tố ngày 28/4, dư luận bàng hoàng không chỉ bởi sự liều lĩnh và thể hiện sự vô đạo đức của doanh nghiệp sản xuất, mà còn bởi sự im lặng kéo dài đáng ngờ của hệ thống nhà thuốc Pharmacity nơi trực tiếp phân phối các sản phẩm của Herbitech ra thị trường, có nhóm người dùng dễ bị tổn thương nhất: trẻ em và người cao tuổi …
Những lưu ý khi uống nước dừa xiêm

Những lưu ý khi uống nước dừa xiêm

Nước dừa xiêm có tác dụng thanh nhiệt, giải khát rất thích hợp với thời tiết nắng nóng mùa Hè. Tuy nhiên, để đạt được những lợi ích sức khỏe, khi uống nước dừa xiêm cần phải chú ý gì?...
Nắng nóng kéo dài gây nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt với NCT

Nắng nóng kéo dài gây nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt với NCT

Nắng nóng kéo dài không chỉ gây cảm giác mệt mỏi, mất nước mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, đặc biệt ở NCT, trẻ nhỏ và những người có bệnh nền. Ngành Y tế khuyến cáo người dân tránh ra ngoài từ 10-16h, uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý để phòng say nắng, đột quỵ trong đợt nóng có ngày trên 40 độ C.
Những trường hợp thận trọng khi uống nước lá tía tô

Những trường hợp thận trọng khi uống nước lá tía tô

Uống nước lá tía tô đúng cách có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ thành phần giàu tinh dầu, flavonoid, vitamin (A, C), khoáng chất như sắt, canxi và chất chống oxy hóa...

Tin khác

Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn

Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn
Nhằm chào mừng 84 năm ngày truyền thống NCT, Ngày NCT Việt Nam (6/6/1941-6/6/2025), Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh phối hợp Trung tâm an sinh xã hội TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh tổ chức chương trình khám bệnh “Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi khó khăn”.

Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp
Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba (Hà Nội) vừa tổ chức chương trình sinh hoạt khoa học với chủ đề “5Đ trong điều trị tăng huyết áp (THA) – Bức tranh toàn cảnh từ lý thuyết đến thực hành”.

Cộng đồng chung tay để đẩy lùi bệnh sốt xuất huyết

Cộng đồng chung tay để đẩy lùi bệnh sốt xuất huyết
Hiện nay, bắt đầu vào mùa cao điểm của dịch sốt xuất huyết, bệnh có nguy cơ bùng phát và diễn biến phức tạp nếu chúng ta không chủ động, tích cực thực hiện các biện pháp phòng chống.

Một số vị thuốc thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Một số vị thuốc thanh nhiệt, giải độc cơ thể
Thanh nhiệt, giải độc cơ thể rất quan trọng, nhất là với những người hay bị nổi mụn nhọt, nóng gan, ăn uống kém...

Sử dụng đồ ăn nhanh thế nào để không hại sức khoẻ?

Sử dụng đồ ăn nhanh thế nào để không hại sức khoẻ?
Thức ăn nào cũng vậy, có mặt lợi cũng có mặt hại. Vì vậy nguyên tắc ăn uống hợp lí nhất là phải đa dạng thực phẩm để bổ sung dinh dưỡng và cơ thể nhận được đủ dưỡng chất với tỉ lệ cân đối. Ăn vừa đủ và chừng mực là một nguyên tắc giúp sống lâu và sống khoẻ.

Bộ Y tế: Theo dõi chặt chẽ tình hình dịch COVID-19 và các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp

Bộ Y tế: Theo dõi chặt chẽ tình hình dịch COVID-19 và các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp
Tính đến ngày 25/5/2025, trên thế giới có hơn 777 triệu ca nhiễm COVID-19 và hơn 7 triệu ca tử vong. Tại khu vực châu Á ghi nhận sự gia tăng số mắc, nhất là số nhập viện (Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore, Thái Lan…), tuy nhiên tình hình chung ở những quốc gia này vẫn trong tầm kiểm soát, năng lực bệnh viện vẫn ổn định.

Hệ thống tiêm chủng VNVC triển khai tiêm vắc xin phế cầu 20 (PCV20) công nghệ mới đầu tiên tại Việt Nam

Hệ thống tiêm chủng VNVC triển khai tiêm vắc xin phế cầu 20 (PCV20) công nghệ mới đầu tiên tại Việt Nam
Lần đầu tiên tại Việt Nam, Hệ thống tiêm chủng VNVC triển khai tiêm vắc xin phế cầu 20 công nghệ mới, phòng 20 chủng vi khuẩn phế cầu, chống cả những chủng độc lực cao gây bệnh nặng.VNVC hoàn thiện danh mục vắc xin phòng phế cầu đầy đủ chuẩn quốc tế cho Việt Nam, kịp thời bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là người cao tuổi, người có bệnh nền trước diễn biến dịch bệnh hô hấp nguy hiểm.

Bệnh viện Quân y 175 chính thức đưa vào hoạt động Tòa nhà Đa khoa 1.000 giường

Bệnh viện Quân y 175 chính thức đưa vào hoạt động Tòa nhà Đa khoa 1.000 giường
Tòa nhà Bệnh viện Quân y 175 và hầm để xe đã hoàn thành và sẵn sàng đi vào hoạt động. Đây là một công trình có kiến trúc hiện đại, thiết kế khoa học, bố trí hợp lý và được kết nối đồng bộ với hệ thống hạ tầng hiện có của Bệnh viện. Công trình tạo nên một tổ hợp khám và điều trị hoàn chỉnh, với cơ sở vật chất tiên tiến, trang thiết bị hiện đại, góp phần hình thành môi trường làm việc chuyên nghiệp, hiệu quả, phù hợp với định hướng phát triển bền vững và hiện đại và hội nhập quốc tế của Bệnh viện trong tương lai.

Tình trạng rụng tóc tuổi già và cách khắc phục

Tình trạng rụng tóc tuổi già và cách khắc phục
Rụng tóc ở người cao tuổi là tình trạng phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả...

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025
Ngày 20/5, UBND TP Hà Nội đã ban hành kế hoạch số 144/KH-UBND triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại các bệnh viện trên địa bàn Thành phố và giao Sở Y tế là đơn vị chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch này trên địa bàn thành phố.

Bà Rịa - Vũng Tàu: Chủ động kiểm soát ổ dịch COVID - 19 mới xuất hiện tại trường học

Bà Rịa - Vũng Tàu: Chủ động kiểm soát ổ dịch COVID - 19 mới xuất hiện tại trường học
Trước tình hình xuất hiện các ca mắc COVID-19 tại một trường trung học phổ thông trên địa bàn TP. Bà Rịa, ngành Y tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã khẩn trương triển khai các biện pháp phòng, chống dịch nhằm kiểm soát tình hình, ngăn ngừa dịch bệnh.

Bệnh viện Hữu nghị Việt - Tiệp (Hải Phòng): Bàn tay bị đứt rời được nối liền một cách kỳ diệu

Bệnh viện Hữu nghị Việt - Tiệp (Hải Phòng): Bàn tay bị đứt rời được nối liền một cách kỳ diệu
Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp vừa phẫu thuật nối thành công cho một ca bệnh bị đứt rời bàn tay do tai nạn lao động.

Lồng ghép chẩn đoán và điều trị dự phòng bằng vắc-xin, giảm gánh nặng y tế cho nhóm NCT

Lồng ghép chẩn đoán và điều trị dự phòng bằng vắc-xin, giảm gánh nặng y tế cho nhóm NCT
Tại Hội thảo Khoa học “Chủng ngừa vắc-xin cho người lớn trong kỷ nguyên dân số già”, nhiều chuyên gia cho rằng: việc đẩy mạnh kế hoạch tiêm chủng cho NCT, đặc biệt là nhóm người có bệnh lý nền cũng có ý nghĩa rất quan trọng.

Bộ Y tế: Tăng cường công tác khám, phát hiện, điều trị ca bệnh COVID-19

Bộ Y tế: Tăng cường công tác khám, phát hiện, điều trị ca bệnh COVID-19
Hiện nay trên thế giới đã ghi nhận số ca mắc COVID-19 gia tăng tại một số quốc gia như Brazil, Anh, Thái Lan, ... Tại Việt Nam, từ đầu năm 2025 đến nay ghi nhận rải rác 148 trường hợp mắc COVID-19 tại 27 tỉnh, thành phố và không có ca tử vong.

Những chất bổ sung có tiềm năng chống lão hóa

Những chất bổ sung có tiềm năng chống lão hóa
Các chất bổ sung chống lão hóa không thể đảo ngược hoặc ngăn chặn quá trình lão hóa, nhưng có thể làm giảm tổn thương tế bào và viêm nhiễm, giúp làm chậm các tình trạng liên quan đến tuổi tác…
Xem thêm
Nắng nóng kéo dài gây nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt với NCT

Nắng nóng kéo dài gây nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt với NCT

Nắng nóng kéo dài không chỉ gây cảm giác mệt mỏi, mất nước mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, đặc biệt ở NCT, trẻ nhỏ và những người có bệnh nền. Ngành Y tế khuyến cáo người dân tránh ra ngoài từ 10-16h, uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý để phòng say nắng, đột quỵ trong đợt nóng có ngày trên 40 độ C.
Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba (Hà Nội) vừa tổ chức chương trình sinh hoạt khoa học với chủ đề “5Đ trong điều trị tăng huyết áp (THA) – Bức tranh toàn cảnh từ lý thuyết đến thực hành”.
Cộng đồng chung tay để đẩy lùi bệnh sốt xuất huyết

Cộng đồng chung tay để đẩy lùi bệnh sốt xuất huyết

Hiện nay, bắt đầu vào mùa cao điểm của dịch sốt xuất huyết, bệnh có nguy cơ bùng phát và diễn biến phức tạp nếu chúng ta không chủ động, tích cực thực hiện các biện pháp phòng chống.
Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn

Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn

Nhằm chào mừng 84 năm ngày truyền thống NCT, Ngày NCT Việt Nam (6/6/1941-6/6/2025), Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh phối hợp Trung tâm an sinh xã hội TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh tổ chức chương trình khám bệnh “Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi khó khăn”.
Đơn vị Lão khoa, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp: Địa chỉ tin cậy chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi

Đơn vị Lão khoa, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp: Địa chỉ tin cậy chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi

Với phương châm “Tất cả vì sự hài lòng của người bệnh”, đội ngũ nhân viên y tế của Đơn vị Lão khoa – Khoa nội 4 (Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp) luôn học hỏi trau dồi kiến thức, nâng cao năng lực, nêu cao tinh thần đoàn kết xây dựng và phát triển đơn vị, cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân.
Chật vật vì ngủ 2 – 3 tiếng mỗi đêm, nhiều người đã tìm được bí kíp hay

Chật vật vì ngủ 2 – 3 tiếng mỗi đêm, nhiều người đã tìm được bí kíp hay

Theo thống kê, tại Việt Nam, có đến hơn 1/3 dân số đang gặp phải hội chứng khó ngủ, mất ngủ. Điều đáng lo, nhiều trường hợp chỉ ngủ 2 – 3 tiếng mỗi đêm, thậm chí thức trắng gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng tới sức khỏe.
Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba (Hà Nội) vừa tổ chức chương trình sinh hoạt khoa học với chủ đề “5Đ trong điều trị tăng huyết áp (THA) – Bức tranh toàn cảnh từ lý thuyết đến thực hành”.
Bộ Y tế: Tăng cường quản lý thực phẩm chức năng, bảo vệ người tiêu dùng trước vấn nạn hàng giả

Bộ Y tế: Tăng cường quản lý thực phẩm chức năng, bảo vệ người tiêu dùng trước vấn nạn hàng giả

Tình trạng thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng đang là vấn nạn nhức nhối. Đặc biệt, trong thời gian qua, cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an đã triệt phá một số đường dây sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, bao gồm cả sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.
Làm đẹp không xâm lấn – Xu hướng tất yếu của thời đại

Làm đẹp không xâm lấn – Xu hướng tất yếu của thời đại

Trong bối cảnh ngành công nghiệp thẩm mỹ toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ, khi khái niệm “làm đẹp” không còn chỉ đơn thuần là cải thiện ngoại hình mà đã trở thành biểu hiện của một lối sống khỏe mạnh, hiện đại và thông minh – thì sự kiện hội thảo khoa họ
Phiên bản di động