BRICS - nền tảng mới cho ngoại giao và tài trợ phát triển

Khi Hội nghị thượng đỉnh BRICS được thành lập năm 2009, gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi - diễn ra ở Nam Phi vào tháng tới, phần lớn sự chú ý của quốc tế sẽ là liệu Tổng thống Nga Vladimir Putin có tham dự hay không? Tuy nhiên đối với nhiều quốc gia châu Phi như Ai Cập, Ethiopia, Zimbabwe, Algeria, Nigeria, Sudan và Tunisia, thì lại bày tỏ sự quan tâm đến việc gia nhập BRICS.

Ngoài ra, một số nền kinh tế ở Mỹ Latinh, Trung Đông và Đông Âu cũng đang mong muốn trở thành thành viên BRICS, chẳng hạn như Saudi Arabia, Belarus, Iran, Mexico, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và Venezuela. Năm ngoái, Argentina cũng cho biết, đã nhận được sự ủng hộ chính thức của Trung Quốc trong nỗ lực gia nhập tổ chức này.

Ngày càng có nhiều nước muốn gia nhập BRICS

BRICS ngày càng trở nên hấp dẫn như một nền tảng mới cho ngoại giao và tài trợ phát triển. Theo các nhà quan sát, nhiều quốc gia, đặc biệt, là ở châu Phi, coi đây là một tổ chức có thể thách thức cấu trúc quản trị toàn cầu do Mỹ và EU chi phối.

Với việc các thành viên BRICS chiếm hơn 40% dân số thế giới và khoảng 1/4 GDP toàn cầu, ngày càng có nhiều thất vọng về sự thống trị của phương Tây đối với các hệ thống tài chính quốc tế. Điều này được nhấn mạnh trong cuộc trao đổi tại Hội nghị thượng đỉnh về Hiệp ước tài chính toàn cầu mới, tổ chức tại Paris tháng 6 vừa qua.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết, Hội nghị thượng đỉnh BRICS vào tháng 8 tới, vấn đề tiền tệ sẽ nằm trong chương trình nghị sự hàng đầu, đồng thời nhấn mạnh cần một sự đồng thuận mạnh mẽ về cải cách cấu trúc tài chính toàn cầu. Như vậy, các vấn đề về đồng tiền mới của BRICS và việc kết nạp các thành viên mới sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự khi Nam Phi tổ chức hội nghị lần này.

Về phần mình, Cameron Hudson, cộng tác viên cao cấp tại chương trình châu Phi của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận định: BRICS mang đến cho các quốc gia châu Phi một con đường khả thi để tạo đòn bẩy và ảnh hưởng quốc tế. Rõ ràng các nước châu Phi quan tâm đến một thế giới đa cực hơn, mang lại cơ hội lớn hơn để định hình các vấn đề có ảnh hưởng đến họ, từ biến đổi khí hậu đến tài chính cho phát triển hay chính trị toàn cầu.

Chuyên gia Hudson lưu ý nhiều người coi BRICS là một cách khác để giúp thúc đẩy những lợi ích đó, bên cạnh những nỗ lực cải cách các công cụ quyền lực toàn cầu hiện có tại G20, Liên Hợp Quốc, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới. Ví dụ, Ai Cập, quốc gia đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng tiền tệ, đã chính thức nộp đơn xin gia nhập BRICS vào tháng 6 vừa qua. Trong khi đó, Ethiopia, quốc gia vừa mới hồi phục sau cuộc chiến Tigray, cũng đã nộp đơn xin gia nhập BRICS vào tháng 6.

Paul Nantulya, cộng tác viên nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược châu Phi cho rằng, một số thành viên mới tiềm năng như Iran, vốn bị trừng phạt nặng nề, đang tìm cách mở rộng khả năng tiếp cận quốc tế của họ để tránh bị cô lập. Những nước khác như Ethiopia, Algeria và Ai Cập đang cạnh tranh khốc liệt để giành thị trường mới.

Với Indonesia, chuyên gia Nantulya cho biết, nước này muốn củng cố vị thế khu vực của mình như một phần của chính sách đối ngoại nhằm tìm cách giành lấy ảnh hưởng quốc tế, trong khi việc tăng cường liên kết với Trung Quốc cũng là động lực chính khiến một số quốc gia muốn gia nhập BRICS.

Joe Sullivan, cựu quan chức Nhà Trắng thừa nhận nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước ở châu Phi, từ lâu đã mong muốn có một tổ chức đa phương phản ánh lợi ích của “Nam bán cầu”. "Trong BRICS, họ nhìn thấy khả năng giấc mơ này trở thành hiện thực và háo hức trở thành một phần của khối", Joe Sullivan kết luận.