Tốc độ già hóa dân số nhanh
Từ năm 2011, Việt Nam bắt đầu quá trình già hóa dân số, hiện Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số với tốc độ nhanh. Theo thống kê, năm 2024, tại Việt Nam số lượng người già từ 60 tuổi trở lên là 14,2 triệu người, tăng 2,8 triệu người so với năm 2019 và tăng 4,7 triệu người so với năm 2014.
Dự báo đến năm 2030, số người từ 60 tuổi trở lên sẽ xấp xỉ 18 triệu người, tăng gần 4 triệu người so với năm 2024. Dự kiến, vào năm 2036, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số già, chuyển từ xã hội “già hóa” sang xã hội “già”. Đến năm 2038, nhóm dân số 60 tuổi trở lên ở Việt Nam chiếm 20% dân số; đến năm 2050, Việt Nam trở thành xã hội siêu già với tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 25% dân số. Như vậy, Việt Nam đang ở trong thời kỳ già hóa nhanh do tuổi thọ người dân tăng cao và mức sinh giảm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về chăm sóc y tế, tạo điều kiện để người cao tuổi sống khỏe, sống có ích.
Một trong những vấn đề đáng quan tâm là tỉ lệ mắc các bệnh lý mạn tính ngày càng gia tăng ở người cao tuổi. Khi tỉ lệ người cao tuổi không ngừng tăng lên, nhu cầu chăm sóc sức khỏe cũng theo đó gia tăng nhanh chóng, tạo ra áp lực lớn cho các cơ sở y tế, từ nhân lực, trang thiết bị đến mô hình tổ chức điều trị.
Hệ lụy rõ rệt nhất của quá trình này là tỉ lệ mắc các bệnh lý mạn tính ở người cao tuổi ngày càng cao. Các bệnh thường gặp bao gồm tim mạch, đái tháo đường, bệnh thần kinh, thoái hóa khớp... Theo thống kê từ Hội Lão khoa Việt Nam, có tới 95% người cao tuổi đang phải sống chung với ít nhất một bệnh mạn tính; thậm chí, nhiều người cùng lúc mắc hai đến ba bệnh.
 |
| Một buổi khám sức khỏe định kỳ cho người cao tuổi. |
Khảo sát tại Hà Nội, trong số 610 người cao tuổi trên 80 tuổi được kiểm tra, mỗi người trung bình mắc gần 7 bệnh khác nhau. Các bệnh phổ biến nhất là đục thủy tinh thể, các bệnh đường hô hấp, tăng huyết áp, sa sút trí tuệ, rối loạn mỡ máu và các vấn đề cơ xương khớp. Không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh, tình trạng này còn là gánh nặng lớn đối với gia đình trong việc chăm sóc dài hạn.
Đặc biệt, phần lớn người cao tuổi tại Việt Nam hiện sống ở khu vực nông thôn, nơi điều kiện y tế còn nhiều hạn chế, mức sống thấp, trong khi khả năng tích lũy tài chính cho tuổi già cũng rất hạn chế.
Cùng với đó, việc điều trị cho nhóm đối tượng này cũng đặc biệt phức tạp, đòi hỏi phải có sự phối hợp liên ngành, theo dõi sát sao, sử dụng thuốc lâu dài và tái khám định kỳ. Trong khi đó, tỉ lệ người cao tuổi được quản lý và điều trị tại tuyến y tế cơ sở, đặc biệt ở vùng nông thôn vẫn còn rất thấp. Hệ quả là nhiều trường hợp bệnh mạn tính chỉ được phát hiện khi đã chuyển sang giai đoạn nặng, làm giảm hiệu quả điều trị, tăng chi phí can thiệp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh.
Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
Những năm qua, Việt Nam đã và đang chủ động ứng phó với tình trạng già hoá dân số. Trong đó, ngành y tế nỗ lực giải quyết tình trạng mức sinh thấp, củng cố và hoàn thiện hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh cho người cao tuổi. Cùng với đó ngành bảo hiểm xã hội cùng các địa phương đẩy mạnh phát triển bảo hiểm xã hội cho người lao động, nhất là bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế để ứng phó với già hoá dân số.
Đặc biệt, Bộ Y tế đang trình cấp có thẩm quyền thông qua chủ trương bãi bỏ các quy định về xử lý vi phạm chính sách dân số không còn phù hợp, trước mắt bãi bỏ xử lý vi phạm với quy định về số con.
Mới đây, ngày 20/3/2025, Ủy ban Kiểm tra Trung ương ban hành Hướng dẫn về sửa đổi, bổ sung Hướng dẫn 05/2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về thực hiện một số điều trong Quy định 69-QĐ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Hướng dẫn có hiệu lực thi hành kể từ 20/3/2025.
Cụ thể, theo hướng dẫn mới của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, điểm 8.1 và 8.2 mục III trong Hướng dẫn 05 đã bị lược bỏ. Đây là các điểm quy định về việc xem xét, xử lý kỷ luật đối với hành vi vi phạm chính sách dân số, trong đó có sinh con thứ ba.
Hướng dẫn mới cũng bổ sung thêm điểm 8.3, trong đó nêu rõ: "Không xem xét xử lý đối với hành vi quy định tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 ngày 27/12/2008 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số năm 2003 "Sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định".
Theo hướng dẫn này, từ 20/3, đảng viên sinh con thứ ba không còn bị kỷ luật. Việc sinh con thứ ba cũng không còn là hành vi vi phạm để xem xét xử lý kỷ luật Đảng.
Bên cạnh đó, để đẩy mạnh việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, tại một số địa phương như Hà Nội đã xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động như tuyên truyền kiến thức rèn luyện thân thể, phòng tránh bệnh thường gặp, hướng dẫn kỹ năng tự chăm sóc tại nhà, khám, chữa bệnh tại trạm y tế hoặc tại nơi cư trú.
Đồng thời, mỗi người cao tuổi đều được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe cá nhân. Song song với đó, mô hình Câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tiếp tục được duy trì tại cộng đồng. Đây là nơi người cao tuổi được tư vấn, luyện tập, giao lưu, duy trì lối sống năng động, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính và cải thiện tinh thần.
Có thể nói, với việc hoàn thiện chính sách, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, Việt Nam đang chuẩn bị mọi điều kiện tốt nhất để ứng phó với già hóa dân số và biến thách thức từ già hóa dân số thành cơ hội.
 Sôi nổi Ngày hội sức khỏe người cao tuổi Việt Nam 2025 Sáng nay (7/9), tại Trung tâm Văn hóa – Thể thao phường Phú Diễn, TP Hà Nội, Ngày hội sức khỏe người cao tuổi Việt ... |
