Nhớ thời vàng son của cải lương Nam Bộ

Giới trẻ ngày nay không còn nhiều người thiết tha với cải lương - một nét văn hóa được sinh thành trên quê hương Nam Bộ. Đó là một sự thật đáng buồn, trở thành nỗi lo lắng của những người hơn nửa đời người dành trọn tình yêu cho cải lương Nam Bộ.

Cải lương - loại hình nghệ thuật dân tộc

Từ thập niên đầu của thế kỉ XX, có một loại hình nghệ thuật dân tộc được sinh ra trên mảnh đất Mỹ Tho (Tiền Giang), sau đó lan rộng ra khắp các tỉnh Nam Bộ, tiến dần ra Bắc Bộ. Loại hình nghệ thuật đó là cải lương.

Trong công trình “Sân khấu cải lương Nam Bộ”, tác giả Đỗ Dũng cho rằng: “Cải lương xưa kia chỉ có một hình thức là sân khấu ca kịch, ngày nay theo sự phát triển của khoa học công nghệ nó được phân chia thành nhiều hình thức: Cải lương audio (băng - đĩa tiếng), cải lương video (băng - đĩa hình), cải lương truyền hình (đài truyền hình), cải lương truyền thanh (đài phát thanh)… Riêng cụm từ sân khấu cải lương để chỉ cải lương sàn diễn, tức là ca kịch trên sân khấu”. Cội nguồn của âm nhạc cải lương chính là dòng nhạc tài tử Nam Bộ, sau đó, âm nhạc này được biến tấu, bổ sung giai điệu, kết hợp với điệu bộ của người nghệ sĩ (“ca ra bộ”) để minh họa cho nội dung được thể hiện trong kịch bản sân khấu. Vở Lục Vân Tiên do ông Trương Duy Toản dàn dựng cho gánh hát của ông André Thận (1917) được xem là vở diễn đầu tiên, đánh dấu sự ra đời của cải lương Nam Bộ. Nói như Đỗ Dũng: “Đây là dấu ấn thời gian, là điểm xuất phát buổi bình minh của sân khấu cải lương”.

Một tiết mục cải lương
Một tiết mục cải lương

Từng là tuổi thơ của nhiều người

Sau khi ra đời ở Mỹ Tho, cải lương nhanh chóng lan rộng ra khắp Nam Kỳ lục tỉnh, nhiều gánh hát được hình thành, nhiều nghệ sĩ bắt đầu thực hiện sứ mệnh trọng đại của một “con tằm nhả tơ”.

Đối với nhiều người, cải lương chính là tuổi thơ của họ. Trước đây, khi chưa xuất hiện những loại hình giải trí khác, cải lương là “ngôi báu” tồn tại ở vị trí đỉnh cao trong đời sống tinh thần của người Nam Bộ. Với nhiều phương thức như cải lương trình diễn, cải lương băng - đĩa tiếng, cải lương băng - đĩa hình, cải lương truyền hình, cải lương truyền thanh… người Nam Bộ dễ dàng tiếp cận cải lương. Từ nội dung câu chuyện, lời ca tiếng hát, giai điệu hò - xự - xang - xê - cống - (y - phan) của cải lương đã chạm được vào tâm hồn của người thưởng thức. Vì vậy, họ thường tụ tập tại một ngôi nhà nào đó có tivi để xem cải lương cho đến tận khuya. Trẻ con sớm tiếp xúc với cải lương, người trẻ đam mê cải lương, thậm chí nhiều người có ước mơ trở thành nghệ sĩ, người già khi đã trải qua cay đắng càng tha thiết với cải lương và cải lương đã đi sâu vào đời sống tinh thần của người Nam Bộ. Trong công trình “Nghiên cứu nghệ thuật cải lương dưới lí thuyết văn hóa đại chúng”, Tạ Đức Tú khẳng định: “Như vậy, sự ra đời và phát triển của sân khấu cải lương khắp Nam Bộ gắn liền với nhu cầu thưởng thức, phục vụ đời sống tinh thần của đại bộ phận người nông dân Nam Bộ. Tính đại chúng của sân khấu cải lương Nam Bộ gắn chặt với công chúng Nam Bộ, mà cơ bản nhất ở đây là người nông dân ‘thiếu thốn nhiều điều kiện giải trí’ khác!”.

Bởi vậy, việc người nông dân, thậm chí là trẻ con hát thuộc lòng nhiều trích đoạn trong một vở cải lương là điều không hiếm. Thông qua tiếng hát của những nghệ sĩ như Nguyễn Thành Châu, Năm Phỉ, Thanh Tòng, Thanh Nga, Ánh Hồng, Út Trà Ôn, Út Bạch Lan, Thanh Sang, Mỹ Châu, Ngọc Giàu, Minh Vương, Lệ Thủy, Minh Phụng… những vở cải lương đi vào lòng người nhẹ như hơi thở. Có thể kể đến vở Giọt máu chung tình (soạn giả Nguyễn Tri Khương); Lá ngọc cành vàng, Đời cô Lựu, Lan và Điệp, Tô Ánh Nguyệt… của Trần Hữu Trang; Đêm lạnh chùa hoang, Máu nhuộm sân chùa, Mùa Thu trên Bạch Mã Sơn… của Yên Lang; Nửa đời hương phấn của Hà Triều - Hoa Phượng, Bên cầu dệt lụa của Thế Châu, Tiếng hò sông Hậu của Điêu Huyền; Nàng Xê Đa của Lưu Quang Vũ - Thể Hà Vân… đã khiến bao người day dứt. Đến tận bây giờ, những câu hát nổi tiếng trong các vở cải lương kể trên vẫn còn in đậm trong lòng những người từng xem cải lương là “món ăn tinh thần” không thể thiếu thời xa xưa ấy.

Nhớ thời vàng son của cải lương Nam Bộ

“Ngôi báu” lung lay

Đại đa số giới trẻ Việt Nam hôm nay không còn thiết tha với cải lương Nam Bộ. Khi các dòng nhạc quốc tế lần lượt du nhập vào Việt Nam và những loại hình giải trí phong phú khác xuất hiện, “Ngôi báu” cải lương lung lay, nép về một phía để nhường lại vị trí độc tôn một thuở.

Trước đây, khi truyền thông chưa phát triển mạnh, người lao động muốn xem cải lương trên đài truyền hình phải đợi đến cuối tuần, hay đợi gánh hát về đình làng biểu diễn, hoặc phải ra chợ mua đĩa về nghe/xem. Tuy vậy, họ vẫn tìm đến cải lương như một nhu cầu thiết yếu để bồi dưỡng tâm hồn, làm phong phú đời sống tinh thần. Ngày nay, khi truyền thông phát triển mạnh, mạng xã hội youtube, các kênh giải trí ra đời nhiều hơn, là lúc cải lương bị lép vế. Không còn nhiều người chủ động tìm đến cải lương như trước. Thật ra điều này cũng dễ hiểu bởi nhịp sống phát triển, kéo theo đó sự phát triển thị hiếu khán giả cho phù hợp với thời đại.

Nhiều nghệ sĩ tâm huyết, trọn đời cống hiến cho văn hóa dân tộc, như một “con tằm” âm thầm “nhả tơ”, không thể đứng yên trước sự vắng bóng của cải lương. Bằng cách này hay cách khác, họ đang vực dậy và đánh thức tình yêu cải lương trong lòng người trẻ. Bạch Tuyết, Ngọc Giàu, Minh Vương, Lệ Thủy… là lớp nghệ sĩ hơn nửa thế kỉ đi cùng cải lương Nam Bộ, nay vẫn không ngừng góp tiếng ca. Họ nung nấu trong tim tình yêu cải lương mãnh liệt và khao khát về sự tồn tại và “đổi mới để phù hợp với thời đại” của cải lương - theo cách nói của NSND Bạch Tuyết. Sự xuất hiện của lớp nghệ sĩ cải lương trẻ tuổi được dẫn dắt bởi các nghệ sĩ cải lương gạo cội, trong các học viện âm nhạc, nhà hát, nhà văn hóa… là tín hiệu đáng mừng. Cải lương sẽ được kế thừa và làm mới để phù hợp với hoàn cảnh xã hội, thị hiếu người nghe.

“Sau năm 1975, chúng ta còn lại bao nhiêu nhà hát? Cho tới bây giờ chúng ta có mấy nhà hát?” - Đó là câu hỏi đầy trăn trở của NSND Bạch Tuyết trên báo Thanh Niên (tháng 7/2022). Một điều dễ thấy hôm nay là những nhà hát đã vắng bóng dần hoặc xuống cấp, trừ một vài thành phố lớn. Bởi không nhận được sự quan tâm nên nhà hát dần trở nên xa lạ với nhiều người, nhất là người trẻ. Phải chăng, chúng ta nên phục dựng, đầu tư hơn vào các nhà hát để từ đó, những buổi biểu diễn âm nhạc truyền thống, trong đó có cải lương sẽ xuất hiện, quay trở lại thời vàng son?! Đó cũng là cách để truyền tình yêu cải lương vào lòng những người trẻ thời đại mới.

Ths Phạm Khánh Duy

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City, chung kết FA Cup

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City, chung kết FA Cup

MU vs Man City - trận chung kết FA Cup được người hâm mộ mong đợi diễn ra lúc 21 giờ ngày 3/6. Ngày mới Online cập nhật link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City phục vụ quý độc giả quan tâm.
Bóng chuyền hơi - môn thể thao hấp dẫn của NCT huyện Gio Linh

Bóng chuyền hơi - môn thể thao hấp dẫn của NCT huyện Gio Linh

Hội NCT huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị vừa tổ chức thành công Giải bóng chuyền hơi lần thứ 3 năm 2023.
Xem phim "Vây hãm: Không lối thoát" của Ma Dong Seok

Xem phim "Vây hãm: Không lối thoát" của Ma Dong Seok

"Vây hãm: Không lối thoát" - bộ phim hành động, hài hước phá án, đánh dấu sự trở lại của "quái vật" xứ Hàn Ma Dong Seok sau thời gian dài vắng bóng.
Lịch sử đối đầu, nhận định PSG vs Clermont, 2 giờ ngày 4/6

Lịch sử đối đầu, nhận định PSG vs Clermont, 2 giờ ngày 4/6

PSG vs Clermont sẽ là trận đấu cuối cùng của Lionel Messi trong màu áo PSG. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu PSG vs Clermont, nhận định PSG vs Clermont và đội hình dự kiến hai bên.
Xem trọn bộ "Thử thách cuộc đời" trên THVL1

Xem trọn bộ "Thử thách cuộc đời" trên THVL1

Bộ phim truyền hình Việt Nam "Thử thách cuộc đời" xoay quanh cuộc đời đầy oan trái xen lẫn hận thù của cặp Nghĩa và Nhân.

Tin khác

Siêu sao Messi sẽ chia tay đội bóng Thủ đô nước Pháp PSG

Siêu sao Messi sẽ chia tay đội bóng Thủ đô nước Pháp PSG
HLV Christophe Galtier của PSG xác nhận siêu sao Lionel Messi sẽ chia tay đội bóng vào cuối mùa giải này.

Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Man City, chung kết FA Cup

Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Man City, chung kết FA Cup
MU vs Man City - trận chung kết FA Cup diễn ra ngày 3/6/2023 trên sân Wembley. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu MU vs Man City, nhận định MU vs Man City và đội hình dự kiến hai bên...

Link xem trọn bộ "Công tố tinh anh" của Địch Lệ Nhiệt Ba

Link xem trọn bộ "Công tố tinh anh" của Địch Lệ Nhiệt Ba
"Công tố tinh anh" (tên tiếng Anh: Prosecution Elites, tên tiếng Trung: 公诉精英) là bộ phim truyền hình Trung Quốc thuộc thể loại chính kịch, hiện đại, tội phạm, tình cảm.

Những sắc màu văn hóa Mộc Châu

Những sắc màu văn hóa Mộc Châu
Nơi hội tụ những sắc màu văn hóa và sở hữu nhiều danh lam, thắng cảnh nổi tiếng, khu du lịch quốc gia Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã và đang là điểm du lịch thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước...

Kinh nghiệm vi vu những điểm đến hấp dẫn nhất Tây Ninh

Kinh nghiệm vi vu những điểm đến hấp dẫn nhất Tây Ninh
Ba loại hình du lịch đặc trưng nhất tại Tây Ninh là du lịch tâm linh, du lịch sinh thái và du lịch lịch sử. Dưới đây là vài điểm đến bạn nhất định không nên bỏ qua để cảm nhận linh hồn vùng đất này.

Những điểm sáng trong văn hóa, văn nghệ của NCT Đầm Hà

Những điểm sáng trong văn hóa, văn nghệ của NCT Đầm Hà
Mặc dù huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh còn có nhiều xã nằm trong diện đặc biệt khó khăn. Nhưng trong nhiều năm qua, trên địa bàn huyện đã xuất hiện nhiều tấm gương NCT trong xây dựng đời sống kinh tế và phát triển văn hóa.

Link xem trực tiếp gameshow "Hành trình rực rỡ" của Trường Giang

Link xem trực tiếp gameshow "Hành trình rực rỡ" của Trường Giang
"Hành trình rực rỡ" là chương trình truyền hình thực tế chủ đề du lịch, văn hóa tại các tỉnh thành trên cả nước. Gameshow "Hành trình rực rỡ" có sự tham gia của các nghệ sĩ: Trường Giang, Thúy Ngân, Isaac, Lê Dương Bảo Lâm, Bích Phương, Negav.

Nhà văn Đào Ngọc Chung: Nghiệp văn chương đeo đẳng vẫn không rời

Nhà văn Đào Ngọc Chung: Nghiệp văn chương đeo đẳng vẫn không rời
Cụ ông đã đến tuổi 85 mà giọng nói vẫn sang sảng. Hành động kèm theo để minh họa cho câu chuyện cũng dứt khoát, cảm giác có nội lực cao, mặc dù cụ đã phải đặt stent cho trái tim già nua. Cụ là Đào Ngọc Chung, Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn khu vực Hà Đông - Sơn Tây, Hội Nhà văn TP Hà Nội…

Lịch sử đối đầu, nhận định Sevilla vs Roma, chung kết cúp C2

Lịch sử đối đầu, nhận định Sevilla vs Roma, chung kết cúp C2
Sevilla vs Roma là chung kết cúp C2 - Europa League diễn ra ngày 1/6. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Sevilla vs Roma, nhận định Sevilla vs Roma và đội hình dự kiến hai bên.

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Fulham, 22h30 ngày 28/5

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Fulham, 22h30 ngày 28/5
Ngày mới Online cập nhật link xem trực tiếp bóng đá MU vs Fulham diễn ra lúc 22h30 ngày 28/5 phục vụ quý độc giả quan tâm.

Long trọng tổ chức Đại lễ Phật Đản Phật lịch 2567

Long trọng tổ chức Đại lễ Phật Đản Phật lịch 2567
Sáng 27/5/2023 (nhằm ngày 9/4 Quý Mão), Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo (GHPG) huyện Tân Châu long trọng tổ chức Đại lễ Phật Đản Phật lịch 2567 – Dương lịch 2023, tại Tịnh xá Ngọc Tâm, xã Tân Phú, huyện Tân Châu.

Hè này, đến Đà Nẵng để vỡ òa với pháo hoa và những lễ hội vui quên lối về

Hè này, đến Đà Nẵng để vỡ òa với pháo hoa và những lễ hội vui quên lối về
Muôn sắc màu pháo hoa rực rỡ từ sân khấu DIFF, chuỗi lễ hội trải dài từ thành phố đến đỉnh Bà Nà… hứa hẹn sẽ là một phần của mùa hè Đà Nẵng 2023 thật khó quên với nhiều du khách.

Lịch sử đối đầu, nhận định Sevilla vs Real, 0h00 ngày 28/5

Lịch sử đối đầu, nhận định Sevilla vs Real, 0h00 ngày 28/5
Sevilla vs Real là trận đấu tại vòng 37 La Liga. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Sevilla vs Real, nhận định Sevilla vs Real và đội hình dự kiến hai bên...

Link xem trực tiếp bóng đá CAHN vs SLNA, 19h15 ngày 26/5

Link xem trực tiếp bóng đá CAHN vs SLNA, 19h15 ngày 26/5
CAHN vs SLNA là trận đấu tại vòng 9 V.League 2023 diễn ra lúc 19h15 ngày 26/5. Ngày mới Online cập nhật link xem trực tiếp bóng đá CAHN vs SLNA trên truyền hình, điện thoại di động phục vụ độc giả theo dõi diễn biến của trận đấu.

Việt Nam sở hữu bản quyền phát sóng VCK World Cup nữ 2023

Việt Nam sở hữu bản quyền phát sóng VCK World Cup nữ 2023
Ngày 25/5, VMG Media công bố đã đạt được thỏa thuận để trở thành đơn vị sở hữu độc quyền khai thác thương mại và phân phối bản quyền phát sóng FIFA Women's World Cup 2023 trên hệ thống truyền hình, OTT, mạng di động, IPTV, trình chiếu công cộng trên lãnh thổ Việt Nam.
Xem thêm
Khắp nơi tổ chức Liên hoan tiếng hát NCT

Khắp nơi tổ chức Liên hoan tiếng hát NCT

Hội NCT các địa phương đang sôi nổi tổ chức Liên hoan tiếng hát NCT từ cơ sở...
Các địa phương tưng bừng tổ chức Liên hoan tiếng hát người cao tuổi

Các địa phương tưng bừng tổ chức Liên hoan tiếng hát người cao tuổi

NCT các địa phương đang tưng bừng tổ chức nhiều hoạt động kỉ niệm 28 năm Ngày thành lập Hội (10/5); 82 năm Ngày truyền thống NCT, Ngày NCT Việt Nam (6/6)
Không xa đâu Trường Sa ơi!

Không xa đâu Trường Sa ơi!

Sau 4 ngày thăm, tặng quà động viên cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân các đảo, 7 giờ sáng ngày 25/5, tàu 561 đã đưa Đoàn công tác số 14 cập bến đảo Trường Sa lớn
Kinh nghiệm vi vu những điểm đến hấp dẫn nhất Tây Ninh

Kinh nghiệm vi vu những điểm đến hấp dẫn nhất Tây Ninh

Ba loại hình du lịch đặc trưng nhất tại Tây Ninh là du lịch tâm linh, du lịch sinh thái và du lịch lịch sử. Dưới đây là vài điểm đến bạn nhất định không nên bỏ qua để cảm nhận linh hồn vùng đất này.
Hè này, đến Đà Nẵng để vỡ òa với pháo hoa và những lễ hội vui quên lối về

Hè này, đến Đà Nẵng để vỡ òa với pháo hoa và những lễ hội vui quên lối về

Muôn sắc màu pháo hoa rực rỡ từ sân khấu DIFF, chuỗi lễ hội trải dài từ thành phố đến đỉnh Bà Nà… hứa hẹn sẽ là một phần của mùa hè Đà Nẵng 2023 thật khó quên với nhiều du khách.
Du ngoạn khu Ramsar Tràm Chim

Du ngoạn khu Ramsar Tràm Chim

Dịp nghỉ Giỗ Tổ Hùng Vương và Lễ 30/4, 1/5 năm nay, du khách đến khu Ramsar Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp ngắm chim thiên nhiên hoang dã trong khung cảnh bình minh vừa ló dạng hoặc lúc hoàng hôn buông xuống tại Wildbird Tràm Chim vừa mới khai trương thật ấn tượng và tuyệt vời. Du khách sẽ cảm nhận những giá trị từ thiên nhiên, với rừng nguyên sinh bạt ngàn và các loài chim hoang dã mang đến sự thư thái, dễ chịu… sau những tháng ngày làm việc, lao động mệt nhọc…
Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City, chung kết FA Cup

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City, chung kết FA Cup

MU vs Man City - trận chung kết FA Cup được người hâm mộ mong đợi diễn ra lúc 21h00 ngày 3/6. Ngày mới Online cập nhật link xem trực tiếp bóng đá MU vs Man City phục vụ quý độc giả quan tâm.
Bóng chuyền hơi - môn thể thao hấp dẫn của NCT huyện Gio Linh

Bóng chuyền hơi - môn thể thao hấp dẫn của NCT huyện Gio Linh

Hội NCT huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị vừa tổ chức thành công Giải bóng chuyền hơi lần thứ 3 năm 2023.
Lịch sử đối đầu, nhận định PSG vs Clermont, 2 giờ ngày 4/6

Lịch sử đối đầu, nhận định PSG vs Clermont, 2 giờ ngày 4/6

PSG vs Clermont sẽ là trận đấu cuối cùng của Lionel Messi trong màu áo PSG. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu PSG vs Clermont, nhận định PSG vs Clermont và đội hình dự kiến hai bên.
Những cánh rừng đều xanh

Những cánh rừng đều xanh

Trở về quê sau bao năm lăn lộn, phóng tầm mắt nhìn quanh, những cánh rừng đã phục sinh. Quê hương vùng lõm, kí ức tuổi thơ là những mảng rừng xám xịt da beo với những đống tro nguội lạnh sau một trận lửa rừng rực.
Đồng đội

Đồng đội

Quyết vừa tới nhà, vứt “phịch” chiếc ba lô lộn ngược một cái nơi hè, vừa thở vừa nói với chị dâu:
Hoa hồng Vu lan...

Hoa hồng Vu lan...

Chị mới dọn về xóm, xây cái nhà nhỏ, định cư luôn. Con trai chị với con tôi chung lớp 5, ngày nào cũng qua nhà chơi. Thằng nhỏ lễ phép, chỉ phải cái hơi… sa đà: Sa vô chơi là quên luôn trời đất; bữa cơm nào mẹ cũng phải vác roi đi kiếm! Vài lần trò chuyện xã giao mới biết: Té ra chị Hân cũng mẹ đơn thân.
Xem phim "Vây hãm: Không lối thoát" của Ma Dong Seok

Xem phim "Vây hãm: Không lối thoát" của Ma Dong Seok

"Vây hãm: Không lối thoát" - bộ phim hành động, hài hước phá án, đánh dấu sự trở lại của "quái vật" xứ Hàn Ma Dong Seok sau thời gian dài vắng bóng.
Xem trọn bộ "Thử thách cuộc đời" trên THVL1

Xem trọn bộ "Thử thách cuộc đời" trên THVL1

Bộ phim truyền hình Việt Nam "Thử thách cuộc đời" xoay quanh cuộc đời đầy oan trái xen lẫn hận thù của cặp anh em sinh đôi Nghĩa và Nhân.
Link xem trọn bộ "Công tố tinh anh" của Địch Lệ Nhiệt Ba

Link xem trọn bộ "Công tố tinh anh" của Địch Lệ Nhiệt Ba

"Công tố tinh anh" (tên tiếng Anh: Prosecution Elites, tên tiếng Trung: 公诉精英) là bộ phim truyền hình Trung Quốc thuộc thể loại chính kịch, hiện đại, tội phạm, tình cảm.
Phiên bản di động