Tiếng khèn - Một biểu tượng văn hóa của người Mông

Trong các loại nhạc cụ truyền thống, có lẽ, khèn là nhạc cụ gắn bó, thân thiết và là một loại hình mang tính biểu tượng với người Mông. Tiếng khèn có mặt trong hầu hết những lễ thức quan trọng trong cuộc sống của người Mông, như tang ma, cưới hỏi hay những cuộc vui, hội hè đình đám, các cuộc múa hát giao duyên, trao đổi tâm tình,…

Khèn Mông được chế tác vô cùng độc đáo, thường gồm ba bộ phận chủ yếu: Bầu khèn, ống khèn và lưỡi gà. Bầu khèn được làm chủ yếu từ gỗ thông. Ống khèn được làm từ ống trúc. Ống khèn thường gồm sáu ống được gắn kết với bầu khèn bằng nhựa cây và vỏ cây đào rừng. Người thợ khéo léo đục lỗ trên mỗi ống để tạo ra các cung bậc của âm thanh, ống dài phát ra âm trầm, ống ngắn phát ra âm bổng. Chiếc lưỡi gà được làm bằng đồng. Rèn lưỡi gà được coi là công đoạn khó nhất khi làm khèn, đòi hỏi người thợ phải khéo léo, tỉ mỉ và có kĩ thuật cao, để tạo ra những âm thanh du dương, trầm bổng được.

Thanh niên người Mông múa khèn trong ngày hội.
Thanh niên người Mông múa khèn trong ngày hội.

Mọi công đoạn chế tác ra khèn đều được làm thủ công và không có một quy chuẩn chung nào cho việc làm khèn, các nghệ nhân đều đo bằng tay và ngắm bằng mắt để chế tác, chính vì thế mỗi chiếc khèn đều là một phiên bản độc đáo và duy nhất.

Diễn tấu khèn lại là cả một nghệ thuật diễn xướng độc đáo khác, đòi hỏi chất tài hoa của người nghệ sĩ, bởi khèn không chỉ là một “nhạc cụ” mà còn là một “đạo cụ”. Với người Mông, khèn cũng là đặc quyền của nam giới, phụ nữ Mông chỉ dùng kèn lá. Các chàng trai Mông ngay từ khi còn nhỏ đã được hướng dẫn cho học cách diễn tấu khèn để đến khi hơn 10 tuổi, dù lên nương hay xuống chợ đều có cây khèn trên vai tâm tình, bầu bạn.

Tiếng khèn của các chàng trai Mông đã làm say lòng không biết bao thiếu nữ, họ lấy âm thanh của tiếng khèn thay tiếng lòng muốn nói, họ dùng tiếng khèn để tự sự với chính mình, làm công cụ để trổ tài trong các cuộc vui cộng đồng, hơn thế, tiếng khèn còn là sợi dây kết nối giữa thế giới hiện thực với thế giới tâm linh, là công cụ hiện diện trong các nghi thức quan trọng của đời người. Chỉ cần nghe tiếng khèn cất lên, cả cộng đồng sẽ hướng tới, hòa mình vào từng giai điệu tạo nên sự cộng cảm đặc biệt.

Ngày nay, tiếng khèn của người Mông còn vang xa khắp nơi, tại các khu du lịch, Homestay của người Mông, vào các buổi tối thường tổ chức các tiết mục biểu diễn thổi khèn, múa khèn mang đậm bản sắc dân tộc phục vụ du khách. Thậm chí khèn Mông còn xuất hiện trong nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật lớn.

Cùng với thầy cúng, thợ rèn, thì người làm khèn Mông, hay còn gọi là Thầy khèn, được đồng bào Mông vô cùng kính trọng. Điều đó chứng tỏ, cây khèn/tiếng khèn giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong đời sống tinh thần của người Mông, được coi là biểu tượng, linh hồn văn hóa dân tộc Mông.

Xuân Thông

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Những điểm mới của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025

Những điểm mới của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025

Ngày 19/2/2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (TCCQĐP) được Quốc hội khóa XV, Kì họp bất thường lần thứ 9 thông qua, Luật có 7 chương và 50 điều. Trong đó, có một số điểm mới đáng chú ý như sau:
Chung sức xây dựng thành công nông thôn mới

Chung sức xây dựng thành công nông thôn mới

Năm 2025, tỉnh An Giang tập trung thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới (NTM) gắn với xây dựng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”; nâng cao chất lượng phong trào thi đua xây dựng NTM, tạo sự lan tỏa rộng khắp trong cả hệ thống chính trị và mọi tầng lớp Nhân dân...
Mùa nhặt vàng ở vườn điều

Mùa nhặt vàng ở vườn điều

Điều được trồng nhiều ở các khu vực các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Riêng tỉnh Bình Phước có diện tích trồng điều khoảng 152.000ha, gần 50% tổng diện tích trồng điều của cả nước, sản lượng khoảng 170.000 tấn hạt/năm, với 1.400 cơ sở chế biến hạt điều, xuất khẩu đi gần 60 nước trên thế giới, tạo công ăn việc làm thường xuyên cho hơn 50.000 lao động. Bình Phước được xem là “thủ phủ hạt điều” của Việt Nam, với chất lượng hạt thơm ngon.
Hè đến lại lo trẻ bị đuối nước

Hè đến lại lo trẻ bị đuối nước

Đã từ lâu, khi các tỉnh miền Bắc bước vào mùa Hè, cũng như các tỉnh miền Nam bước vào mùa khô, thì thường là thời điểm tai nạn đuối nước ở trẻ em luôn tăng cao. Do đó, dạy trẻ học bơi, nhắc nhở, quản lí giám sát trẻ và trang bị kiến thức phòng, chống đuối nước là việc các bậc cha mẹ cần phải làm để bảo vệ con em mình không bị tai nạn đuối nước...
Người bạn của những người nghiện ma túy

Người bạn của những người nghiện ma túy

Nói đến ma túy và người nghiện ma túy, mọi người đều sợ, nhưng suốt 10 năm qua, ở thôn Chu Quyến 2, xã Chu Minh, huyện Ba Vì, TP Hà Nội, có một người cao tuổi đã là những người bạn của những người nghiện ma túy trong thôn. Đó là bà Lưu Thị Hiền, 69 tuổi, Đội trưởng Đội xã hội tình nguyện của thôn Chu Quyến 2...

Tin khác

TP Hồ Chí Minh: Khơi thông dòng kênh, chung tay vì môi trường xanh - sạch - đẹp

TP Hồ Chí Minh: Khơi thông dòng kênh, chung tay vì môi trường xanh - sạch - đẹp
Trước tình trạng ngập úng, ứ đọng rác thải gây mùi hôi thối, ô nhiễm môi trường và cản trở dòng chảy tại tuyến kênh thoát nước nối hẻm 1400 - 1414 đường Lê Đức Thọ, người dân khu phố 25 nhiều lần phản ánh đến chính quyền địa phương. Nhận thấy tính cấp thiết của vấn đề, vừa qua, đại diện UBND phường 14 nhanh chóng tiếp nhận và triển khai công tác nạo vét, khơi thông dòng chảy, xử lý rác thải tại tuyến kênh này.

Những bãi rác “xâm lấn” đất nông nghiệp

Những bãi rác “xâm lấn” đất nông nghiệp
Từ lâu, tại ven con đường Thạnh Xuân 52 (thuộc địa bàn xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn; và phường Thạnh Xuân, quận 12, TP Hồ Chí Minh), hình thành và tồn tại một số bãi rác thải tự phát, do người dân mang tới vứt đổ tràn lan.

Người miệt mài gìn giữ và bảo tồn văn hóa Mường

Người miệt mài gìn giữ và bảo tồn văn hóa Mường
Tiếng Mường là ngôn ngữ chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc của đồng bào dân tộc Mường, năng động, riêng biệt.

Nữ Bí thư giỏi việc nước, đảm việc nhà

Nữ Bí thư giỏi việc nước, đảm việc nhà
Năm nay bước sang tuổi 70, nhưng bà Lê Thị Chiến, Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố Minh Tiến B, phường Cẩm Bình, TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh vẫn tận tình với công tác khu phố.

Giữ lửa đam mê, nối dài di sản

Giữ lửa đam mê, nối dài di sản
Ông Đỗ Hữu Quế (62 tuổi, hiện sinh sống tại Lô 11, đường Quảng Xương, Chợ Túy Loan, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) là một trong những nghệ nhân tiêu biểu trong lĩnh vực hô hát bài chòi, có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật này…

Về miền Đất Tổ, thưởng thức món thịt chua Thanh Sơn

Về miền Đất Tổ, thưởng thức món thịt chua Thanh Sơn
Ở thị trấn Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ có làng Phú Hà, với 100% số hộ làm nghề thủ công. Nghề mộc do nam giới trong làng đảm nhiệm, còn nghề sản suất chổi chít chủ yếu là phụ nữ, người già và trẻ em tham gia. Vậy nhưng, vài ba thập kỉ gần đây, làng có một nghề mới, đó là nghề làm thịt chua.

Cựu chiến binh Nguyễn Hữu Nhượng một địa chỉ mong được giúp đỡ

Cựu chiến binh Nguyễn Hữu Nhượng một địa chỉ mong được giúp đỡ
Cơn bão số 3 đổ bộ vào Quảng Ninh, gia đình cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Hữu Nhượng, nạn nhân chất độc da cam, hiện ở khu 6, phường Yên Hải, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh nằm sâu trong ngõ không bị tốc mái, nhưng lại bị một cây thị của hàng xóm gãy đổ, làm sập một góc nhà. Sau bão,gia đình ông Nguyễn Hữu Nhượng khắc phục che đậy tạm để ở, mùa mưa bão năm 2025 đến gần, gia đình ông quyết định dỡ nhà ra làm lại, khổ nỗi kinh phí thiếu thốn mong muốn có sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng.

Độc đáo làng nghề làm nón lá Đào Khê

Độc đáo làng nghề làm nón lá Đào Khê
Làng nghề làm nón lá Đào Khê, xã Nghĩa Châu, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định được duy trì, phát triển từ lâu đời. Chiếc nón lá được làm thủ công từ bàn tay khéo léo, tài hoa của người dân nơi đây...

“Ông trùm cây giống” ở Cổ Đô

“Ông trùm cây giống” ở Cổ Đô
Đối với nhiều người trong vùng, trang trại cây giống của ông Nguyễn Văn Thanh, 67 tuổi, ở thôn Cổ Đô, xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, TP Hà Nội là địa chỉ tin cậy để họ mua cây giống các loại.

TP Hải Phòng: Mít tinh hưởng ứng Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện

TP Hải Phòng: Mít tinh hưởng ứng Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện
Ngày hội toàn dân hiến máu tình nguyện được tổ chức tại trường Đại học Hàng hải Việt Nam đã thu về 452 đơn vị máu. Số lượng máu trên sẽ được bảo quản và sử dụng để điều trị cho các bệnh nhân.

Tỉnh Bình Thuận: Nỗ lực trong phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tỉnh Bình Thuận: Nỗ lực trong phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát
Thời gian qua, tỉnh Bình Thuận đã nỗ lực đẩy nhanh công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát trên khắp các địa phương trong tỉnh.

Đại tá, Anh hùng Nguyễn Thành Trung – người ném bom Dinh Độc Lập làm rúng động Sài Gòn

Đại tá, Anh hùng Nguyễn Thành Trung – người ném bom Dinh Độc Lập làm rúng động Sài Gòn
Từ sau ngày miền Nam được hoàn toàn giải phóng, nhất là vào dịp kỉ niệm ngày 30/4, tôi lại nhớ đến người phi công huyền thoại của quân đội Sài Gòn, Trung úy Nguyễn Thành Trung, tôi thích tìm đọc những bài báo viết về ông, theo như lời kể thì ông phải "lao tâm khổ tứ" để ném bom Dinh Độc Lập ngày 8/4/1975 sao cho hiệu quả nhất, điều đó đã làm tôi rất ngưỡng mộ.

Chuyện về hai bát phở bò

Chuyện về hai bát phở bò
Vào một buổi chiều mùa Đông lạnh lẽo, trước cửa quán xuất hiện hai vị khách rất đặc biệt. Nói đặc biệt là bởi vì người cha bị mù. Người con trai đi bên cạnh dìu người cha. Cậu con trai còn rất trẻ, trạc mười bảy, mười tám tuổi, quần áo đơn giản, lộ rõ vẻ nghèo túng, nhưng vẫn không giấu nổi nét thư sinh.

Gia đình “ngũ đại đồng đường” tiêu biểu

Gia đình “ngũ đại đồng đường” tiêu biểu
Ở xóm Chùa, xã Yên Đồng, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc, cụ Nguyễn Hữu Chất là một trong số các cụ có tuổi đời cao trong làng.

Đồng lòng xây dựng quê hương, đất nước phồn thịnh

Đồng lòng xây dựng quê hương, đất nước phồn thịnh
Hải Hà là xã đạt chuẩn Nông thôn mới (NTM) nâng cao trong tốp đầu của huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định và mấy chục năm nay là xã điển hình về phong trào văn hóa, thể thao Nhân dân của tỉnh Nam Định…
Xem thêm
Nhớ hoa hành

Nhớ hoa hành

chính là loài hoa đã gắn bó với tuổi thơ tôi, với những năm tháng tôi theo chân bố ra đồng, trồng, chăm sóc và thu hoạch những củ hành tây tròn trịa, nhẵn bóng
Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

"K.XI ơi, mình yêu các bạn, tôi yêu các ông bà!" Đó lời nói từ gan, ruột, không riêng gì của Phó giáo sư,Tiến sỹ Dương Hồng Thái, giảng viên cao cấp, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, Trưởng ban Liên lạc Khóa XI (1978-1984) Trường Đại học Y Bắc Thái (nay là Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên) mà của tất cả 66 cựu sinh viên (SV) khóa K.XI có mặt trong cuộc gặp mặt nhân kỷ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024) tại cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La, trong những ngày trung tuần tháng 11/2024
Bà nội của các con tôi

Bà nội của các con tôi

Những câu thơ trong bài thơ “Mẹ của anh” của thi sĩ Xuân Quỳnh viết tặng mẹ chồng, mà đến nay tôi vẫn còn yêu thích.
Chuyện trong ngõ nhỏ

Chuyện trong ngõ nhỏ

Hôm nay, trong một chuyến đi công tác, lúc tránh nắng bên đường, tôi tình cờ chứng kiến hình ảnh rất cảm động nhưng dung dị vô cùng. Một bà cụ cầm chiếc khăn tang buộc lên lá cờ với vẻ trang trọng và tôn kính.
Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Đến nay đã ngoài 80 tuổi, nhưng cụ Tín vẫn còn khỏe mạnh, minh mẫn. Tủ sách của gia đình cụ có hàng ngàn quyển. Nhìn thấy sách nhiều không còn chỗ để, cụ phải buộc lại để trên nóc tủ, cô con dâu của cụ một lần về chơi nói:
Bà giáo già sáng bán vé số, tối mang ánh sáng tri thức cho trẻ em nghèo

Bà giáo già sáng bán vé số, tối mang ánh sáng tri thức cho trẻ em nghèo

cụ bà Nguyễn Thị Ba, men từng con hẻm nhỏ ở Bình Dương bán từng tờ vé số, bà giáo gieo mầm tri thức cho những mảnh đời bất hạnh tại lớp học tình thương.
Cựu chiến binh Nguyễn Hữu Nhượng một địa chỉ mong được giúp đỡ

Cựu chiến binh Nguyễn Hữu Nhượng một địa chỉ mong được giúp đỡ

Cơn bão số 3 đổ bộ vào Quảng Ninh, gia đình cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Hữu Nhượng, nạn nhân chất độc da cam, hiện ở khu 6, phường Yên Hải, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh nằm sâu trong ngõ không bị tốc mái, nhưng lại bị một cây thị của hàng xóm gãy đổ, làm sập một góc nhà. Sau bão,gia đình ông Nguyễn Hữu Nhượng khắc phục che đậy tạm để ở, mùa mưa bão năm 2025 đến gần, gia đình ông quyết định dỡ nhà ra làm lại, khổ nỗi kinh phí thiếu thốn mong muốn có sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng.
TP Hải Phòng: Mít tinh hưởng ứng Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện

TP Hải Phòng: Mít tinh hưởng ứng Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện

Ngày hội toàn dân hiến máu tình nguyện được tổ chức tại trường Đại học Hàng hải Việt Nam đã thu về 452 đơn vị máu. Số lượng máu trên sẽ được bảo quản và sử dụng để điều trị cho các bệnh nhân.
Tỉnh Bình Thuận: Nỗ lực trong phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát

Tỉnh Bình Thuận: Nỗ lực trong phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát

Thời gian qua, tỉnh Bình Thuận đã nỗ lực đẩy nhanh công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát trên khắp các địa phương trong tỉnh.
TP Hồ Chí Minh: Khơi thông dòng kênh, chung tay vì môi trường xanh - sạch - đẹp

TP Hồ Chí Minh: Khơi thông dòng kênh, chung tay vì môi trường xanh - sạch - đẹp

Trước tình trạng ngập úng, ứ đọng rác thải gây mùi hôi thối, ô nhiễm môi trường và cản trở dòng chảy tại tuyến kênh thoát nước nối hẻm 1400 - 1414 đường Lê Đức Thọ, người dân khu phố 25 nhiều lần phản ánh đến chính quyền địa phương. Nhận thấy tính cấp thiết của vấn đề, vừa qua, đại diện UBND phường 14 nhanh chóng tiếp nhận và triển khai công tác nạo vét, khơi thông dòng chảy, xử lý rác thải tại tuyến kênh này.
Giữ lửa đam mê, nối dài di sản

Giữ lửa đam mê, nối dài di sản

Ông Đỗ Hữu Quế (62 tuổi, hiện sinh sống tại Lô 11, đường Quảng Xương, Chợ Túy Loan, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) là một trong những nghệ nhân tiêu biểu trong lĩnh vực hô hát bài chòi, có nhiều đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật này…
Độc đáo làng nghề làm nón lá Đào Khê

Độc đáo làng nghề làm nón lá Đào Khê

Làng nghề làm nón lá Đào Khê, xã Nghĩa Châu, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định được duy trì, phát triển từ lâu đời. Chiếc nón lá được làm thủ công từ bàn tay khéo léo, tài hoa của người dân nơi đây...
Phiên bản di động