Trong số những giá trị được lưu giữ ở hai bên bờ sông Hương, phải kể đến trà - một biểu tượng đẹp trong văn hóa truyền thống của người Việt. Nhắc đến trà và người lưu giữ văn hóa trà cổ truyền ở Huế, không thể nào quên Di Nhiên Trà Thất - quán trà nhỏ giữa lòng kinh đô Huế của nghệ nhân trà, TS Trần Thị Thanh Nhị.
Di Nhiên Trà Thất - hương trà phảng phất đất cố đô
Nằm trong một kiệt (ngõ) nhỏ (3/26, Nguyễn Thiện Thuật, phường Thuận Hòa, TP Huế) nhưng bao giờ đến Di Nhiên Trà Thất cũng thấy có khách đang ngồi thưởng trà và nghe cô chủ Di Nhiên (TS Trần Thị Thanh Nhị, giảng viên Khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Huế) say sưa nói về trà và tình yêu dành cho sông Hương xứ Huế.
Đến Di Nhiên Trà Thất vào một đêm tháng sáu nóng bức, cô Nhị ra chào khách bằng nụ cười tươi rói. Sau khi xem qua một lượt những loại trà bánh trong menu được trang trí tinh tế, chúng tôi chọn Trà Tiên Khí. Trong thời gian đợi trà, cô Nhị tiếp chúng tôi bằng những mẩu chuyện nhỏ về bản thân, về công việc, về trà. Cô Trần Thị Thanh Nhị, sinh ra tại TP Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Không phải người gốc Huế, song cô lại dành cho dòng sông Hương và Huế một tình yêu mãnh liệt, đặc biệt là những nét văn hóa xưa cổ. Sau nhiều năm nghiên cứu về văn hóa trà của người Việt, cô Nhị quyết định mở Di Nhiên Trà Thất tại Huế, nơi giao lưu các đặc sản, danh trà thuần Việt và bảo tồn nghề làm trà hoa truyền thống.
 |
| Cô chủ Di Nhiên dâng trà cho dòng Hương |
Di Nhiên Trà Thất được xây dựng, bày trí theo phong cách “thiền”, đậm chất phương Đông. Sen là loài hoa duy nhất được chọn để trang trí, khiến không gian trà thất lúc nào cũng ngát hương. Sen ở Di Nhiên nói riêng, ở Huế nói chung không hoàn toàn giống với sen ở những vùng khác. Đó là sen trắng của đất cố đô có hương thơm thanh tao, cánh sen có độ rộng đủ để ôm trùm trà được cô Nhị khéo léo đặt vào bên trong. Danh trà được ủ mình trong sen xứ Huế, vừa giữ được mùi thơm đặc trưng, vừa mang hương vị nắng gió vùng miền, vừa phảng phất hương sen nồng nàn của Huế.
Sự am hiểu về trà, tình yêu và khát vọng gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt Nam đã được cô Nhị gửi cả vào Di Nhiên Trà Thất, vào từng loại trà được tẩm ướp rất kì công và pha bằng kĩ thuật của trà nương mang tính thẩm mĩ cao độ. Nếu có dịp đến Huế, không thể nào bỏ lỡ Di Nhiên Trà Thất - nơi dành cho những tâm hồn khao khát được gắn bó với cái đẹp, với những giá trị truyền thống là cội nguồn, gốc rễ của dân tộc ta. Ngồi ở Di Nhiên Trà Thất trong đêm Huế, nghe tiếng suối nước róc rách từ radio, cảm nhận hương sen len lỏi trong không gian, thậm chí là trong từng tế bào, thưởng thức chén trà sen… là một khoảnh khắc vô cùng tuyệt vời: Khoảnh khắc để mỗi người nghĩ về những vẻ đẹp của một thời vàng son, nay vẫn còn được giữ gìn và trân quý.
Thưởng trà!
Trò chuyện cùng cô Thanh Nhị, chúng tôi hiểu vì sao cô dành nhiều thời gian và tâm huyết để nghiên cứu về trà và văn hóa uống trà của người Việt xưa. Đến Di Nhiên Trà Thất, có thể ngộ ra một điều: Những gì Nguyễn Tuân viết trong truyện ngắn “Những chiếc ấm đất” không phải là sản phẩm của trí tưởng tượng hoặc tô vẽ quá đà. Thực tế, nghệ thuật pha trà và dùng trà của người Việt rất công phu để thể hiện niềm trân trọng dành cho một nét đẹp văn hóa đã có từ ngàn đời. Cô Thanh Nhị cho biết: “Đối với trà thì chúng ta thưởng thức chứ không phải uống vội. Vừa nhấm nháp, vừa cảm nhận hương và vị của trà, của sen, của nước. Đôi khi, từ trong chén trà, ta có thể đoán định được tâm trạng của người pha trà, trà được hái ở sườn đông hay sườn tây của đồi núi, thậm chí là vận mệnh. Trong chén trà chứa đựng cả một vũ trụ”.
Một điều đặc biệt là cô Thanh Nhị đã gắn văn hóa trà với dòng sông Hương - linh hồn của xứ Huế. Điều này được thể hiện ở nghi thức dâng trà rải hoa trên dòng Hương (thường vào ngày Rằm hằng tháng) để cầu mong sông Hương mãi thơm. Đặc biệt, là việc cô Thanh Nhị cùng các trà nương đi ngược lên thượng nguồn lấy nước sông Hương về pha trà. Thật may mắn, chúng tôi được dịp thưởng thức trà pha bằng nước sông Hương. Mùi thơm đặc trưng của trà hòa cùng hương thơm nước dòng Hương ở thượng nguồn, theo cô Thanh Nhị: “Thật kì lạ, sông Hương ở thượng nguồn tỏa mùi thơm khi chúng tôi ra giữa sông lấy nước. Tôi cùng các trà nương khác nhìn nhau, vỡ òa, thăng hoa trong cảm xúc, chúng tôi múa hát cùng dòng sông. Sau khi bình tĩnh lại, chúng tôi thử dùng kinh nghiệm để phân tích mùi, cuối cùng nhận ra trong nước sông Hương có mùi của hoa cau, hoa mộc, hương xuân…”.
Để thưởng trà, đặc biệt là loại trà pha bằng nước của dòng sông huyền thoại xứ Huế, trà nương phải có hiểu biết về nghệ thuật pha trà truyền thống của dân tộc và trà khách phải có tình yêu đặc biệt dành cho trà, cho sông Hương, từ đó, mới có thể cảm nhận được tinh túy tụ kết lại trong chén trà nhỏ nhắn. Thưởng trà vốn là một nét văn hóa đẹp, tao nhã, thanh cao, nhưng càng tuyệt vời hơn khi được thưởng trà trên đất “Thần Kinh” (Kinh đô của Thần Thánh), một không gian cổ kính, nơi lưu giữ những vết tích một thuở vàng son. Giữa nhịp sống hiện đại hối hả, khi các giá trị truyền thống có nguy cơ mất đi, cô Thanh Nhị vẫn dành thời gian tĩnh tại ở Di Nhiên Trà Thất để nghiên cứu về trà, giới thiệu và lan tỏa văn hóa trà truyền thống đến với bạn bè gần xa. Trò chuyện với cô chủ Di Nhiên Trà Thất, cả một thế giới văn hóa truyền thống như hiện ra trước mắt chúng tôi.
Giữa bối cảnh giao lưu và hội nhập văn hóa hôm nay, việc tìm về và khẳng định lại những giá trị truyền thống luôn là điều nhân văn, ý nghĩa. Có thể nói, tiến sĩ Trần Thị Thanh Nhị và Di Nhiên Trà Thất đang nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những giá trị tốt đẹp ấy.
