 |
| Hội thảo khoa học “Mộ Bà Rịa và giá trị di sản văn hoá” do Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cùng UBND xã Long Điền tổ chức |
Theo các tài liệu dân gian, Bà Rịa là người Phú Yên, theo đoàn lưu dân vào Nam lập nghiệp dưới thời chúa Nguyễn Phúc Tần (1648–1687). Bà cùng người dân khai khẩn vùng Đồng Xoài (nay thuộc xã Hòa Long, TP Bà Rịa), rồi mở mang ra Gò Xoài – Phước Liễu (Long Điền), Láng Dài (Đất Đỏ) và Xuyên Mộc. Bằng ý chí, đức độ và tấm lòng vì dân, bà trở thành điểm tựa tinh thần của cộng đồng lưu dân nơi vùng đất mới.
Ghi nhận công lao ấy, Chúa Nguyễn Phúc Chu (1691–1752) ban tước Hàm Nghè, sắc phong mang họ nhà Chúa, đặt tên Nguyễn Thị Rịa. Bà được người dân kính trọng và tôn thờ. Hằng năm, vào ngày 20-2 Âm lịch, lễ giỗ Bà Rịa được tổ chức long trọng, một nghi lễ mang đậm đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, thấm đẫm nét đẹp văn hóa dân gian vùng Nam Bộ.
Không chỉ là nhân vật lịch sử, Bà Rịa đã hóa thân thành biểu tượng văn hóa, hiện diện trong đời sống tinh thần của người dân. Từ năm 1991, cái tên Bà Rịa - Vũng Tàu được chọn đặt cho tỉnh mới tách từ Đồng Nai, và đến 1/7/2025, địa danh ấy chính thức sáp nhập vào TP. Hồ Chí Minh, đánh dấu bước chuyển mới trong tiến trình phát triển.
Tại hội thảo, ông Đỗ Phước Trung - Phó Giám đốc Sở VH-TT TP. Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: “Mộ Bà Rịa không chỉ là một di tích kiến trúc nghệ thuật, mà còn là minh chứng sống động cho mạch nguồn văn hóa của vùng đất phương Nam. Việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích là cách chúng ta tri ân tiền nhân, bồi đắp bản sắc văn hóa cho thế hệ hôm nay”.
TS. Nguyễn Đình Thống - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP. Hồ Chí Minh, nhìn nhận Mộ Bà Rịa như một “điểm gặp” giữa lịch sử – tín ngưỡng – nghệ thuật dân gian, nơi giao hòa giữa truyền thuyết và hiện thực, góp phần tạo nên không gian văn hóa đặc trưng của miền đất Bà Rịa - Vũng Tàu.
Nhiều nhà nghiên cứu tại hội thảo cũng nêu những luận cứ và tư liệu quý về giá trị văn hóa, tín ngưỡng của di tích; đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn, khai thác di sản gắn với giáo dục truyền thống, du lịch văn hóa – tâm linh và đời sống cộng đồng đương đại.
Đại diện địa phương, bà Đỗ Kim Quyên - Phó Chủ tịch UBND xã Long Điền, bày tỏ mong muốn Mộ Bà Rịa sớm được xếp hạng di tích cấp thành phố, để từ đó phát triển thành sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh, góp phần lan tỏa hình ảnh quê hương Long Điền, nơi lưu dấu người nữ anh hùng mở đất đến với du khách trong và ngoài nước.
