Giấc ngủ sâu là nền tảng để người cao tuổi sống khỏe

Mất ngủ tuổi già không chỉ do tuổi tác mà còn liên quan đến khí huyết hư suy, can khí uất kết và tâm thần bất an. Nam y cho rằng muốn ngủ ngon phải dưỡng tâm, kiện tỳ, điều can, bổ thận, kết hợp ăn uống điều độ, dùng trà thảo dược, luyện khí công và giữ tâm an yên thì giấc ngủ sẽ tự nhiên trở lại...
Ở tuổi xế chiều, giấc ngủ không sâu, dễ thức giấc, mệt mỏi suốt cả ngày, tinh thần uể oải, trí nhớ giảm, thậm chí dễ té ngã vì thiếu tỉnh táo. Giữ được giấc ngủ sâu chính là giữ gìn nền tảng sống khỏe, sống thọ và sống an yên.

Vì sao NCT hay mất ngủ?

Ở NCT, giấc ngủ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố cùng lúc như: Khi tuổi cao, nồng độ melatonin (hormone điều hòa giấc ngủ) giảm dần, khiến cơ thể khó cảm thấy buồn ngủ như trước. Hệ thần kinh lão hóa, phản xạ giấc ngủ kém đi, ngủ không sâu giấc, chỉ cần một tiếng động nhỏ cũng dễ giật mình tỉnh giấc.

Xương khớp đau nhức, tiểu đêm nhiều lần khiến giấc ngủ bị ngắt quãng, sáng dậy vẫn thấy mệt. Tuần hoàn máu lên não kém (theo Nam y là huyết hư, tâm huyết bất túc) khiến đầu óc lờ đờ, hay mộng mị, dễ thức dậy giữa đêm.

Tâm trạng bất ổn, can khí uất kết do buồn phiền, lo nghĩ, nhất là khi con cháu bận rộn, xa nhà, làm cho khí huyết đình trệ, tinh thần không yên, giấc ngủ càng thêm chập chờn.

Khí không thông thì thần bất an, huyết không đủ thì mộng triền miên. Đó là cách Nam y lý giải giấc ngủ không yên của NCT đúng với thực tế lâm sàng.

phòng mất ngủ người cao tuổi

Nam y lí giải giấc ngủ NCT

Theo lí luận y học cổ truyền Việt Nam, để có một giấc ngủ ngon, các tạng trong cơ thể cần hoạt động hài hòa: Tâm - can - tỳ - thận. Tâm an thì thần yên, dễ vào giấc và ngủ sâu.

Can điều thì khí huyết lưu thông, ít mộng mị, không hay tỉnh giấc giữa đêm.

Tì kiện thì tiêu hóa tốt, không đầy bụng, không sinh trướng, giúp ngủ êm không khó chịu trong bụng. Thận mạnh thì tinh khí đầy đủ, dưỡng thần tốt, duy trì được chu kì ngủ - thức ổn định.

Tuổi càng cao, sự cân bằng này càng dễ rối loạn. Can khí thường uất do cô đơn, buồn phiền; huyết lại hư, máu nuôi não không đủ.

Giải pháp “ru” giấc ngủ tự nhiên

Ẩm thực dễ ngủ

Muốn ngủ ngon, ăn uống cũng cần điều chỉnh cho hợp lí. Một số thực phẩm có thể hỗ trợ cơ thể dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn nếu dùng đúng cách:

Chuối chín, hạt sen, khoai lang là những thực phẩm dân dã nhưng giàu magie, vitamin B6 và chất xơ vừa giúp thư giãn thần kinh, vừa tránh đầy bụng về đêm.

Cá hồi, cá thu chứa nhiều tryptophan - một loại acid amin giúp cơ thể sản sinh serotonin và melatonin, hỗ trợ điều hòa giấc ngủ tự nhiên.

Nên hạn chế trà đặc, cà phê và rượu, nhất là vào buổi chiều tối, vì chúng có thể kích thích hệ thần kinh và làm rối loạn chu kỳ ngủ.

Bữa tối nên ăn trước 19 giờ, ăn lượng vừa phải, tránh no quá hoặc ăn sát giờ ngủ vì sẽ làm dạ dày “làm việc ngoài giờ”, khiến cơ thể khó thả lỏng.

Thảo dược hỗ trợ

Một số thảo dược truyền thống có thể hỗ trợ cải thiện giấc ngủ hiệu quả nếu dùng đúng cách và đúng thể trạng:

Với người mất ngủ đơn thuần, hay trằn trọc khó vào giấc: Có thể dùng trà từ táo nhân, lạc tiên, lá vông, hoặc rễ đinh lăng. Những vị thuốc có tác dụng an thần nhẹ, giúp thư giãn hệ thần kinh và đưa cơ thể vào trạng thái nghỉ ngơi tự nhiên.

Với người huyết hư, thường gặp ở NCT, sau ốm dậy, sau phẫu thuật, có biểu hiện hoa mắt, mỏi mệt, giấc ngủ không sâu: Có thể chọn trà đương quy, ích mẫu kết hợp với kỉ tử. Những vị thuốc này giúp bổ huyết, tăng cường máu nuôi não và dưỡng tâm.

Với người thiếu máu não, hay quên, kém tập trung giấc ngủ thường ngắn, hay mộng mị hoặc tỉnh giữa đêm: Có thể sử dụng trà táo nhân kết hợp ích trí nhân, rau đắng biển, thông đất. Đây là nhóm thảo dược có tác dụng hoạt huyết, tăng cường tuần hoàn lên não, hỗ trợ cả trí nhớ lẫn chất lượng giấc ngủ.

Tập luyện

Nên tập các bài khí công nhẹ nhàng vào buổi sáng hoặc buổi chiều, vừa giúp vận động gân cốt, vừa điều hòa khí huyết, tăng cường tuần hoàn và làm dịu thần kinh.

Trước khi đi ngủ, có thể ngồi thiền khoảng 10 - 20 phút để lắng tâm, điều hòa hơi thở, từ đó giúp tâm trí an tĩnh, dễ vào giấc hơn.

Nếu có điều kiện, các cụ nên học thêm bài Đạt Ma Dịch Cân Kinh - một bài dưỡng sinh cổ truyền nổi tiếng, giúp khai thông kinh lạc, lưu thông khí huyết, hỗ trợ an thần và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Điều quan trọng là phải tập đều đặn mỗi ngày. Cơ thể và não bộ có khả năng “ghi nhớ” nhịp tập. Nếu duy trì ổn định, hệ thần kinh sẽ tự điều chỉnh lại đồng hồ sinh học, từ đó giúp giấc ngủ đến một cách tự nhiên hơn, sâu hơn.

Không gian ngủ

Không gian ngủ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì giấc ngủ sâu và ổn định, đặc biệt với NCT vốn dễ nhạy cảm với môi trường xung quanh. Cần chuẩn bị không gian để có giấc ngủ ngon:

Phòng ngủ nên yên tĩnh, đủ ấm, tránh gió lùa, vì khi cơ thể bị lạnh về đêm, tuần hoàn dễ rối loạn, thần khí cũng khó an.

Nên tắt hết đèn khi ngủ. Ánh sáng, kể cả ánh sáng nhẹ từ đèn ngủ hay điện thoại, đều có thể ức chế sản xuất melatonin, khiến khó vào giấc.

Không nên để điện thoại gần giường, tránh sóng điện từ và thói quen lướt điện thoại trước khi ngủ, làm rối loạn đồng hồ sinh học.

Nệm và gối cần chọn loại vừa phải, không quá cứng cũng không quá mềm, giúp nâng đỡ cột sống cổ, giữ cho tuần hoàn máu lên não không bị cản trở.

Khi nào nên đi khám?

NCT cần đi khám bệnh nếu giấc ngủ kém kéo dài trên 1 tháng và kèm theo các triệu chứng như: Cơ thể mệt mỏi suốt ban ngày, không còn sức làm việc hay sinh hoạt. Giảm trí nhớ, kém tập trung, hay quên trước quên sau. Chóng mặt, đau đầu, cảm giác bồng bềnh khi đứng dậy. Dễ mất thăng bằng, hay bị té ngã.

Điều quan trọng là chẩn đoán đúng nguyên nhân từ thể chất đến tinh thần và có lộ trình điều trị phù hợp, an toàn, bền vững cho NCT.

Thuý Ngân
Viện Nghiên cứu Phát triển Y Dược Cổ truyền Việt Nam

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, Bệnh viện Lê Văn Thịnh đánh dấu bước tiến mới trong điều trị tối thiểu xâm lấn

Khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, Bệnh viện Lê Văn Thịnh đánh dấu bước tiến mới trong điều trị tối thiểu xâm lấn

Ngày 5/12, Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lộ trình ứng dụng công nghệ cao, mở ra nhiều phương pháp điều trị hiện đại, ít xâm lấn cho các bệnh lý u lành tuyến giáp và tuyến vú.
Cứu sống thiếu niên 15 tuổi mắc bệnh Whitmore nguy kịch ở Thanh Hóa

Cứu sống thiếu niên 15 tuổi mắc bệnh Whitmore nguy kịch ở Thanh Hóa

Bệnh viện Nhi Thanh Hóa vừa cứu sống bệnh nhi 15 tuổi mắc bệnh Whitmore với biến chứng rất nặng.
Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh (Hà Nội) đã cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ nhờ tiêu sợi huyết kịp thời. Bác sĩ khuyến cáo trời lạnh thất thường làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi.
Giữ gìn hệ xương khớp từ sớm - nền tảng để sống khỏe khi về già

Giữ gìn hệ xương khớp từ sớm - nền tảng để sống khỏe khi về già

Lão hóa là quy luật tất yếu, nhưng người cao tuổi hoàn toàn có thể làm chậm lại quá trình suy giảm xương khớp bằng lối sống khoa học và chăm sóc sớm...
Giải pháp chăm sóc hô hấp hiệu quả cho NCT khi thay đổi thời tiết

Giải pháp chăm sóc hô hấp hiệu quả cho NCT khi thay đổi thời tiết

Tuổi già mang theo nhiều thay đổi, trong đó có cả những nhọc nhằn của hơi thở. Với nhiều NCT, chỉ cần một cơn gió lạnh hay chút thời tiết trở trời cũng khiến phổi trở nên nặng nề. Giữa những phút khó nhọc ấy, chiếc máy khí dung nhỏ bé sẽ trở thành “người bạn thở cùng”, giúp họ nhẹ nhõm hơn, an lành hơn như được tiếp thêm sức sống...

Tin khác

Bệnh viện đa khoa thành phố Vinh cứu sống người bệnh 80 tuổi bị nhồi máu cơ tim

Bệnh viện đa khoa thành phố Vinh cứu sống người bệnh 80 tuổi bị nhồi máu cơ tim
Vừa qua, Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Đa khoa Thành phố Vinh (Nghệ An) đã tiếp nhận người bệnh Nguyễn Thị T. (80 tuổi) trong tình trạng đau ngực dữ dội sau xương ức, cảm giác bóp nghẹt, khó thở dù đang nghỉ ngơi, kèm chóng mặt và mệt lả. Trước đó, người bệnh có tiền sử tăng huyết áp – một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh lý mạch vành.

Bác sĩ điều khiển Robot cắt thận cho bệnh nhân ung thư cao tuổi, nhiều bệnh nền

Bác sĩ điều khiển Robot cắt thận cho bệnh nhân ung thư cao tuổi, nhiều bệnh nền
Sau 12 năm chạy thận, ông Minh (80 tuổi) phát hiện ung thư thận, bác sĩ buộc phải cắt bỏ thận trái, ngăn ung thư tiến triển với sự hỗ trợ của robot Da Vinci Xi.

Gần 2.500 bệnh nhân viêm gan B được xét nghiệm viêm gan D miễn phí

Gần 2.500 bệnh nhân viêm gan B được xét nghiệm viêm gan D miễn phí
Viện Nghiên cứu Tâm Anh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cùng Viện Nghiên cứu Vi sinh và Chống dịch Stanford (Hoa Kỳ) thực hiện nghiên cứu HEP-D, đánh giá nguy cơ đồng nhiễm viêm gan siêu vi D trên người bệnh viêm gan B với quy mô lớn nhất từ trước đến nay.

Cứu sống bệnh nhân cao tuổi bị toan chuyển hóa nặng, phù phổi cấp do suy tim

Cứu sống bệnh nhân cao tuổi bị toan chuyển hóa nặng, phù phổi cấp do suy tim
Các bác sĩ Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí vừa kịp thời cấp cứu và điều trị thành công một trường hợp người bệnh nam nhập viện trong tình trạng toan chuyển hoá nặng, phù phổi cấp do suy tim, biến chứng nguy hiểm, đe doạ trực tiếp tính mạng người bệnh...

Thiết bị phát hiện ngưng thở khi ngủ: “Người gác đêm thầm lặng” cho người cao tuổi

Thiết bị phát hiện ngưng thở khi ngủ: “Người gác đêm thầm lặng” cho người cao tuổi
Trong nhịp sống ngày càng hiện đại, NCT đối diện nhiều nguy cơ sức khỏe âm thầm mà đôi khi chính họ cũng không hay biết. Ngưng thở khi ngủ tưởng như chỉ là vài giây đứt quãng vô tình lại có thể dẫn tới suy tim, đột qụy hoặc tụt oxy máu nghiêm trọng. Và cũng chính lúc ấy, các thiết bị phát hiện ngưng thở khi ngủ, đã trở thành “người gác đêm thầm lặng”, bảo vệ giấc ngủ an yên cho những bậc cao niên...

COP 11 khẳng định ưu tiên bảo vệ giới trẻ trước “nạn dịch” thuốc lá mới

COP 11 khẳng định ưu tiên bảo vệ giới trẻ trước “nạn dịch” thuốc lá mới
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong phiên họp lần thứ 11 Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung FCTC (từ ngày 17-23/11), vừa đưa ra những cảnh báo mạnh mẽ về xu hướng các công ty thuốc lá đang lợi dụng khái niệm “giảm hại” để quảng bá các sản phẩm như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá và nicotine mới gây hiểu lầm trong cộng đồng. Điều này trái ngược với các chương trình giảm tác hại thực sự trong những lĩnh vực y tế công cộng khác, nơi các cơ quan và chuyên gia y tế theo đuổi các mục tiêu sức khỏe bằng cách triển khai các chiến lược và can thiệp dựa trên bằng chứng, được kiểm soát và giám sát chặt chẽ.

Đái tháo đường: Căn bệnh mạn tính đang ảnh hưởng tới 1/9 dân số thế giới

Đái tháo đường: Căn bệnh mạn tính đang ảnh hưởng tới 1/9 dân số thế giới
Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF), năm 2025, có tới 11,1% người trưởng thành trên toàn cầu (tương đương 1/9 dân số) đang sống chung với bệnh đái tháo đường. Đáng chú ý, hơn 40% người bệnh chưa biết mình mắc bệnh, làm gia tăng nguy cơ biến chứng nặng...

Tái tạo năng lượng giữa không trung cùng thực đơn lành sạch từ TH true MILK

Tái tạo năng lượng giữa không trung cùng thực đơn lành sạch từ TH true MILK
Mỗi một phút giây trên không đều đáng giá nhờ trải nghiệm “healthy trên mây” đầy khác biệt.

Hà Nội tăng tốc nâng cao chất lượng dân số: Chủ động thích ứng với già hóa bằng những mô hình chăm sóc thiết thực

Hà Nội tăng tốc nâng cao chất lượng dân số: Chủ động thích ứng với già hóa bằng những mô hình chăm sóc thiết thực
Hà Nội đẩy mạnh công tác dân số, mở rộng sàng lọc, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và tuyên truyền thay đổi hành vi trong bối cảnh già hóa ngày càng nhanh.

Cứu sống bệnh nhân 71 tuổi bị ong vò vẽ đốt tại Ninh Bình

Cứu sống bệnh nhân 71 tuổi bị ong vò vẽ đốt tại Ninh Bình
Vừa qua, Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình đã cấp cứu và điều trị kịp thời, thành công cứu sống bệnh nhân 71 tuổi bị ong vò vẽ đốt, biến chứng suy thận cấp và suy đa tạng – tình trạng nguy kịch có thể tử vong nhanh nếu không xử trí kịp thời.

Phòng, chống nguy cơ đột qụy khi thời tiết chuyển lạnh

Phòng, chống nguy cơ đột qụy khi thời tiết chuyển lạnh
Thời tiết giao mùa chính là thời điểm các bệnh lí tim mạch, đặc biệt là đột qụy não tăng cao...

Sức khỏe sẽ tốt lên khi bỏ được thuốc lá

Sức khỏe sẽ tốt lên khi bỏ được thuốc lá
Mọi người đi tới quyết định cai thuốc lá vì rất nhiều lý do. Hầu hết đều có mong muốn cải thiện sức khỏe của bản thân, những người xung quanh và tiết kiệm những chi phí dành cho việc hút thuốc.

Bài tập khí công - yoga - thiền: Giữ gân cốt dẻo, tim mạch khỏe, thần trí minh mẫn

Bài tập khí công - yoga - thiền: Giữ gân cốt dẻo, tim mạch khỏe, thần trí minh mẫn
Tuổi già khi biết chăm sóc thân - tâm - khí một cách hài hòa, giữ cho gân cốt dẻo dai, tim mạch khỏe mạnh và tinh thần minh mẫn. Khí công, Yoga và Thiền định chính là 3 phương pháp giúp tái khởi động dòng năng lượng ấy, không chỉ để sống khỏe hơn, mà còn để yêu thương và tận hưởng cuộc đời một cách trọn vẹn hơn...

Đái tháo đường: Căn bệnh mạn tính đang ảnh hưởng tới 1/10 người trưởng thành

Đái tháo đường: Căn bệnh mạn tính đang ảnh hưởng tới 1/10 người trưởng thành
Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF), năm 2025, có tới 11,1% người trưởng thành trên toàn cầu (tương đương 1/9 dân số) đang sống chung với bệnh đái tháo đường. Đáng chú ý, hơn 40% người bệnh chưa biết mình mắc bệnh, làm gia tăng nguy cơ biến chứng nặng.

Khi người Việt bắt đầu lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động

Khi người Việt bắt đầu lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động
Sau đại dịch, người Việt bắt đầu chuyển sang lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động, phòng bệnh từ sớm thay vì chờ đến khi bị suy giảm sức khỏe. NMNPremium là sản phẩm đến từ Nhật Bản do Longevity Pharma phân phối – hỗ trợ tăng cường năng lượng nhờ thành phần chính: NMN, kết hợp Vitamin C và Coenzyme Q10, giúp duy trì sức khỏe tổng thể và năng lượng trong cuộc sống bận rộn.
Xem thêm
Khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, Bệnh viện Lê Văn Thịnh đánh dấu bước tiến mới trong điều trị tối thiểu xâm lấn

Khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, Bệnh viện Lê Văn Thịnh đánh dấu bước tiến mới trong điều trị tối thiểu xâm lấn

Ngày 5/12, Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ khai trương đơn vị siêu âm can thiệp, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lộ trình ứng dụng công nghệ cao, mở ra nhiều phương pháp điều trị hiện đại, ít xâm lấn cho các bệnh lý u lành tuyến giáp và tuyến vú.
Cứu sống thiếu niên 15 tuổi mắc bệnh Whitmore nguy kịch ở Thanh Hóa

Cứu sống thiếu niên 15 tuổi mắc bệnh Whitmore nguy kịch ở Thanh Hóa

Bệnh viện Nhi Thanh Hóa vừa cứu sống bệnh nhi 15 tuổi mắc bệnh Whitmore với biến chứng rất nặng.
Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh (Hà Nội) đã cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ nhờ tiêu sợi huyết kịp thời. Bác sĩ khuyến cáo trời lạnh thất thường làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi.
Bệnh viện Thận Hà Nội: Dinh dưỡng hợp lý giúp bảo vệ tim và thận

Bệnh viện Thận Hà Nội: Dinh dưỡng hợp lý giúp bảo vệ tim và thận

Người mắc bệnh thận mạn thường có nguy cơ cao kèm theo bệnh tim mạch. Một chế độ ăn uống khoa học, kiểm soát muối, đạm, mỡ và lượng nước hợp lý sẽ giúp giảm biến chứng, bảo vệ sức khỏe tim và thận, đặc biệt cần thiết đối với người cao tuổi.
Kết hợp y học cổ truyền và hiện đại, nâng cao sức khỏe người cao tuổi

Kết hợp y học cổ truyền và hiện đại, nâng cao sức khỏe người cao tuổi

Trong khi y học hiện đại ngày càng phát triển, y học cổ truyền (YHCT) vẫn khẳng định vị trí quan trọng trong chăm sóc sức khỏe, nhất là đối với người cao tuổi.
Phòng chống bệnh Alzheimer: Kinh nghiệm quốc tế và bài học thiết thực cho Việt Nam

Phòng chống bệnh Alzheimer: Kinh nghiệm quốc tế và bài học thiết thực cho Việt Nam

Tháng 9 hằng năm được thế giới chọn là Tháng hành động phòng, chống bệnh Alzheimer, là dịp nâng cao nhận thức xã hội về tác động nặng nề của bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác đối với đời sống.
Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh kịp thời cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ

Bệnh viện Đông Anh (Hà Nội) đã cứu sống bệnh nhân 64 tuổi bị đột quỵ nhờ tiêu sợi huyết kịp thời. Bác sĩ khuyến cáo trời lạnh thất thường làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi.
Tái tạo năng lượng giữa không trung cùng thực đơn lành sạch từ TH true MILK

Tái tạo năng lượng giữa không trung cùng thực đơn lành sạch từ TH true MILK

Mỗi một phút giây trên không đều đáng giá nhờ trải nghiệm “healthy trên mây” đầy khác biệt.
Khi người Việt bắt đầu lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động

Khi người Việt bắt đầu lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động

Sau đại dịch, người Việt bắt đầu chuyển sang lối sống chăm sóc sức khỏe chủ động, phòng bệnh từ sớm thay vì chờ đến khi bị suy giảm sức khỏe.
Phiên bản di động