Ưu tiên giải quyết những vấn đề bức thiết của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Nước ta có 53 dân tộc thiểu số với hơn 14 triệu người, gần 3 triệu hộ, cư trú thành cộng đồng ở 51 tỉnh, thành phố, 548 huyện, 5.266 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 382 xã biên giới. Địa bàn cư trú chủ yếu ở vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ và Tây Duyên hải miền Trung, chiếm 3/4 diện tích cả nước. Đây là vùng trọng yếu về quốc phòng, an ninh, đối ngoại; nhiều tài nguyên khoáng sản, hệ sinh thái động, thực vật đa dạng; có trên 14 triệu ha rừng, là đầu nguồn sinh thủy, gắn với các công trình thủy điện quốc gia vừa cung cấp điện, vừa cung cấp nước sản xuất, sinh hoạt cho vùng hạ du và khu vực đồng bằng.

Hiện nay, vùng đồng bào DTTS&MN vẫn là vùng khó khăn nhất, chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất, KT-XH phát triển chậm nhất, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản thấp nhất, tỉ lệ hộ nghèo cao nhất.

Chương trình tạo sinh kế giải quyết những vấn đề bức thiết của nhóm dân tộc rất ít người còn nhiều khó khăn.

Chương trình sẽ góp phần thúc đẩy KT-XH vùng đồng bào DTTS&MN phát triển nhanh, bền vững; tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân, góp phần giảm nghèo nhanh, bền vững; giải quyết căn cơ hơn một số vấn đề đời sống người dân.

Chương trình sẽ đạt được đa mục tiêu về KT-XH; quốc phòng - an ninh; đối ngoại; bảo vệ môi trường, sinh thái và đa dạng sinh học; xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh; là yếu tố đặc biệt quan trọng để củng cố và nâng cao niềm tin của đồng bào các DTTS đối với Đảng và Nhà nước; tăng cường đồng thuận xã hội và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2025 là cải thiện cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, tạo sinh kế giải quyết những vấn đề bức thiết của nhóm dân tộc rất ít người và dân tộc còn nhiều khó khăn đối với hơn 16.100 hộ; hỗ trợ tạo mô hình sinh kế, ổn định đời sống của đồng bào DTTS ở 382 xã biên giới đất liền; góp phần tăng thu nhập bình quân trên 2 lần so với 2020. Chương trình góp phần giảm tỉ lệ hộ nghèo trên địa bàn vùng đồng bào DTTS&MN hằng năm trên 3%; phấn đấu giảm trên 60% số xã, thôn đặc biệt khó khăn so với tiêu chí năm 2020.

Định hướng mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân của người DTTS bằng 1/2 bình quân chung của cả nước; giảm hộ nghèo xuống dưới 10%. Cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn; 70% số xã vùng đồng bào DTTS&MN đạt chuẩn nông thôn mới.

Chính phủ đã dự kiến tổng mức vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 là hơn 137 nghìn tỉ đồng; giai đoạn 2026-2030 là hơn 134 nghìn tỉ đồng.

Các đại biểu Quốc hội cho rằng, việc ban hành Chương trình cho vùng DTTS&MN có thời hạn 10 năm nhằm khắc phục tư duy nhiệm kì, ngắn hạn. Nguồn vốn mà Chính phủ đề xuất không lớn, nhưng những mục tiêu đề ra lại khá lớn, nhiều và tản mát. Do vậy, các đại biểu kiến nghị cần phải tính toán, nghiên cứu kĩ lại nội dung này để bảo đảm được tính khả thi nếu không huy động các nguồn lực xã hội khác cùng thực hiện.

Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết, chương trình được thiết kế thành 10 dự án. Ở giai đoạn lập dự án khả thi, Chính phủ sẽ phân công các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, địa phương chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện từng dự án cụ thể, trên cơ sở phát huy và đề cao trách nhiệm của cơ quan công tác dân tộc các cấp.