Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Từng một thời truân chuyên, lão níu đời mình và đã nghiệm ra nhiều điều khi thả hồn vào những mảng màu son mực và những đôi mắt hút hồn người của mặt nạ thời gian. Có lẽ, với lão đó là những khoảnh khắc tuyệt vời nhất...

Níu tâm hồn cùng mặt nạ thời gian

Tôi gọi nghệ nhân Bùi Quý Phong, 66 tuổi, bằng “lão” bởi lẽ trong giới vẽ mặt nạ ở phố cổ Hội An (Quảng Nam), ông được xếp vào hàng lão làng. Căn nhà cổ với mái hiên đầy rêu phong ướt đẫm nước mưa lấm tấm những giọt nước càng làm không gian trưng bày những chiếc mặt nạ thời gian thêm liêu trai. Góc phố nhỏ ấy trên đường Bạch Đằng gần như là một không gian riêng khác, không nơi nào có ở phố cổ này.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian
Mặt nạ được làm từ giấy bồi, dán chồng nhiều lớp giấy lên nhau để có độ cứng và bề mặt phù hợp, đánh dầu bóng, để khô rồi mới vẽ và tô màu.

Vốn tính lãng tử thích phiêu du, nhưng từ cái đêm vợ sinh con đầu lòng, khi đó lão 22 tuổi. Từ bệnh viện, lão nhận ra từ đây mình có cả một gia đình để lo. Thế rồi, như một định mệnh trong đêm đầu tiên được làm cha ấy, lão thấy bên đường một chiếc mặt nạ đồ chơi lăn lóc cùng đám lá vàng dưới chân. Lão nhặt chiếc mặt nạ đồ chơi bằng nhựa ấy lên, rồi một ý tưởng lóe lên trong đầu. Những chiếc mặt nạ đồ chơi này bán rất rẻ, và người ta chơi xong sẽ chẳng còn nhớ, chẳng có tác dụng gì thêm ngoài việc dùng một vài lần. Nếu có những chiếc mặt nạ khiến người ta phải nâng niu, phải gìn giữ, phải trân trọng, gìn giữ thì tốt biết bao (!).

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian
Nghệ nhân Bùi Quý Phong với mặt nạ thời gian.

Nhưng, lão đã có lúc tạm gác lại ý tưởng đó để làm những công việc khác, như làm đèn, làm đầu lân.... Để rồi, đến khi trở thành một đạo diễn tuồng, những chiếc mặt nạ vẽ trên khuôn mặt của diễn viên tuồng đã đánh thức ý niệm thời gian thuở trước của lão về chiếc mặt nạ chẳng bao giờ vứt đi. Là một đạo diễn tuồng, lão am hiểu về những khuôn mặt biểu hiện tính cách, thái độ của nhân vật, từ những nhân vật phản diện tới những nhân vật chính diện, từ kiểu mặt nạ nạn nhân tới kiểu mặt nạ của nhà quyền quý trên sân khấu. Không chỉ thế, lão còn nằm lòng cách vẽ, cách tạo hình của mặt nạ nhân vật khi biểu diễn. Nhưng, tiếc một điều rằng, nghệ thuật tuồng, những vở tuồng ngày càng ít người xem.

Cống hiến nhiều cho nghệ thuật tuồng ở địa phương, nhưng thời cuộc đáp trả lại lão là sự xót xa. Rồi ý niệm về mặt nạ thời gian thức tỉnh lão. Lão sẽ vẽ những mặt nạ tuồng trên những chất liệu dân gian, tạo ra sản phẩm làm cho người yêu thích, và cũng là một cách để giữ lại văn hóa tuồng cho đời sau. Lão nghĩ tới điều đó, và bắt tay vào làm một cách say mê. Nhiều lần thất bại, nhưng rồi lão đã thành công, những chiếc mặt nạ được người dân cũng như du khách trong và ngoài nước thích thú, trở thành những sản phẩm bán được.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Và có một điều đặc biệt, lão không bao giờ vẽ quy chuẩn của khuôn mặt “ác” trong tuồng như môi thâm, da sạm, mắt trợn… tất cả được lược bỏ hết vì người xem có cảm giác “ma quỷ”, khó tiếp nhận. Lão chỉ dùng những cách vẽ thể hiện khuôn mặt hạnh phúc, vui tươi, để người ta dễ dàng đón nhận hơn. Theo lão diễn giải, khi tình yêu thương đủ đầy và khi con người chứa năng lượng tích cực thì không cần ai tôn vinh, những đường nét, huyệt đạo trên khuôn mặt cũng tự hiện ra. Mặt nạ được tối giản từ mặt nạ tuồng. Khi đã tối giản quy chuẩn, thì những chiếc mặt nạ này không còn gọi là mặt nạ tuồng đúng nghĩa, nhưng với các nguyên tắc như không dùng màu pha, đuôi mắt hình mỏ chim, kết hợp màu âm - dương… thì mặt nạ này đã “nói được một nửa mặt nạ tuồng”.

Và một điều đặc biệt, những chiếc mặt nạ của lão đều không đục rỗng phần mắt như nhiều loại mặt nạ khác. Thay vào đó, lão vẽ mắt bởi đôi mắt chính là cửa sổ tâm hồn. Khi nhìn vào đôi mắt ấy, người xem sẽ hiểu điều mà mặt nạ đó muốn thể hiện.

Người lặng thầm vẽ mặt nạ thời gian

Mặt nạ của tiền nhân

Trong tiệm cà phê nhỏ nằm giữa lòng phố cổ (số 76 Lê Lợi, TP Hội An) là không gian thứ hai nơi lão trưng bày mặt nạ thời gian. Du khách khi tới đây vừa có thể nhâm nhi tách cà phê, vừa có thể thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật. Cả không gian treo nhiều mặt nạ thời gian, thể hiện như một bức tranh, có thể dùng để trang trí cho không gian sống, song trên nhất là tôn vinh văn hoá tuồng Việt Nam như cách lão hằng ấp ủ. “Tôi muốn du khách phải tuân thủ quy ước khi vẽ mặt nạ dân gian - một phần của mặt nạ tuồng, để họ hiểu thêm về tuồng. Và hơn thế nữa, khi mặt nạ theo chân họ đi khắp nơi, nghĩa là đã góp phần quảng bá tuồng, quảng bá văn hóa Việt Nam với thế giới!”, lão nghệ nhân nói.

Lão từng được mời tham dự triển lãm ở Hàn Quốc, giờ lão nhận được nhiều đơn hàng từ Pháp, Ý, Mỹ,... Lão tự hào vì đã góp phần nhỏ vào đời sống tinh thần Hội An và muốn loại mặt nạ mĩ thuật thuần Việt, thân thiện với môi trường được quan tâm phát triển và vươn xa.

Hiện lão có mấy học trò theo nghề, lão vẫn tâm niệm về một ý thức, lòng tự tôn dân tộc, ấp ủ là truyền dạy cho học trò và làm sao nghề vẽ mặt nạ giúp nghệ nhân sống được, để những chiếc mặt nạ có thể tiếp tục “kể” câu chuyện văn hóa của dân tộc đến bạn bè quốc tế.

Lãnh đạo Trung tâm Văn hóa - Thông tin TP Hội An chia sẻ, những chiếc mặt nạ của nghệ nhân Bùi Quý Phong là một cách hay để giữ gìn truyền thống văn hóa dân gian, đồng thời tạo thêm “đặc sản” văn hóa cho Hội An. Đó là giá trị riêng, là không gian tạo tác của người làm “mặt nạ thời gian” - một không gian mà ông đã dành trọn tâm huyết và trao gửi nó đến cộng đồng.

Sự đam mê cộng với tài hoa trên từng chiếc mặt nạ của lão đang góp phần tạo nên màu sắc khác cho văn hóa Hội An.

Tiêu Dao

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Sáng 23/5, Trường THCS Hoàng Diệu (quận Lê Chân, TP Hải Phòng) đã long trọng tổ chức Lễ đón Bằng công nhận Trường đạt chuẩn Quốc gia. Sự kiện là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường.
Bà Rịa – Vũng Tàu: Đồng hành cùng người cao tuổi bằng những chính sách nhân văn, thiết thực

Bà Rịa – Vũng Tàu: Đồng hành cùng người cao tuổi bằng những chính sách nhân văn, thiết thực

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào thời kì già hóa dân số với tốc độ nhanh chóng, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã và đang triển khai nhiều chính sách thiết thực nhằm làm tốt công tác bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Những nỗ lực này không chỉ thể hiện sự quan tâm của chính quyền địa phương đối với NCT mà còn góp phần xây dựng một xã hội nhân văn, bền vững.
Thanh Hóa dôi dư hơn 3.600 cán bộ, công chức sau sắp xếp

Thanh Hóa dôi dư hơn 3.600 cán bộ, công chức sau sắp xếp

Sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã, toàn tỉnh Thanh Hóa dự kiến sẽ dôi dư khoảng 3.602 cán bộ, công chức, người lao động.
Phạt hơn 87 triệu đồng và đình chỉ hoạt động 18 tháng đối với Viện trị liệu MB

Phạt hơn 87 triệu đồng và đình chỉ hoạt động 18 tháng đối với Viện trị liệu MB

Viện trị liệu MB - cơ sở Vĩnh Phúc, có địa chỉ tại số nhà 5-S3, khu đô thị Chùa Hà Tiên, phường Định Trung, TP Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc vừa bị Thanh tra Sở Y tế Vĩnh Phúc xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 87,5 triệu đồng và đình chỉ hoạt động 18 tháng.
Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa sẽ chính thức đi vào hoạt động từ 1/6/2025

Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa sẽ chính thức đi vào hoạt động từ 1/6/2025

Theo Quyết định số 4043-QĐ-TU về việc thành lập Báo và Đài Phát thanh –Truyền hình Thanh Hóa vừa được Tỉnh ủy tỉnh Thanh Hóa ban hành, Báo và Đài Phát thanh – Truyền hình Thanh Hóa được hình thành trên cơ sở hợp nhất, sáp nhập Báo Thanh Hóa và Đài Phát thanh – Truyền hình Thanh Hóa; sẽ chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/6/2025.

Tin khác

Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội

Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội
Ngày 23/5, tại ấp 4, xã Xuân Tây, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, Vùng 2 Hải quân tổ chức khánh thành và bàn giao “Nhà đồng đội” cho gia đình Thượng úy quân nhân chuyên nghiệp (QNCN) Nguyễn Sơn Tùng, Tiểu đội trưởng Ra đa, Tàu 273, Lữ đoàn 167, Vùng 2 Hải quân

Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng

Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng
Ngày 23/5, tại thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Đảng ủy Vùng 2 Hải quân tổ chức Lễ trao tặng Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng cho Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân.

Gương mẫu giảm thiểu rác thải nhựa, lan tỏa phong trào sống xanh

Gương mẫu giảm thiểu rác thải nhựa, lan tỏa phong trào sống xanh
Những thay đổi từ lối sống hằng ngày như đi chợ bằng giỏ, đựng thực phẩm trong hộp, dùng túi đựng, ống hút, li uống nước bằng giấy, thay các sản phẩm nhựa dùng một lần, hội viên Hội NCT TP Huế đang góp phần giảm rác thải nhựa, túi nilon ra môi trường. Đồng thời, lan tỏa phong trào sống xanh, góp phần chung tay vì một Huế - đô thị giảm nhựa.

Làng dệt thổ cẩm Za Ra

Làng dệt thổ cẩm Za Ra
Làng dệt thổ cẩm Za Ra hiện ra như một nét chấm phá đặc sắc giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, một bảo tàng sống của văn hóa Cơ Tu, được gìn giữ vẹn nguyên qua từng đường kim, sợi chỉ...

Tươi sáng ở A Rem

Tươi sáng ở A Rem
Không còn bóng tối, bão bùng phủ lấy cuộc sống, những người A Rem giờ đây đã có cuộc sống ổn định và ngày một tươi sáng dần...

Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi

Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi
Ngày 21/5, tại TP Hồ Chí Minh, Hội Doanh nghiệp Nghệ Tĩnh đã tổ chức buổi gặp gỡ thân mật và ý nghĩa với Đoàn công tác của Trung tâm Điều dưỡng thương binh nặng tỉnh Nghệ An, nhân dịp đoàn vào thăm chiến trường xưa tại các tỉnh phía Nam.

Bộ Công an bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, cận nghèo ở Bạc Liêu

Bộ Công an bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, cận nghèo ở Bạc Liêu
Ngày 22/5, Bộ Công an phối hợp với tỉnh Bạc Liêu tổ chức lễ khánh thành, bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, hộ cận nghèo, khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.

TBC Media ra mắt MV “Ninh Bình ơi”: Bản tình ca tôn vinh vẻ đẹp miền cố đô

TBC Media ra mắt MV “Ninh Bình ơi”: Bản tình ca tôn vinh vẻ đẹp miền cố đô
Công ty TBC Media vừa chính thức giới thiệu đến công chúng sản phẩm âm nhạc mới mang tên “Ninh Bình ơi”, một MV đậm chất tự sự, kết hợp giữa âm nhạc trữ tình sâu lắng và hình ảnh tuyệt mỹ của vùng đất cố đô.

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025
Ngày 20/5, UBND TP Hà Nội đã ban hành kế hoạch số 144/KH-UBND triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại các bệnh viện trên địa bàn Thành phố và giao Sở Y tế là đơn vị chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch này trên địa bàn thành phố.

Đổi tên, đổi tầm nhìn: Bước ngoặt chiến lược của Petrovietnam trong kỷ nguyên năng lượng mới

Đổi tên, đổi tầm nhìn: Bước ngoặt chiến lược của Petrovietnam trong kỷ nguyên năng lượng mới
“Việc đổi tên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam là bước ngoặt mang tính chiến lược, phản ánh khát vọng mới, nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn trong chuyển đổi mô hình phát triển”. Đó là nhận định của ông Lê Thọ Bình, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam.

Để người cao tuổi được an tâm

Để người cao tuổi được an tâm
Tháng 5 - Tháng vận động triển khai Bảo hiểm xã hội (BHXH) toàn dân đang diễn ra sôi nổi trên cả nước với chủ đề: “BHXH - An tâm cho mọi gia đình”.

Lợi dụng... cái đẹp!

Lợi dụng... cái đẹp!
Mấy ngày nay, câu chuyện cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố vụ án "Sản xuất hàng giả" và "Lừa dối khách hàng" xảy ra tại Công ty Cổ phần Asia Life và Công ty cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt, làm dậy sóng dư luận.

Khơi dậy niềm tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Khơi dậy niềm tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh
Ủy ban Về người Việt Nam ở nước ngoài TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Công ty Cổ phần phim Thiên Ngân, Công ty CP Galaxy Education tổ chức Đoàn đại biểu Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài Thành phố xem phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”..

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê
Trong làn gió xuân ấm áp, khi đất trời giao mùa, trở về vùng đất Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ hôm nay, ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận được một sức sống mới đang trỗi dậy mạnh mẽ. Từ những con đường bê tông khang trang, những dãy nhà văn hóa sáng đèn mỗi đêm, cho đến màu xanh bạt ngàn của rừng cây và sự rộn ràng trong từng mái ấm, tất cả như minh chứng sống động cho một Cẩm Khê đang đổi thay từng ngày nhờ vào chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) và tinh thần đoàn kết, cống hiến không mệt mỏi của người dân nơi đây, đặc biệt là lực lượng NCT.

Từ ngày 1/7 thêm nhiều NCT được nhận trợ cấp, cao nhất 1,5 triệu đồng/tháng

Từ ngày 1/7 thêm nhiều NCT được nhận trợ cấp, cao nhất 1,5 triệu đồng/tháng
Từ ngày 1/7 tới, chính sách trợ giúp xã hội dành cho NCT sẽ có nhiều thay đổi tích cực, với mức hỗ trợ tối đa lên tới 1,5 triệu đồng/tháng cho những trường hợp đặc biệt khó khăn.
Xem thêm
Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Sáng 23/5, Trường THCS Hoàng Diệu (quận Lê Chân, TP Hải Phòng) đã long trọng tổ chức Lễ đón Bằng công nhận Trường đạt chuẩn Quốc gia. Sự kiện là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường.
Bà Rịa – Vũng Tàu: Đồng hành cùng người cao tuổi bằng những chính sách nhân văn, thiết thực

Bà Rịa – Vũng Tàu: Đồng hành cùng người cao tuổi bằng những chính sách nhân văn, thiết thực

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào thời kì già hóa dân số với tốc độ nhanh chóng, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã và đang triển khai nhiều chính sách thiết thực nhằm làm tốt công tác bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Những nỗ lực này không chỉ thể hiện sự quan tâm của chính quyền địa phương đối với NCT mà còn góp phần xây dựng một xã hội nhân văn, bền vững.
Thanh Hóa dôi dư hơn 3.600 cán bộ, công chức sau sắp xếp

Thanh Hóa dôi dư hơn 3.600 cán bộ, công chức sau sắp xếp

Sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã, toàn tỉnh Thanh Hóa dự kiến sẽ dôi dư khoảng 3.602 cán bộ, công chức, người lao động.
Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Trường THCS Hoàng Diệu đón nhận Bằng công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

Sáng 23/5, Trường THCS Hoàng Diệu (quận Lê Chân, TP Hải Phòng) đã long trọng tổ chức Lễ đón Bằng công nhận Trường đạt chuẩn Quốc gia. Sự kiện là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường.
Một số lưu ý khi con trẻ bị áp lực trong học tập

Một số lưu ý khi con trẻ bị áp lực trong học tập

Cứ dịp cuối tháng 5, tháng 6 là học sinh các cấp ở nước ta sẽ bước vào thời điểm thi học kì, thi tốt nghiệp, được xem là có cường độ học tập cao nhất trong năm.
Có một dòng họ học tập như thế!

Có một dòng họ học tập như thế!

Ông Huỳnh Thanh Tâm, sinh năm 1955, nguyên là Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Phú Cường, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp luôn quan tâm đến việc học hành của gia đình và dòng tộc. Ông Tâm đã đứng ra thành lập Quỹ Khuyến học dòng họ Huỳnh để hỗ trợ về vật chất cho con cháu học hành đến nơi, đến chốn...
Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Trong làn gió xuân ấm áp, khi đất trời giao mùa, trở về vùng đất Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ hôm nay, ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận được một sức sống mới đang trỗi dậy mạnh mẽ.
Chợ trời Đà Nẵng ngày ấy và bây giờ

Chợ trời Đà Nẵng ngày ấy và bây giờ

Sau năm 1975, chợ trời nhộn nhịp xuất hiện ở phía Tây, đoạn đường Ông Ích Khiêm (trước kia là đường Khải Định) Đà Nẵng, xéo xéo với cổng chợ Cồn. Cạnh đó, đường Đào Duy Từ dẫn vào Kho đạn (sau 1975 là trại giam), hai bên là các điểm mua bán hàng điện máy. Ai bán, ai mua radio, ti vi, cát sét, máy đĩa, ampli… thì đến đây...
Tự hào chặng đường hơn 70 năm hình thành và phát triển

Tự hào chặng đường hơn 70 năm hình thành và phát triển

Xã Nghi Phương, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, có bề dày lịch sử đấu tranh cách mạng dưới ngọn cờ vinh quang của Đảng.
Phiên bản di động