Người con gái kiên trung

Theo lịch sử Đảng bộ huyện Tri Tôn, chị Néang Nghés, sinh ngày 1/1/1942, tại xã Ô Lâm. Cha mẹ mất sớm, hai anh em chị được ông bà nội nuôi dưỡng. Sống trong vùng đất có nhiều cơ sở cách mạng, chị sớm bộc lộ ý chí yêu nước. Đầu năm 1960, khi mới 18 tuổi, chị đã tham gia làm giao liên, tiếp tế lúa gạo, thuốc men cho du kích, rồi tham gia Ban Chấp hành Hội Phụ nữ giải phóng xã Ô Lâm.

Thời điểm này, Mỹ-ngụy đẩy mạnh xây dựng lực lượng, gia tăng quân số nhằm đối phó lực lượng cách mạng. Đầu năm 1962, ngoài lực lượng dân vệ địa phương, địch còn tăng cường 3 đại đội lính bảo an, đóng ở các xã Ô Lâm, Lê Trì, Cô Tô, Lương Phi và Châu Lăng; 2 đại đội biệt động đóng quân ở khu vực đồng tràm Lương An Trà, đồn Lò Gạch và các đồn ở Ba Chúc để càn quét, hỗ trợ cho việc xây dựng ấp chiến lược ở huyện Tri Tôn.

Khu mộ chị Néang Nghés trở thành điểm sinh hoạt văn hóa của đồng bào DTTS Khmer.

Các cơ quan của Tỉnh ủy lúc này cũng chuyển từ đồng tràm Lương An Trà về núi Dài (Ô Tà Sóc) hoạt động. Tháng 3/1962, Huyện ủy Tri Tôn phát động cuộc đấu tranh lớn có hàng ngàn quần chúng các xã Núi Tô, Ô Lâm tham gia, có cả sư sãi, à cha kéo vào quận lị Tri Tôn đấu tranh chống địch bắn phá, dỡ nhà, gom dân.

Đoàn biểu tình của xã Ô Lâm do chị Néang Nghés tổ chức và lãnh đạo kéo tới dinh Quận trưởng Tri Tôn. Với khí phách hiên ngang, khẳng khái, chị Néang Nghés đã dùng những lời lẽ sắc bén mà có tình, có lí, được quần chúng và cả binh sĩ của địch hưởng ứng, đồng tình, khiến tên Quận trưởng lúng túng, buộc phải chấp nhận yêu cầu của ta. Cuộc đấu tranh giành thắng lợi, chị Néang Nghés được quần chúng thêm tin yêu, còn kẻ thù càng căm tức, tìm cách giết chị cho bằng được.

Ngày 13/3/1962, trên đường đi công tác, Néang Nghés bị địch bắt về đồn Tha La Phăng Xây. Bị địch tra tấn, đánh đập dã man, hay tìm mọi cách dụ dỗ, chị vẫn không khai. Để uy hiếp tinh thần bà con Ô Lâm, chúng kéo chị đi khắp xã, để chỉ những nhà theo Việt cộng. Tuy nhiên, chị bước đi mà mắt nhìn thẳng phía trước, không nhìn vào nhà ai. Không khuất phục được chị, địch liền lôi chị ra sau đồng phum Chông-Khsách, ép đồng bào ra chứng kiến cuộc xử bắn chị vào rạng sáng 15/3/1962 (10/2 âm lịch). Tên đồn trưởng hỏi chị: “Trước khi chết, mày muốn nói gì không?”. Chị đáp: “Tao không sợ chết, tao chết nhưng đồng chí tao còn, nhất định sẽ tiêu diệt bọn bây”.

Cảm phục sự kiên trung và tấm lòng gan dạ của chị, ông Chau Sek và Chau Yết đã dùng tầm vông và đệm bàng làm chiếc cáng, lén bọc thi thể chị mang ra gò Xóp Khmóch, đối diện chùa Xre Bưng chôn cất. Huyện ủy Tri Tôn đã tổ chức lễ truy điệu Néang Nghés trọng thể. Bí thư Huyện ủy tuyên dương công trạng và phát động toàn Đảng, toàn dân, toàn quân huyện Tri Tôn học tập tấm gương hi sinh cao cả, oanh liệt của chị, tuyên bố công nhận Néang Nghés là đảng viên chính thức của Đảng.

Ngày 25/3/2005, Chủ tịch nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân cho chị Néang Nghés. Ngày 27/7/2011, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã phối hợp UBND huyện Tri Tôn tổ chức lễ khánh thành công trình tôn tạo khu mộ liệt sĩ Néang Nghés. Năm 2020, UBND huyện Tri Tôn đã mở rộng khuôn viên, tôn tạo khu mộ khang trang như hôm nay.

Liệt sĩ Néang Nghés là người nữ dân tộc Khmer đầu tiên của An Giang được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân, chị Néang Nghés là biểu tượng của Chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của tình đoàn kết gắn bó keo sơn giữa dân tộc Kinh - Khmer. Vừa qua, Huyện ủy, HĐND, UBND, Mặt trận Tổ quốc huyện Tri Tôn đã long trọng tổ chức kỉ niệm 60 năm ngày hi sinh của nữ Anh hùng Néang Nghés (10/2 âm lịch)