Mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ và trẻ em bị bạo lực tại TP Hồ Chí Minh: Đột phá, thiết thực và nhân văn

Sát cánh đồng hành cùng mô hình qua hơn 18 thàng hoạt động thí điểm, bà Trần Thị Kim Thanh, Trưởng phòng Trẻ em và Bình đẳng giới, Sở Lao động- Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh, cho bết, các vấn đề liên quan đến an toàn, bạo lực, xâm hại phụ nữ và trẻ em từ trong gia đình, nhà trường, nơi làm việc và ở nơi công cộng là một vấn đề được cho là nhạy cảm, cần giải quyết một cách căn cơ, với sự chung tay trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức. Mô hình một cửa mang tính tiên phong, mới mẻ nên còn nhiều việc phải làm, phải khắc phục để dần hoàn thiện nhưng qua thời gian đầu hoạt động mô hình đã sớm trở thành điểm tựa, điểm gỡ vướng cho những trường hợp rất éo le, nhạy cảm cần sự can thiệp cả về tâm sinh lý, pháp luật và sẻ chia. Việc chọn cơ sở y tế là Bệnh viện Hùng Vương chính là chìa khóa của mô hình.

Lễ ra mắt Mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ và trẻ em TP Hồ Chí Minh

Báo cáo Điều tra quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 cho thấy, cứ ba phụ nữ thì có gần hai phụ nữ (gần 63%) bị một hoặc hơn một hình thức bạo lực thể xác, tình dục, tinh thần và bạo lực kinh tế cũng như kiểm soát hành vi do chồng/bạn tình gây ra trong cuộc đời. Tuy nhiên, 90% phụ nữ bị bạo lực tình dục hoặc/và bạo lực thể xác do chồng gây ra không tìm kiếm bất kỳ sự hỗ trợ nào từ các cơ quan chính quyền.

Và mô hình một cửa ra đời sau hơn hai năm nghiên cứu với sự chủ trì, điều phối chuyên môn của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và Sở Y tế cùng các Sở, ban, ngành, đơn vị liên quan và sự vào cuộc trực tiếp của Bệnh viện Hùng Vương TP Hồ Chí Minh. Đây là hoạt động nằm trong chương trình Thành phố an toàn cho phụ nữ và trẻ em do Ủy ban nhân dân TP Hồ Chí Minh thực hiện với hỗ trợ kỹ thuật của Cơ quan Liên Hợp Quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) và sự đồng hành của Tổ chức PE&D tại Việt Nam.

Sơ đồ hoạt động của Mô hình

Ngày 24/3/2022, Mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ và trẻ em bị bạo lực đầu tiên thí điểm trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh theo Quyết định số 4275/QĐ-UBND ngày 7/12/2022 của Uỷ ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh đã chính thức ra mắt tại Bệnh viện Hùng Vương, địa chỉ số 128 Hồng Bàng, Phường 12, Quận 5.

Đi vào hoạt động, Mô hình một cửa sẽ thực hiện chức năng tiếp nhận, khám sàng lọc, điều trị, tư vấn và cung cấp dịch vụ tại chỗ cho bệnh nhân là phụ nữ và trẻ em bị bạo lực, xâm hại tình dục. Thay vì phải đi đến nhiều nơi để tìm kiếm sự hỗ trợ, phụ nữ và trẻ em bị bạo lực chỉ cần đến Mô hình một cửa để được chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý và pháp lý. Nếu cần nơi tạm lánh khẩn cấp, nhân viên Công tác xã hội Bệnh viện Hùng Vương sẽ chuyển gửi nạn nhân tới Trung tâm Công tác xã hội - Giáo dục dạy nghề Thiếu niên thành phố, địa chỉ tại số 14 Nguyễn Văn Bảo, Phường 4, quận Gò Vấp để chăm sóc và nuôi dưỡng, can thiệp trị liệu và tiếp cận các dịch vụ thiết yếu khác theo nhu cầu.

Phòng “một cửa” được bố trị tại Bệnh viện Hùng Vương

Được biết, Mô hình một cửa hỗ trợ phụ nữ và trẻ em trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đặt tại cơ sở y tế là một giải pháp mới chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Theo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Mô hinh một cửa khi vận hành sẽ tiến hành rà soát khoảng trống về chính sách, quy định riêng của các ngành tiến tới thống nhất về nguyên tắc, tiêu chuẩn cung cấp dịch vụ một đầu mối cho nạn nhân. Đồng thời, Mô hình một cửa là điểm đến an toàn, là nơi can thiệp, trợ giúp, cung cấp các gói dịch vụ thiết yếu khép kín[1] và phù hợp cho từng nạn nhân ngay từ đầu vào tại Bệnh viện Hùng Vương và đầu ra tại Trung tâm Công tác xã hội - Giáo dục dạy nghề Thiếu niên thành phố.

Việc vận hành Mô hình tuân thủ nguyên tắc “Công khai nơi tiếp nhận. Bí mật thông tin, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người bị bạo lực và người gây bạo lực phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình” để người bị bạo lực dễ dàng tiếp cận dịch vụ; đồng thời, được đảm bảo an toàn trước những người gây bạo lực, xâm hại cũng như việc không tiết lộ các thông tin về nhân thân liên quan.

Theo Tổ chức UN Women, việc ra mắt Mô hình là kết quả của những nỗ lực không mệt mỏi của các bên liên quan ở TP Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua, hướng đến việc cung cấp dịch vụ thiết yếu đa ngành có sự điều phối nhịp nhàng dành cho phụ nữ và trẻ em bị bạo lực trên cơ sở đáp ứng nguyện vọng và nhu cầu của họ. UN Women cam kết tiếp tục đồng hành với TP Hồ Chí Minh trong thời gian tới để thực hiện thí điểm thành công Mô hình, UN Women kỳ vọng Mô hình này làm cơ sở nhân rộng Mô hình trên toàn quốc.

Nơi tạm lánh của nạn nhân tại Trung tâm Công tác xã hội- Giáo dục nghề nghiệp Thiếu niên Thành phố

Với sự sáng tạo và những giá trị, ý nghĩa thiết thực, ngày 22/8/2023, UBND TP Hồ Chí Minh đã quyết định trao giải Nhì lĩnh vực Quản lý Nhà nước, Giải thưởng Sáng tạo TP Hồ Chí Minh lần thứ 3, năm 2023 cho Mô hình một cửa.

Chia sẻ niềm vui chung về giải thưởng, Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Lê Văn Thinh bày tỏ: Để có được thành quả trên, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội và các đơn vị của thành phố đã nhận được hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực của Lãnh đạo cùng các đồng nghiệp của UN Women và Tổ chức PE&D trong suốt thời gian qua. Vinh hạnh này, dành cho tất cả chúng ta những người đã làm việc chăm chỉ và tận tâm thời gian “2 năm, 5 tháng” để gầy dựng Mô hình với dịch vụ khép kín cung cấp cho phụ nữ và trẻ em là nạn nhân của bạo lực, xâm hại trên địa bàn thành phố.

“Nhân cơ hội này, chúng tôi cũng xin gửi đến Hai Quý đối tác kết quả sơ bộ của Mô hình “Chỉ trong vòng hơn bốn tháng vận hành từ khi ra mắt chính thức vào ngày 24/3/2023, Mô hình một cửa đã tiếp nhận, trợ giúp và cung cấp dịch vụ hỗ trợ kịp thời cho 25 trẻ em và người chưa thành niên là nạn nhân của bạo lực, cưỡng bức, xâm hại tình dục”. Con số này có thể làm chúng ta chạnh lòng với thực tế nhức nhối của vấn nạn bạo lực và xâm hại trẻ em và người chưa thành niên nhưng chúng ta cũng có thể tạm yên lòng vì các em đã được tiếp nhận các dịch vụ do Mô hình mà chúng ta cùng gầy dựng cung cấp. Đây là phần thưởng tinh thần vô cùng cao quý cho đơn vị/cá nhân đã cùng tạo nên Mô hình ý nghĩa này, ông Thinh nhấn mạnh.