Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Từng một thời truân chuyên, lão níu đời mình và đã nghiệm ra nhiều điều khi thả hồn vào những mảng màu son mực và những đôi mắt hút hồn người của mặt nạ thời gian. Có lẽ, với lão đó là những khoảnh khắc tuyệt vời nhất...

Níu tâm hồn cùng mặt nạ thời gian

Tôi gọi nghệ nhân Bùi Quý Phong, 66 tuổi, bằng “lão” bởi lẽ trong giới vẽ mặt nạ ở phố cổ Hội An (Quảng Nam), ông được xếp vào hàng lão làng. Căn nhà cổ với mái hiên đầy rêu phong ướt đẫm nước mưa lấm tấm những giọt nước càng làm không gian trưng bày những chiếc mặt nạ thời gian thêm liêu trai. Góc phố nhỏ ấy trên đường Bạch Đằng gần như là một không gian riêng khác, không nơi nào có ở phố cổ này.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian
Mặt nạ được làm từ giấy bồi, dán chồng nhiều lớp giấy lên nhau để có độ cứng và bề mặt phù hợp, đánh dầu bóng, để khô rồi mới vẽ và tô màu.

Vốn tính lãng tử thích phiêu du, nhưng từ cái đêm vợ sinh con đầu lòng, khi đó lão 22 tuổi. Từ bệnh viện, lão nhận ra từ đây mình có cả một gia đình để lo. Thế rồi, như một định mệnh trong đêm đầu tiên được làm cha ấy, lão thấy bên đường một chiếc mặt nạ đồ chơi lăn lóc cùng đám lá vàng dưới chân. Lão nhặt chiếc mặt nạ đồ chơi bằng nhựa ấy lên, rồi một ý tưởng lóe lên trong đầu. Những chiếc mặt nạ đồ chơi này bán rất rẻ, và người ta chơi xong sẽ chẳng còn nhớ, chẳng có tác dụng gì thêm ngoài việc dùng một vài lần. Nếu có những chiếc mặt nạ khiến người ta phải nâng niu, phải gìn giữ, phải trân trọng, gìn giữ thì tốt biết bao (!).

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian
Nghệ nhân Bùi Quý Phong với mặt nạ thời gian.

Nhưng, lão đã có lúc tạm gác lại ý tưởng đó để làm những công việc khác, như làm đèn, làm đầu lân.... Để rồi, đến khi trở thành một đạo diễn tuồng, những chiếc mặt nạ vẽ trên khuôn mặt của diễn viên tuồng đã đánh thức ý niệm thời gian thuở trước của lão về chiếc mặt nạ chẳng bao giờ vứt đi. Là một đạo diễn tuồng, lão am hiểu về những khuôn mặt biểu hiện tính cách, thái độ của nhân vật, từ những nhân vật phản diện tới những nhân vật chính diện, từ kiểu mặt nạ nạn nhân tới kiểu mặt nạ của nhà quyền quý trên sân khấu. Không chỉ thế, lão còn nằm lòng cách vẽ, cách tạo hình của mặt nạ nhân vật khi biểu diễn. Nhưng, tiếc một điều rằng, nghệ thuật tuồng, những vở tuồng ngày càng ít người xem.

Cống hiến nhiều cho nghệ thuật tuồng ở địa phương, nhưng thời cuộc đáp trả lại lão là sự xót xa. Rồi ý niệm về mặt nạ thời gian thức tỉnh lão. Lão sẽ vẽ những mặt nạ tuồng trên những chất liệu dân gian, tạo ra sản phẩm làm cho người yêu thích, và cũng là một cách để giữ lại văn hóa tuồng cho đời sau. Lão nghĩ tới điều đó, và bắt tay vào làm một cách say mê. Nhiều lần thất bại, nhưng rồi lão đã thành công, những chiếc mặt nạ được người dân cũng như du khách trong và ngoài nước thích thú, trở thành những sản phẩm bán được.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Và có một điều đặc biệt, lão không bao giờ vẽ quy chuẩn của khuôn mặt “ác” trong tuồng như môi thâm, da sạm, mắt trợn… tất cả được lược bỏ hết vì người xem có cảm giác “ma quỷ”, khó tiếp nhận. Lão chỉ dùng những cách vẽ thể hiện khuôn mặt hạnh phúc, vui tươi, để người ta dễ dàng đón nhận hơn. Theo lão diễn giải, khi tình yêu thương đủ đầy và khi con người chứa năng lượng tích cực thì không cần ai tôn vinh, những đường nét, huyệt đạo trên khuôn mặt cũng tự hiện ra. Mặt nạ được tối giản từ mặt nạ tuồng. Khi đã tối giản quy chuẩn, thì những chiếc mặt nạ này không còn gọi là mặt nạ tuồng đúng nghĩa, nhưng với các nguyên tắc như không dùng màu pha, đuôi mắt hình mỏ chim, kết hợp màu âm - dương… thì mặt nạ này đã “nói được một nửa mặt nạ tuồng”.

Và một điều đặc biệt, những chiếc mặt nạ của lão đều không đục rỗng phần mắt như nhiều loại mặt nạ khác. Thay vào đó, lão vẽ mắt bởi đôi mắt chính là cửa sổ tâm hồn. Khi nhìn vào đôi mắt ấy, người xem sẽ hiểu điều mà mặt nạ đó muốn thể hiện.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Mặt nạ của tiền nhân

Trong tiệm cà phê nhỏ nằm giữa lòng phố cổ (số 76 Lê Lợi, TP Hội An) là không gian thứ hai nơi lão trưng bày mặt nạ thời gian. Du khách khi tới đây vừa có thể nhâm nhi tách cà phê, vừa có thể thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật. Cả không gian treo nhiều mặt nạ thời gian, thể hiện như một bức tranh, có thể dùng để trang trí cho không gian sống, song trên nhất là tôn vinh văn hoá tuồng Việt Nam như cách lão hằng ấp ủ. “Tôi muốn du khách phải tuân thủ quy ước khi vẽ mặt nạ dân gian - một phần của mặt nạ tuồng, để họ hiểu thêm về tuồng. Và hơn thế nữa, khi mặt nạ theo chân họ đi khắp nơi, nghĩa là đã góp phần quảng bá tuồng, quảng bá văn hóa Việt Nam với thế giới!”, lão nghệ nhân nói.

Lão từng được mời tham dự triển lãm ở Hàn Quốc, giờ lão nhận được nhiều đơn hàng từ Pháp, Ý, Mỹ,... Lão tự hào vì đã góp phần nhỏ vào đời sống tinh thần Hội An và muốn loại mặt nạ mĩ thuật thuần Việt, thân thiện với môi trường được quan tâm phát triển và vươn xa.

Hiện lão có mấy học trò theo nghề, lão vẫn tâm niệm về một ý thức, lòng tự tôn dân tộc, ấp ủ là truyền dạy cho học trò và làm sao nghề vẽ mặt nạ giúp nghệ nhân sống được, để những chiếc mặt nạ có thể tiếp tục “kể” câu chuyện văn hóa của dân tộc đến bạn bè quốc tế.

Lãnh đạo Trung tâm Văn hóa - Thông tin TP Hội An chia sẻ, những chiếc mặt nạ của nghệ nhân Bùi Quý Phong là một cách hay để giữ gìn truyền thống văn hóa dân gian, đồng thời tạo thêm “đặc sản” văn hóa cho Hội An. Đó là giá trị riêng, là không gian tạo tác của người làm “mặt nạ thời gian” - một không gian mà ông đã dành trọn tâm huyết và trao gửi nó đến cộng đồng.

Sự đam mê cộng với tài hoa trên từng chiếc mặt nạ của lão đang góp phần tạo nên màu sắc khác cho văn hóa Hội An.

Tiêu Dao

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Lan toả yêu thương từ chương trình "Chung tay vì cộng đồng” 2025

Lan toả yêu thương từ chương trình "Chung tay vì cộng đồng” 2025

Sáng 10/8, tại Trường THCS Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phường và các đoàn thể phường Tân Thuận tổ chức Chương trình “Chung tay vì cộng đồng” lần 1, năm 2025. Lan tỏa tinh thần đoàn kết, chăm lo người yếu thế, trong đó có người cao tuổi hoàn cảnh khó khăn.
Hội Người cao tuổi Việt Nam sẻ chia với đồng bào vùng lũ Điện Biên và Sơn La

Hội Người cao tuổi Việt Nam sẻ chia với đồng bào vùng lũ Điện Biên và Sơn La

Với tinh thần "tương thân tương ái", "lá lành đùm lá rách", Hội Người cao tuổi (NCT) Việt Nam đã kịp thời thăm hỏi, hỗ trợ các hội viên NCT tại Điện Biên và Sơn La, hai tỉnh chịu thiệt hại nặng nề do mưa lũ và sạt lở đất.
Đại hội Đảng bộ phường Tân Hưng: Đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, đột phá, phát triển

Đại hội Đảng bộ phường Tân Hưng: Đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, đột phá, phát triển

Sáng ngày 8/8, khai mạc Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Tân Hưng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Đây là sự kiện chính trị đặc biệt, đánh dấu bước phát triển mới của địa phương sau khi thành lập trên cơ sở sáp nhập bốn phường Tân Hưng, Tân Phong, Tân Quy, Tân Kiểng (Quận 7 cũ). Đại hội diễn ra trong không khí phấn khởi, đoàn kết, hướng tới mục tiêu xây dựng phường Tân Hưng: “Đoàn kết – Dân chủ – Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
Làm sao để giữ gìn truyền thống gia đình nhiều thế hệ cùng chung sống?

Làm sao để giữ gìn truyền thống gia đình nhiều thế hệ cùng chung sống?

Trong nhịp sống hiện đại, xu hướng sống riêng đang ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, vẫn có những gia đình lựa chọn sống chung nhiều thế hệ dưới một mái nhà, giữ gìn truyền thống gia đình gắn bó, yêu thương...
Rút đề xuất thu thuế 20% lãi giao dịch bất động sản

Rút đề xuất thu thuế 20% lãi giao dịch bất động sản

Bộ Tài chính vừa rút lại đề xuất thuế suất 20%, giữ nguyên mức thuế 2%/giá trị giao dịch như hiện hành.

Tin khác

40 ngày đêm thi đua vì mái ấm người dân vùng lũ

40 ngày đêm thi đua vì mái ấm người dân vùng lũ
Bão và hoàn lưu bão số 3 xảy ra vào cuối tháng 7/2025 đã gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản và cơ sở hạ tầng tại nhiều xã miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An.

Mua hàng qua mạng - cười ra nước mắt

Mua hàng qua mạng - cười ra nước mắt
Internet có mặt ở Việt Nam từ khoảng năm 1997. Khoảng chục năm sau mới xuất hiện các loại quảng cáo chào mời mua bán trên mạng. Rồi thừa thắng xông lên, làn sóng mua bán trên mạng lan phủ toàn không gian ảo và thật, biến các mạng xã hội thành một sân chơi cho những giới chuyên nghiệp lẫn dân nghiệp dư“ con nai vàng ngơ ngác” trên thị trường hàng hóa, từ thuốc trị hôi nách của ông lang vườn đến mỹ phẩm cao cấp trời Tây...

Người cao tuổi chơi pickleball, được không?

Người cao tuổi chơi pickleball, được không?
Không chỉ là hoạt động thể chất nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng người lớn tuổi, Pickleball còn là cầu nối thế hệ, là “liều thuốc hồi xuân” giúp hàng trăm người cao tuổi tìm lại cảm giác sống vui, năng động và gắn kết cộng đồng, gắn kết thế hệ mỗi ngày.

Không còn rào cản đổi xăng lấy điện, người dùng Việt nô nức chốt đơn xe xanh

Không còn rào cản đổi xăng lấy điện, người dùng Việt nô nức chốt đơn xe xanh
Chuỗi sự kiện “Đổi xăng lấy điện - Cùng VinFast kiến tạo tương lai xanh” của VinFast tại TP.HCM, Đồng Nai, Nghệ An và Bắc Ninh đã thu hút hàng nghìn khách hàng. Rất đông người dân ở 4 tỉnh, thành phố đã đổi xe xăng cũ, lên đời xe điện nhẹ nhàng nhờ chính sách linh hoạt, hấp dẫn của VinFast.

Cần sớm kiện toàn tổ chức Hội Người cao tuổi cấp xã, phường

Cần sớm kiện toàn tổ chức Hội Người cao tuổi cấp xã, phường
Nhiều NCT bày tỏ mong muốn sớm kiện toàn tổ chức Hội Người cao tuổi sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Là tổ chức hội với số lượng hội viên ngày càng đông đảo, đây là lực lượng gương mẫu đi đầu trong các hoạt động, phong trào, vì vậy việc duy trì tổ chức hội là điều cần thiết.

Bộ đội Biên phòng hỗ trợ dựng nhà tạm cho dân sau lũ tại xã Mỹ Lý

Bộ đội Biên phòng hỗ trợ dựng nhà tạm cho dân sau lũ tại xã Mỹ Lý
Sau trận lũ quét vừa qua, bản Xằng Trên, xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An đã gây thiệt hại nặng nề cho người dân. Để giúp người dân sớm ổn định cuộc sống Đồn Biên phòng Mỹ Lý đã phối hợp cùng chính quyền địa phương và các lực lượng triển khai dựng 5 nhà bạt tạm cho các hộ khó khăn nhất.

Trân trọng người già, là trân trọng tương lai của chính mình

Trân trọng người già, là trân trọng tương lai của chính mình
Nếu tuổi trẻ rực rỡ như nắng mai, căng tràn nhiệt huyết và cháy bỏng khát vọng thì người già chỉ thích bình yên, nghỉ ngơi và chiêm nghiệm.

Tập đoàn Thẩm mỹ Quốc tế Kathleen Luxury được vinh danh Top 1 Thương hiệu Xuất sắc Châu Á 2025

Tập đoàn Thẩm mỹ Quốc tế Kathleen Luxury được vinh danh Top 1 Thương hiệu Xuất sắc Châu Á 2025
Với hơn 20 năm phát triển bền vững theo mô hình thẩm mỹ chuẩn y khoa, Tập đoàn Thẩm mỹ Quốc tế Kathleen Luxury vừa được vinh danh Top 1 Thương hiệu Xuất sắc Châu Á 2025. Đồng thời, Lucy Hà, Chủ tịch kiêm CEO Tập đoàn, được trao danh hiệu nhà lãnh đạo xuất sắc Châu Á 2025 và đăng quang Hoa hậu Doanh nhân Sắc đẹp Thế giới 2025 tại Kuala Lumpur, Malaysia.

Đồng Nai tháo gỡ các dự án tồn đọng, khơi thông nguồn lực phát triển

Đồng Nai tháo gỡ các dự án tồn đọng, khơi thông nguồn lực phát triển
Sáng 4/8, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo 751 vừa có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án trên địa bàn tỉnh. Việc quyết liệt xử lý dự án tồn đọng tại Đồng Nai đã nhận được sự đồng tình và kỳ vọng lớn từ nhân dân, đặc biệt là người cao tuổi.

Khẳng định vị thế ngày càng quan trọng trong hệ thống y tế toàn quốc

Khẳng định vị thế ngày càng quan trọng trong hệ thống y tế toàn quốc
Trong giai đoạn vừa qua, Hiệp hội Bệnh viện Tư nhân Việt Nam đã đánh dấu những thành tựu vượt bậc, từ việc phát triển tổ chức cho đến kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đóng góp tích cực vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe Nhân dân.

TLai Band: Âm nhạc là ánh sáng - Hành trình đánh thức trái tim

TLai Band: Âm nhạc là ánh sáng - Hành trình đánh thức trái tim
Sống trong bóng tối, họ thắp lên ánh sáng bằng âm nhạc. TLai Band, ban nhạc khiếm thị đến từ TP. Hồ Chí Minh không chỉ tạo nên giai điệu, mà còn đánh thức những trái tim bằng nghị lực sống và khát vọng vượt lên số phận.

Cảnh báo lừa đảo mạo danh BHXH nhắm vào người cao tuổi

Cảnh báo lừa đảo mạo danh BHXH nhắm vào người cao tuổi
Chiều 1/8, Bảo hiểm Xã hội (BHXH) TP. Hồ Chí Minh phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo đang nhắm đến người dân, đặc biệt là người cao tuổi.

Ấm áp tình người sau cơn lũ lịch sử ở Nghệ An

Ấm áp tình người sau cơn lũ lịch sử ở Nghệ An
Cuối tháng Bảy năm 2025, Nghệ An trải qua cơn lũ lịch sử. Trong vòng ba ngày, lượng mưa đo được tại nhiều địa phương vượt mốc 700mm – mức kỷ lục chưa từng có, gây ra ngập lụt, lở đất, lũ quét và những thiệt hại hết sức nặng nề.

Một công ty tài chính ghi nhận kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh

Một công ty tài chính ghi nhận kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh
Công ty Cổ phần kinh doanh F88, vừa công bố kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh trong quý II/2025, với tỷ lệ tăng trưởng đối với doanh thu là 38% và lợi nhuận trước thuế là 220% so với cùng kỳ năm trước.

Phường Bình Thạnh: Phát động phong trào "bình dân học vụ số”

Phường Bình Thạnh: Phát động phong trào "bình dân học vụ số”
Ngày 2/8, Đảng ủy – HĐND – UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ phát động phong trào "bình dân học vụ số”.
Xem thêm
Lan toả yêu thương từ chương trình "Chung tay vì cộng đồng” 2025

Lan toả yêu thương từ chương trình "Chung tay vì cộng đồng” 2025

Sáng 10/8, tại Trường THCS Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phường và các đoàn thể phường Tân Thuận tổ chức Chương trình “Chung tay vì cộng đồng” lần 1, năm 2025. Lan tỏa tinh thần đoàn kết, chăm lo người yếu thế, trong đó có người cao tuổi hoàn cảnh khó khăn.
Hội Người cao tuổi Việt Nam sẻ chia với đồng bào vùng lũ Điện Biên và Sơn La

Hội Người cao tuổi Việt Nam sẻ chia với đồng bào vùng lũ Điện Biên và Sơn La

Với tinh thần "tương thân tương ái", "lá lành đùm lá rách", Hội Người cao tuổi (NCT) Việt Nam đã kịp thời thăm hỏi, hỗ trợ các hội viên NCT tại Điện Biên và Sơn La, hai tỉnh chịu thiệt hại nặng nề do mưa lũ và sạt lở đất.
Đại hội Đảng bộ phường Tân Hưng: Đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, đột phá, phát triển

Đại hội Đảng bộ phường Tân Hưng: Đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, đột phá, phát triển

Sáng ngày 8/8, khai mạc Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Tân Hưng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Đây là sự kiện chính trị đặc biệt, đánh dấu bước phát triển mới của địa phương sau khi thành lập trên cơ sở sáp nhập bốn phường Tân Hưng, Tân Phong, Tân Quy, Tân Kiểng (Quận 7 cũ). Đại hội diễn ra trong không khí phấn khởi, đoàn kết, hướng tới mục tiêu xây dựng phường Tân Hưng: “Đoàn kết – Dân chủ – Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
Cha mẹ cần chuẩn bị tâm lý cho con khi bé vào lớp 1

Cha mẹ cần chuẩn bị tâm lý cho con khi bé vào lớp 1

Chỉ còn khoảng hơn 1 tháng nữa là năm học mới 2025-2026 ở nước ta sẽ bắt đầu, và dẫu đã từng đi học các lớp nhà trẻ, mẫu giáo, vậy nhưng khi bước vào lớp 1 trẻ thường có rất nhiều những bỡ ngỡ, lạ lẫm, thậm chí là lo lắng, sợ sệt… Chính vì vậy, để trẻ trở
Hải Phòng: Thưởng 400 triệu cho học sinh đạt giải tại Olympic Sinh học Quốc tế

Hải Phòng: Thưởng 400 triệu cho học sinh đạt giải tại Olympic Sinh học Quốc tế

UBND TP Hải Phòng vừa tổ chức biểu dương, khen thưởng học sinh và giáo viên Trường THPT Chuyên Trần Phú đạt thành tích xuất sắc tại Kỳ thi Olympic Sinh học Quốc tế năm 2025.
Đầu tư cho tương lai

Đầu tư cho tương lai

Tại kì họp thứ 9 (Quốc hội Khóa XV) đã biểu quyết thông qua Nghị quyết Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1/9/2025 (năm học 2025-2026).
Ấm áp tình người sau cơn lũ lịch sử ở Nghệ An

Ấm áp tình người sau cơn lũ lịch sử ở Nghệ An

Cuối tháng Bảy năm 2025, Nghệ An trải qua cơn lũ lịch sử. Trong vòng ba ngày, lượng mưa đo được tại nhiều địa phương vượt mốc 700mm – mức kỷ lục.
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…

Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…

Từ một phóng viên báo Tuổi Trẻ, phóng viên báo Lao Động…đến giảng viên thỉnh giảng khoa báo chí trường đại học KHXH&NV. Từ tranh vẽ đời thường trên giường bệnh đến tranh vẽ in lên áo dài thời trang, được các báo đặt hàng, 4 năm tập vẽ được triển lãm 3 lần
Nơi hội tụ tinh hoa báo chí cách mạng Việt Nam

Nơi hội tụ tinh hoa báo chí cách mạng Việt Nam

Hội Báo toàn quốc 2025:
Phiên bản di động