Xã hội 23/05/2025 09:54
Làng Za Ra (hay Zơ Ra), xã Tà Bhing, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, nép mình bên dòng Bung xanh thẳm, là nơi cư ngụ lâu đời của cộng đồng người Cơ Tu. Cái tên “Za Ra” không chỉ đơn thuần là một địa danh, mà còn là biểu tượng cho niềm tự hào văn hóa, nơi nghề dệt thổ cẩm truyền thống được gìn giữ qua bàn tay khéo léo của phụ nữ bản địa. Sản phẩm của làng dệt Za Ra đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao.
Điểm nhấn nổi bật giữa làng Za Ra là ngôi nhà Gươl - biểu tượng văn hóa linh thiêng của người Cơ Tu. Nhà Gươl cao vút, mái lá ken dày, toàn bộ khung kèo được làm từ tre, gỗ, nứa rừng - vừa bề thế lại vừa gần gũi. Đây là nơi bà con tụ họp, là không gian tổ chức các lễ hội quan trọng như lễ ăn trâu, lễ mừng lúa mới, lễ trưởng thành, và cũng là nơi truyền dạy sử thi, hát lí, kể chuyện dân gian.
 |
| Các phụ nữ Cơ Tu phụ trách khâu kéo sợi tại làng dệt thổ cẩm Za Ra. |
Mỗi dịp lễ hội, Za Ra như bừng lên sức sống. Tiếng cồng chiêng vang vọng núi rừng, hòa vào điệu múa vòng tròn rộn ràng, tạo nên bầu không khí linh thiêng và ấm cúng. Đối với người Cơ Tu, âm nhạc không chỉ để thưởng thức, mà còn là cầu nối tâm linh - giúp con người trò chuyện cùng tổ tiên, gửi gắm tâm tình vào từng tiếng chiêng, nhịp trống.
Ẩm thực tại Za Ra cũng mang đậm phong vị núi rừng: Bánh sừng trâu, cơm lam thơm ngọt nướng trong ống nứa, gà rừng nướng than hồng; cá suối, cá chiên nướng trong lá chuối, rau rừng chấm muối mè... Bữa cơm dân dã nhưng thấm đẫm nghĩa tình. Ăn không chỉ để no bụng, mà để cảm nhận lòng hiếu khách, sự mộc mạc và chân thành của con người miền sơn cước.
Za Ra còn là cửa ngõ dẫn vào những cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn, những con suối trong vắt và những ngọn thác đổ trắng xóa. Chỉ cần rẽ chân ra sau làng, men theo con đường đất đỏ, bạn đã có thể băng qua những khu rừng rậm rạp, nghe tiếng chim hót lảnh lót và cảm nhận sự kì diệu của đại ngàn Trường Sơn.
 |
| Gian hàng thổ cẩm |
Một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất tại Za Ra là được ngồi bên các nghệ nhân làng dệt, học cách se sợi, dệt vải, và nghe họ kể chuyện. Không đơn thuần là hướng dẫn kĩ thuật, mà là chia sẻ cả lịch sử gia tộc, truyền thuyết dân gian và niềm tự hào bản sắc. Mỗi hoa văn, mỗi màu sắc đều chứa đựng một tầng ý nghĩa. Đó là ngôn ngữ không lời của cả một dân tộc đang lặng lẽ khẳng định sự tồn tại văn hóa của mình giữa thời hội nhập.
Đêm xuống, khi nhà Gươl lên đèn, du khách có thể cùng người dân quây quần bên ché rượu cần, lắng nghe điệu kể sử thi âm vang giữa không gian mờ sương. Khoảnh khắc ấy khiến người ta không chỉ cảm nhận văn hóa, mà còn hòa mình vào đó, sống cùng nó, thấu hiểu một phần tâm hồn của người Cơ Tu.
Trước khi rời làng, đừng quên ghé các gian hàng thổ cẩm. Mỗi món đồ không chỉ là một sản phẩm thủ công, mà là một phần tinh thần, một phần kí ức mà bạn có thể mang theo về phố thị. Nó không chỉ để làm đẹp, mà còn để nhắc nhớ bạn đã từng đến nơi con người sống chan hòa với thiên nhiên, nơi văn hóa không chỉ được giữ gìn mà còn được sống, thở và tiếp nối.
Đến làng Za Ra, không đơn thuần là một chuyến du ngoạn, mà là một hành trình trở về với nguyên sơ, với cội nguồn văn hóa Việt. Ở đó, từng khung cửi, từng nhà Gươl, từng sợi vải đều kể lại câu chuyện của một dân tộc kiên cường và giàu bản sắc, với vẻ đẹp độc đáo giữa cuộc sống hiện đại.
