Nghề lượm rác sau đại dịch

Vừa sạch môi trường lại có thêm thu nhập...

Nhiều người lớn tuổi, sức khỏe giảm sút không thể đến bãi rác xa trung tâm thành phố gần 10 km (bãi rác Khánh Sơn, phường Hòa Khánh Nam, quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng) để lượm rác kiếm sống. Họ chỉ biết lang thang qua những nẻo đường thành phố từ sáng sớm đến chiều tối hoặc tận đêm khuya với bao nhựa, que sắt, thêm cái đèn pin hành nghề. Người đi bộ, người đẩy xe, kẻ đi xe đạp, xe máy...

Trước kia, thùng đựng rác, điểm “cấm đổ rác” trên phố là nơi người lượm rác đến... khai thác! Không dùng tay sục sạo thì dùng que sắt... thăm dò. Bìa giấy, chai nhựa, túi nilon... quơ hết! Về nhà phân loại rồi mang ra điểm thu mua phế liệu bán lấy tiền. Với công việc lượm rác, mua rác này, nhiều phụ nữ, rất ít cánh đàn ông, đã nuôi con ăn học thành tài, cải thiện cuộc sống. Nay thì nơi khai thác rác nhiều nhất là ở chợ, nhà hàng, quán nhậu ngoài đường rồi mới đến nhà dân trong kiệt, hẻm...

Chở rác đến điểm thu mua.

Chịu khó đi qua vài con phố của Đà Nẵng sẽ dễ bắt gặp hình ảnh những người đàn bà lượm rác! Đa số là người cao tuổi. Họ đi bộ, đẩy xe hoặc lái xe gắn máy chở rác thải như bà Nguyễn Thị Năm (ngoài 80 tuổi); bà Nguyễn Thị Râng (68 tuổi); bà Nguyễn Thị Phượng (75 tuổi)...

Nhờ có rác, cuộc sống đổi khác

Cụ Nguyễn Thị Năm ở phường Hải Châu 2, quận Hải Châu, chồng mất đã lâu, bà đi lượm rác nuôi anh con trai bị đột qụy. Anh ta mất đã hai năm rồi. Bà hiện ở chung nhà với người thân tuổi cũng ngoài sáu mươi. Bà Năm vừa thở hổn hển vừa kể với tôi: Mình đi lượm rác đã lâu năm vừa nuôi mình, nuôi con có khi một, hai giờ sáng mới về. Nay sức khỏe suy giảm... may mà có người cho gạo, mắm, tiền thường xuyên nên cũng sống qua ngày.

Con gái làm công nhân giày da, gia đình hiện ở phường Vĩnh Trung, quận Thanh Khê, bà Nguyễn Thị Râng ở phường Điện Thắng Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ra ở cùng con. Chồng bà bị tai biến, mới mất hơn một năm. Sáng sớm bà đẩy cái xe sắt đi lượm rác. Bà móm mém kể: “Tôi đi lượm rác hơn 10 năm, ngày kiếm cũng được 100 nghìn đồng, có khi hơn. Khi mô mệt quá thì có cái ghế nhựa mang theo đây ngồi nghỉ!”.

Bà Nguyễn Thị Phượng ở tổ 6, phường Thạc Gián, quận Thanh Khê, dáng người gầy gò, giọng nói chậm, đứt quãng. Trước đây bà hay xuống Siêu thị BIG C mua bánh mì về bán lại kiếm lời. Sau đó nhường việc này lại cho cô con dâu, bà chuyển sang lượm rác! Bà nói với tôi như than thở: “Chừ cái chi cũng rẻ rề, từ giấy báo đến vỏ lon bia. Cứ dồn để chừng đủ trăm cái vỏ lon bia mới mang đi bán được ba chục ngàn đồng. Một kí đồng bán được bảy chục ngàn, tước vỏ nhựa đau rát tay luôn. Cả năm mới được một kí!”. Ngoài việc đi lượm, đi xin bao, hộp các - tông đựng trái cây ở chợ, bà Phượng còn mua nhôm, nhựa của con nít với mấy bà già trong xóm để dành bán cho đại lí thu mua phế liệu kiếm lời.

Bà X, nhà ở Hòa Cầm, phường Hòa Thọ Tây, quận Cẩm Lệ. Trước bán sạp trái cây ở chợ nhưng do khuân vác nặng dẫn đến đau lưng bà đành phải... xuống đời chủ sạp! Bà xin chuyển qua chạy bàn cho quán phở buổi sáng, chạy bàn cho quán ốc buổi tối. “Dịch Covid-19 bùng phát... tôi văng ra đường lượm rác! Tôi thấy cái nghề lượm chai bao, nhặt phế liệu ni lại khỏe. Không phải lệ thuộc ai, không phải ráng... bán hết sức khỏe! Chồng làm thợ mộc, con cái lớn hết rồi!”, bà vui vẻ bộc bạch. Nhờ có nhiều mối nên bà được nhiều rác. Từ chỗ hàng quán người ta cho, đến chỗ bà lượm rồi mua gom lại. Nói thì nói vậy thôi chứ nghề nào chẳng cực.

Nhờ những nhà hảo tâm...

Sau đại dịch Covid- 19, số người tham gia lượm rác... được bổ sung. Có khá đông công nhân lao động lớn tuổi bị mất việc do công ty sa thải. Họ tham gia vào đội quân lượm rác nhưng phần đông hoạt động về đêm. “Đà Nẵng mình chừ nhiều người lượm rác lắm, cả đêm lẫn ngày. Nếu cộng cả người bán vé số dạo nữa tôi nó hơn cả ngàn người! Bán vé số, lượm ve chai đang có giá đó anh! Chỉ có bỏ công chứ có bỏ vốn chi đâu?”, bà X nói.

Nghề lượm rác đang góp phần giải quyết việc làm cho số người thất nghiệp, lớn tuổi. Cùng với nó, xuất hiện nhiều nhà hảo tâm, hội nhóm thiện nguyện. Đó là những quán cơm 1.000 đồng, 2.000 đồng, 0 (không) đồng thường ngày hoặc vào ngày Chủ nhật, mùng Một, ngày Rằm hằng tháng, đến những doanh nghiệp tặng bánh mì, bánh bao, cơm hộp giúp đỡ những người nghèo, người lượm ve chai, bán vé số dạo. Đội ngũ lượm rác được những nhà hảo tâm... chống lưng. Không ít những người bán vé số dạo, lượm rác tôi gặp đều nói nhờ các nhà hảo tâm mà cuộc sống thường ngày của họ được cải thiện phần nào. Trên đường Ngô Gia Tự, Hoàng Hoa Thám, Hàm Nghi... có nhiều điểm tặng quà từ thiện. Tại đó có phát cơm hộp hoặc bánh mì, bánh bao, sữa hộp buổi sáng, buổi trưa cho người lượm rác, bán vé số. Bà T.T.S. kể: “Khuya, nhiều người hảo tâm tìm người lượm rác như bọn tôi cho quà. Có khi vài hộp sữa, có lúc cái phong bì mấy trăm ngàn đồng! Nhờ rứa mà tôi tiết kiệm được mấy chục ngàn tiền ăn ba bữa trong ngày. Không nhờ từ thiện là cực. Thiệt ứa nước mắt luôn. Chỉ trông ông Trời đừng bắt đau là được!”. Những ngày giáp Tết, những người lượm rác, bán vé số hưởng lộc rất nhiều từ những nhà hảo tâm, tổ chức từ thiện. Bánh hộp, mứt, trái cây, bánh tét, bánh chưng rồi dầu mắm dư ăn mấy ngày Tết!

Nghèo, cực nhưng không chờ ai cho. Bằng sức lao động còn lại của mình, nhiều người lớn tuổi vẫn bươn ra đường mưu sinh bằng cái nghề lượm rác! Bà Phượng tôi kể ở trên, truyền nghề bán bánh mì cho con dâu nhưng mong sao đừng truyền cái nghề lượm rác này cho con cháu. Vất vả quá!.