 |
| Đón nhận Danh hiệu Anh hùng LLVT Nhân dân của Chủ tịch nước trao tặng cho C90 |
"Lúc 0 giờ 55 phút ngày 31/1/1968 (tức mùng Một Tết Mậu Thân), Tiểu đoàn đặc công 408 nổ súng và bộc phá liên tục mở màn cho cuộc tiến công và nổi dậy trên địa bàn toàn tỉnh… Đại đội 90 đặc công (C90) có 47 chiến sĩ do Đại đội trưởng Lê Kim chỉ huy xuất phát từ một con hẻm đối diện với Nhà lao Pleiku tập kích vào cơ quan chỉ huy của Tỉnh đoàn bảo an, diệt gần 100 tên, rồi thừa thắng vượt qua đường Hoàng Diệu đánh vào Bộ chỉ huy Tiểu khu Pleiku. Địch chống trả quyết liệt nhưng do bị tấn công bất ngờ nên cuối cùng buộc phải tháo chạy. Đơn vị phát triển qua đường Trịnh Minh Thế rồi chia làm ba mũi: Một mũi đánh Ty Cảnh sát trên đường Phó Đức Chính, một mũi đánh vào Tòa hành chánh tỉnh; mũi còn lại đánh vào Hội quán Phượng Hoàng… Sau những giờ phút hoang mang, rối loạn vì bất ngờ, đến khoảng 8 giờ sáng ngày mùng Một tết, địch bắt đầu phản kích… Bộ đội ta kiên cường chống trả nhưng do lực lượng ít, trang bị thiếu nên thiệt hại nhiều… Chờ đến tối, những chiến sĩ bị thương nặng còn sống ngoi lên tìm đồng đội thì cả hai Đại đội 90 và 21 chỉ còn lại 7 người. Anh em dìu nhau rút ra theo đường suối, sau 7 ngày vượt qua đói rét, đớn đau các anh mới tìm về đến căn cứ”.
|
| 11 cựu chiến binh tụ họp về thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai đón nhận Danh hiệu Anh hùng LLVT Nhân dân do Chủ tịch nước trao tặng C90. |
Trận đánh trên là dấu son còn mãi trong kí ức của 11 cán bộ, chiến sĩ C90 tham dự lễ đón nhận Đơn vị Anh hùng LLVT Nhân dân vào chiều ngày 18/12/2020 tại TP Pleiku, tỉnh Gia Lai sau 45 năm chờ đợi (1975-2020). Đại úy Nguyễn Văn Xuân, nguyên B trưởng C90 (nay là chức Trung đội trưởng) đang nghỉ hưu tại huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, đã 80 tuổi vẫn vượt hàng ngàn cây số vào dự lễ. Nghẹn ngào ôn lại những khoảnh khắc cái chết cận kề, ông còn day dứt vì sự hi sinh của đồng đội. Ông kể: Đến 10 giờ ngày 31/1/1968 bộ binh Sư đoàn 4 Mỹ từ La Sơn kéo vào, có khoảng 30 xe tăng, xe bọc thép đi trước mở đường. Một cánh từ Trà Bá lên cầu Hội Phú đến ngã ba đường Sư Vạn Hạnh, một cánh từ đường 14 theo đường Lý Thái Tổ tiến vào nội thị, thành 2 gọng kìm bao vây Đại đội 90.
|
| Đại úy Nguyễn Văn Xuân xúc động ôn lại những kỉ niệm thời đánh Mỹ |
Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng ác liệt. Trên trời trực thăng địch quần lộn. Dưới đất xe tăng, bộ binh địch thi nhau nhả đạn. Bộ đội dựa vào 2 lô cốt chiến đấu, đánh lui nhiều đợt phản kích của địch. Đặc biệt lô cốt bên kia ngã ba đường Hùng Vương - Lê Lai dưới sự chỉ huy trực tiếp của Đại đội trưởng Lê Kim đã đẩy lùi 6 đợt phản kích của địch, bắn cháy nhiều xe tăng, tiêu diệt nhiều lính Mỹ. Không tiêu diệt được lực lượng ta, lại bị thương vong nhiều, địch vô cùng cay cú, lồng lộn, đến chiều chúng dùng súng phun lửa bắn vào lỗ châu mai 2 lô cốt, nhiều đồng chí của ta hi sinh. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Đại đội trưởng Lê Kim còn kêu gọi: Hãy giữ vững tinh thần, chiến đấu đến người cuối cùng. 40 cán bộ, chiến sĩ Đại đội đặc công 90 ngoan cường chiến đấu đã hi sinh tại Trường Nam tiểu học Pleiku (nay là Trường THPT Chuyên Hùng Vương)”.
Trong trận đánh này, ông Phạm Văn Mạc, 72 tuổi, quê ở huyện KimThành, tỉnh Hải Dương bị thương và bị địch bắt rồi đày ra Phú Quốc. Đến ngày 17/3/1973, ông được địch trao trả tù binh tại bờ sông Thạch Hãn, tỉnh Quảng Trị. Ông được Nhà nước tặng Huân chương Chiến công hạng Ba; Huân chương Chiến sĩ Giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba… Ngày 24/7/2017, ông rất xúc động được cùng gần 1.200 cựu tù binh dự lễ tưởng niệm các chiến sĩ hi sinh trong trại giam tù binh Cộng sản Việt Nam - Phú Quốc nhân kỉ niệm 70 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7 (1947-2017).
|
| Đền tưởng niệm liệt sĩ là ngôi mộ chung của hàng trăm cán bộ, chiến sĩ hi sinh trong Chiến dịch Mậu Thân Xuân 1968 tại thị xã Pleiku (nay là TP Pleiku, tỉnh Gia Lai), trong đó có các chiến sĩ C90 |
Theo bản tóm tắt thành tích của Đại đội đặc công C90, là đơn vị trực tiếp chiến đấu đã tham gia nhiều trận đánh lớn, tiêu biểu, nhiều gương chiến đấu mưu trí, dũng cảm, sáng tạo, hiệu xuất chiến đấu cao, tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch và vũ khí, phương tiện chiến đấu của địch. Ngoài chiến thắng ở chiến dịch Mậu Thân Xuân 1968, từ năm 1959 đến năm 1975, Đại đội còn tham gia tiêu diệt và làm bị thương 1.925 tên địch, trong đó có 501 lính Mỹ, phá hủy 82 máy bay và hàng trăm phương tiện chiến tranh của địch. Đáng chú ý, năm 1961, Đại đội còn cùng với lực lượng vũ trang các tỉnh Đắk Lắk, Phú Yên giải thoát Luật sư Nguyễn Hữu Thọ đang bị địch quản thúc tại Phú Yên. Nổi bật là Đại đội phó Thanh Minh Tám, trong một trận đánh năm 1965 tập kích sân bay ARIA và trại Hôlôuây phá hủy 8 máy bay, tiêu diệt 12 tên địch được tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.
Bên cạnh Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân, C90 còn được tặng thưởng Huân chương Chiến công giải phóng hạng Nhất, hạng Ba và cờ Đơn vị Thành đồng quyết thắng.
