Hoàng hôn tắt nắng

Cuối tháng 7/2019, Báo Người cao tuổi đăng 3 kỳ bài viết “Hoàng hôn không tắt nắng” của tác giả Nghiêm Thị Hằng, phản ánh việc cuộc sống sau chiến tranh của bà Hà Thị Toán vợ liệt sĩ Phạm Văn Sơn. Ước vọng cuối đời của bà Toán được hưởng trợ cấp vợ liệt sĩ theo Nghị định số 31/2013/NĐ-CP ngày 9/4/2013 của Chính phủ, nhưng sự thờ ơ, gây khó khăn của địa phương đã làm cho ước mơ của bà vụt tắt cùng bà sang thế giới kia.

Níu kéo những tia nắng cuối cùng như níu kéo một niềm tin

Hoàng hôn không tắt nắng mới là chuyện lạ, còn hoàng hôn tắt nắng là chuyện đời thường.

Tôi đã gặp bà Hà Thị Toán, 79 tuổi, ở xóm Chùa Hà, xã Tân Thanh, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang, vào một chiều cuối tháng 9/2019. Đó là những năm tháng cuối đời của người vợ liệt sĩ đơn thân, côi cút nuôi con trong cuộc đời nghèo khó. Lúc đó, bà Toán đã 79 tuổi. Bà Toán bảo: Tính tuổi âm thì tôi đã 80 tuổi rồi.

Đã ở tuổi “bát niên”, như hoàng hôn nắng chiều sắp tắt, nhưng bà Toán đi lại vẫn nhanh nhẹn, mắt vẫn tinh, chuyện trò không nhầm lẫn.

Bà Toán niềm nở mời chúng tôi vào nhà uống nước. Ngôi nhà ngói 3 gian gia đình bà Toán xây dựng đã lâu năm, trở nên bé nhỏ, cũ kỹ, lọt thỏm giữa khu đồi.

Bà Toán đang ở với cháu trai 13 tuổi. Bà bảo: “Nó là con của con gái tôi, mẹ nó đi làm ở Đài Loan và lấy chồng ở bên đó”.

Người con gái bà Toán nhắc đến là Hà Thị Vui, bà đặt tên con là Vui, những mong quên đi những buồn tủi của người vợ liệt sĩ khi người chồng đã hy sinh vì nước, người vợ trẻ phải sống nốt cuộc đời còn lại, phải vượt qua “búa rìu” dư luận, khi dám tìm cho mình hạnh phúc được làm mẹ.

Bà Hà Thị Toán tháng 9/2019, chưa dược hưởng chế độ tiền tuất hàng tháng với vợ liệt sĩ

Bà Toán kể: “Chồng tôi hy sinh năm 1967, năm ấy tôi 26 tuổi,11 năm sau tôi 37 tuổi mới sinh cháu Vui. Cuộc đời mẹ con tôi, buồn thì nhiều, vui thì ít. Con gái tôi tên là Vui, nhưng từ bé đến khi lớn lên đi lấy chồng, con bé toàn chịu cảnh éo le. Cứ nghĩ mẹ con tôi thui thủi ở xóm đồi này, không mở mày mở mặt được với dân làng, không ngờ, cuối đời tôi cũng được hạnh phúc, khi con gái tôi đi lao động ở Đài Loan và lấy được người chồng người nước ngoài tử tế”.

Chuyện của bà Toán kể với tôi vào cuối buổi chiều hoàng hôn chưa tắt nắng, như cuộc đời của bà chưa tắt nắng hoàng hôn. Bà bảo rằng chỉ mong chính quyền cho hưởng trợ cấp tiền tuất liệt sĩ hàng tháng. Trước đây khi 55 tuổi, bà Toán đã làm đơn xin hưởng trợ cấp tiền tuất của chồng, bà không tái giá, nên vẫn là vợ của liệt sĩ Phạm Văn Sơn. Đến tuổi 79, bà Toán vẫn không được hưởng tiền tuất hàng tháng của chồng.

Tôi nói với bà Toán: “Ngày 9/4/2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 31/2013/NĐ-CP, theo đó tại khoản 4 Điều 20 quy định “Vợ hoặc chồng liệt sĩ lấy chồng hoặc lấy vợ khác thì được hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng bằng một lần mức chuẩn”. Theo quy định này, bà đủ điều kiện được hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng và hướng dẫn bà làm đơn gửi UBND xã tân Thanh, phòng Lao động –Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) huyện Lạng Giang để được hưởng trợ cấp.

Nghe tôi nói vậy, bà Toán rất vui, đôi mắt già nua, sáng lên niềm tin mong đợi.

Bà Toán nói với ông Hoàng An người hàng xóm tốt bụng vẫn hay giúp đỡ mẹ con bà trong những năm tháng khó khăn: “Tôi nhờ chú An làm giúp tôi cái đơn gửi xuống xã và huyện nhé”.