Ngôi đền tọa lạc trên một dải đất đẹp, vững chãi giữa bốn bề cánh đồng lúa bát ngát của thôn Làng Lúc, xã Bảo Hà (Bảo Yên, Lào Cai). Xung quanh đền là những dải núi trùng điệp của đèo Mã Yên Sơn cao sừng sững, rừng cây xanh thẳm, muôn hoa đua nở, suối chảy mát lành, bốn mùa mây phủ. Đền Làng Lúc từ xa xưa đã có các tên gọi khác như miếu làng Lúc, đình Làng Lúc. Tên gọi miếu làng Lúc thường được người dân sử dụng trước năm 1996, khi đó di tích chỉ là một ngôi miếu nhỏ được lập nên để thờ ba vị Thành hoàng làng, thờ vọng quan Hoàng Bảy và thần linh thổ địa cai quản vùng đất. Từ năm 1996 trở về sau này, di tích được tôn tạo lại thành ngôi nhà gỗ 3 gian, các ban thờ trong đền được tạo lập, tượng thờ của Phật giáo, ban thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, vua cha Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu. Chính quyền địa phương lúc bấy giờ lại xác định di tích là đình Làng Lúc. Tên gọi này được người dân sử dụng phổ biến suốt từ những năm 1996 tới nay.
Theo lời kể của những người cao niên am hiểu về ngôi đền và các hiện vật còn lưu giữ tại ngôi đền cho thấy, đền Làng Lúc đã có lịch sử cách đây hơn trăm năm tuổi. Cụ cao niên người Tày sinh sống tại thôn Làng Lúc cho biết: “Khi họ sinh ra đã thấy có ngôi miếu Làng Lúc được dựng đơn sơ, vách nứa, mái lợp gianh, diện tích chỉ bằng một chiếc bàn uống nước, bên trong có những bát hương bằng ống nứa để nhang khói thờ phụng các vị Thành hoàng làng họ Hoàng, tương truyền là 3 vị tướng của quan Hoàng Bảy đã có công khai ấp lập làng, dạy Nhân dân trồng trọt phát triển kinh tế và thần cai quản vùng đất”.
 |
| Lễ hội đền Làng Lúc được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng. |
Đền Làng Lúc được xây dựng trên thế đất đẹp, phong thủy hữu tình. Đền nhìn về hướng Tây, phía trước là dòng suối Lúc quanh năm nước chảy tạo cảm giác mát mẻ và không khí trong lành, phía sau đền tựa lưng vào núi. Bao quanh khuôn viên ngôi đền là những cây cổ thụ quanh năm xanh mát tạo cho không khí ngôi đền thêm cổ kính, linh thiêng. Đền chính được kiến trúc theo kiểu hình chữ Đinh gồm một tòa đại bái (Tiền tế) ba gian với tổng diện tích khoảng 40m2; gian trung từ có diện tích khoảng 20m2 và một gian hậu cung khoảng 10m2.
Lịch sử đền Làng Lúc ghi chép rõ các năm trùng tu, sửa chữa, tôn tạo ngôi đền như năm 1996, 2003, 2005, 2019. Mỗi thời điểm trùng tu, Nhân dân Làng Lúc đều chung tay góp sức để tôn tạo ngôi đền ngày một khang trang, là không gian sinh hoạt tâm linh cho dân bản. Không gian thờ tự của đền Làng Lúc được bài trí hài hòa, độc đáo, đậm màu sắc tín ngưỡng, tâm linh. Ở gian hậu cung, phía trên cùng là ban thờ Phật, đặt tượng Phật nghìn mắt, nghìn tay. Bậc thứ 2 từ trên xuống, phía bên dưới ban thờ Phật là ban thờ Tam Tòa Thánh Mẫu. Tọa ở vị trí chính giữa là Mẫu Thượng Thiên mặc áo đỏ, bên trái là Mẫu Thoải Cung, bên phải là Mẫu Địa. Tượng Mẫu được đặt trong khám thờ, bài trí theo chiều ngang. Gian trung từ đặt tượng thờ quan Hoàng Bảy ở vị trí cao nhất. Tượng quan Hoàng Bảy được đặt trong khám thờ, hai bên là tượng hai quan theo hầu. Bậc thứ hai là ngai thờ 3 vị tướng của quan Hoàng Bảy cũng là 3 vị Thành hoàng của Làng Lúc.
Ở tiền tế, tại gian giữa, ở ban thờ cao nhất đặt tượng Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu. Cả ba bức tượng đều được đặt trong khám thờ sơn son thếp vàng. Ban thờ thứ hai thấp hơn đặt tượng thờ Ngũ vị Tôn Quan trong tủ kính. Gian thờ phía bên trái đặt tượng thờ Mẫu Thượng Ngàn và hai thị nữ hầu cận ở hai bên được đặt trong khám thờ bằng gỗ sơn son thếp vàng. Bên cạnh đền thờ chính, trong khuôn viên đền có lầu Cô, lầu Cậu, miếu quan Sơn thần, Thổ địa… được lập và thờ phụng riêng.
Theo tục lệ, lễ hội đền Làng Lúc được tổ chức vào ngày mùng 7 tháng Giêng hằng năm. Đây được coi là ngày giỗ của 3 vị Thành hoàng làng và đồng thời trong ngày này Nhân dân Làng Lúc cũng tổ chức lễ hội xuống đồng cầu mong mưa thuận gió hòa cho một mùa vụ mới bội thu. Mỗi gia đình chuẩn bị một mâm lễ cúng dâng lên các vị thần linh. Ngay từ sáng sớm, mỗi gia đình trong thôn Làng Lúc lại chuẩn bị một mâm lễ vật gồm có gà luộc, xôi màu, thịt lợn, cá nướng, măng rừng, và các loại rau hái theo mùa thành kính dâng lên các vị thần. Đồng thời, toàn thể dân Làng Lúc cùng đóng góp chuẩn bị một mâm lễ gồm để cúng ở chân cột trong ngày hội xuống đồng. Sau khi cúng xong, họ cùng nhau ăn uống quanh miếu và cùng nhau xòe những điệu xòe truyền thống cầu mong các vị Thành hoàng và thần linh phù hộ một năm mới người yên vật thịnh, ấm no, hạnh phúc.
Với những giá trị nhiều mặt, ngày 9/6/2021, UBND tỉnh Lào Cai ra Quyết định số 1948/QĐ-UBND xếp hạng đền Làng Lúc là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Ngôi đền Làng Lúc được xây dựng ở thế đất phong thủy hữu tình đã trở thành linh hồn, là điểm sinh hoạt tâm linh, điểm tựa tinh thần vững chắc của Nhân dân xã Bảo Hà trong suốt chiều dài lịch sử đấu tranh bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Ngôi đền Làng Lúc đã chứng kiến nhiều sự kiện và dấu mốc lịch sử quan trọng diễn ra tại Bảo Hà trong thời kì kháng chiến chống Pháp những năm 1950 và kháng chiến chống Mỹ những năm 60.
Đền Làng Lúc có giá trị nhiều mặt về văn hóa tâm linh, giá trị lịch sử. Ngôi đền là minh chứng cho sự tôn kính các vị anh hùng, các bậc thánh thần, Thành hoàng đã có công với giang sơn, với quê hương, đất nước. Ngôi đền thể hiện sự giao thoa văn hóa của người Việt với người Tày vùng Bảo Hà, là không gian văn hóa thực hành diễn xướng nghi lễ cúng và tổ chức lễ hội cổ truyền. Không chỉ vậy, đền Làng Lúc là nơi giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương và giữ gìn văn hóa truyền thống xứ sở cho thế hệ trẻ. Ngôi đền là điểm nhấn tâm linh trong phát triển du lịch văn hóa tâm linh của huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.
