Đổi thay ở “rừng con gái”
Những địa danh như Sơn Lang, Đak Roong hay Hà Nừng... và nhiều địa danh khác nữa của huyện Kbang (Gia Lai) mới nghe qua đã thấy xa vời vợi, thăm thẳm. Ở Khu dự trữ sinh quyển thế giới cao nguyên Kon Hà Nừng xa xôi ấy của huyện Kbang từng có không biết bao nhiêu phận đời éo le, ngang trái, bời bời ngổn ngang... Nhưng họ vẫn gắn bó với rừng và đất Tây Nguyên.
Thời điểm sau giải phóng, Sư đoàn 332 (Quân khu 5) được thành lập làm nhiệm vụ kinh tế - quốc phòng tại Gia Lai. Đến năm 1984, Sư đoàn 332 chuyển thành Liên hiệp Lâm - Công nghiệp Kon Hà Nừng do Bộ Nông nghiệp quản lí. Sau này, Liên hiệp giải thể, cả 8 lâm trường được giao về cho tỉnh. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, để chuẩn bị cho việc xây dựng các lâm trường, gần 5.000 con người từ khắp nơi được đưa về Sơn Lang, trong đó có hơn một nửa là phụ nữ. Phần lớn các cô gái từ miền Bắc và Bắc Trung bộ được vận động hoặc xung phong vào đây làm nhiệm vụ ươm cây, phát rừng, trồng rừng. Hồi ấy, Đội Lâm sinh Trạm Lập cũng có 40 cô gái, tất thảy đều mới đôi mươi.
 |
| Sự thân thiện, am hiểu văn hóa, thiên nhiên của người bản địa luôn nhận được sự yêu mến của khách du lịch. |
Mấy chục năm về trước, những cô gái đã đến đây trồng và giữ rừng, chính họ gửi lại nơi đây những tháng ngày đẹp nhất cuộc đời mình để hôm nay có được màu xanh bát ngát. Nhiều người vẫn gọi những cánh rừng ấy là “rừng con gái”. Nhiều năm trôi qua, Sơn Lang bây giờ đã mạnh về kinh tế nông nghiệp khi có gần 1.300 ha cà phê, canh tác nhiều loại cam, quýt, ổi, bơ, đu đủ, sầu riêng, mắc ca…
Nhiều gương điển hình làm kinh tế giỏi người Ba Na như Anh Đinh Văn Quý, Bí thư Chi bộ, Trưởng làng Đăk Asêl, xã Sơn Lang. Cùng với công việc làm dịch vụ du lịch, anh còn sở hữu 2.000 cây cà phê, hơn 500 cây mắc ca và 3 sào lúa nước. Đồng thời buôn bán thêm mật ong rừng, các loại dược liệu từ rừng. Mỗi năm, gia đình anh thu nhập hơn 100 triệu đồng. Sơn Lang đang tập trung triển khai thực hiện xây dựng diện mạo nông thôn phát triển toàn diện, nâng cao chất lượng đời sống người dân với việc triển khai đồng thời 3 Chương trình Mục tiêu Quốc gia (MTQG). Cùng với đó, nhiều nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu, các dự án của Trung ương và của tỉnh, huyện đã tập trung đầu tư, xây dựng: Cơ sở hạ tầng, các mô hình điểm về văn hóa, về nông nghiệp, phát triển các loại hình văn hóa truyền thống, phục dựng các lễ hội, bảo tồn và khai thác giá trị văn hóa của dân tộc để làm du lịch và phục vụ du khách.
Khấm khá nhờ “du lịch rừng”
Giữa không gian rừng núi bao la, thác K50 được xem là một kiệt tác nghệ thuật của tự nhiên. Đồng thời, Kon Chư Răng cũng là nơi sinh sống của 6 thôn làng của đồng bào Ba Na. Hơn 3 năm trở lại đây, Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Kon Chư Răng đã đầu tư đường bê tông rộng 1,2m chạy đến gần thác. Cùng với việc tạo điều kiện cho nhân viên, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng còn giúp cho thanh niên Ba Na các vùng lân cận ở Sơn Lang có thu nhập nhờ các tour “du lịch rừng”.
Làng Kon Von 2 là ngôi làng nằm trong vùng đệm được mệnh danh là làng Kiểm lâm khi người dân nơi đây còn tham gia vào việc giữ rừng, người Ba Na sinh ra với rừng, sống nhờ rừng, rừng cho ăn nhiều lắm. Đến nay, người làng Kon Von 2 đã nhận khoán quản lí, bảo vệ 500ha rừng thuộc lâm phần của KBTTN Kon Chư Răng. Cũng nhờ việc nhận khoán này mà bà con nâng cao ý thức bảo vệ rừng, tránh các tác động tiêu cực đến rừng trong đời sống sinh hoạt.
BCH Đảng bộ huyện (khoá IX) đã ban hành Nghị quyết số 07-NQ/HU “về thu hút đầu tư phát triển các loại hình du lịch gắn với phát triển dịch vụ nhằm khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế về du lịch trên địa bàn huyện”. Từ đó, nhận thức về du lịch tiếp tục có sự chuyển biến, các hoạt động xúc tiến du lịch từng bước được chú trọng, hoạt động tuyên truyền được đẩy mạnh, người dân và cộng đồng nơi đây đã biết khai thác và dựa vào di sản văn hoá của dân tộc mình để làm du lịch.
Tại làng Đăk Asêl (xã Sơn Lang) từ khi được anh Quý hướng dẫn làm du lịch, dân làng không những có việc làm, nâng cao thu nhập mà còn góp phần quảng bá cảnh quan thiên nhiên, bản sắc dân tộc Ba Na tới du khách gần xa. Đến nay, làng Đak Asêl chỉ còn 6 hộ nghèo.
Anh Ksor Nghin, giáo viên Trường THCS và THPT Kon Hà Nừng cũng là một hướng dẫn viên bản địa với những chuyến xuyên rừng già Kon Chư Răng, hướng dẫn du khách trải nghiệm thiên nhiên quê hương tươi đẹp. Anh thành lập tổ phục vụ khách du lịch gồm 10 thành viên là người Ba Na, trong đó có người là giáo viên, có người làm nông. Công việc khá vất vả nhưng bù lại, các thành viên có nguồn thu nhập ổn định, khoảng 5-6 triệu đồng/tháng. Những hiểu biết về văn hóa và kĩ năng sống dựa vào rừng chính và “tài sản” để đội ngũ này tạo nên sự thú vị, độc đáo cho những tour du lịch trải nghiệm rừng núi.
Thu hút cộng đồng bản địa làm du lịch đang là mục tiêu phát triển bền vững của huyện Kbang. Đến cuối năm 2022, xã Sơn Lang còn 81 hộ nghèo, chiếm tỉ lệ 6,67% so với tổng số hộ dân cư toàn xã. Năm 2023, xã Sơn Lang đã đưa tỉ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 5,87%. Trong năm 2024, chính quyền địa phương phấn đấu giảm tỉ lệ hộ nghèo xuống dưới dưới 5%.
Ông Lê Quý Truyền, Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch UBND xã Sơn Lang cho biết, trong những năm qua việc triển khai thực hiện 3 Chương trình MTQG của xã đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Qua đó đã nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các Chương trình MTQG, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, bảo đảm an ninh trật tự và an toàn xã hội.
Cùng với nỗ lực thực hiện nhiệm vụ quản lí, bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, Ban Quản lí KBTTN Kon Chư Răng xây dựng kế hoạch sử dụng hợp lí tài nguyên gắn với phát triển du lịch, ổn định đời sống người dân vùng đệm.
