Chuyện buồn trên sườn núi Đắk Nên

“Ở một nơi, ấp một nơi”

Cả vùng đồi núi rộng và rợp bóng cây xanh, xen lẫn những thung lũng mươn mướt lúa và cây trái là nơi sinh tụ của 238 hộ, hơn 1.034 nhân khẩu của thôn 3, xã Trà Vinh, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam đang sinh sống, canh tác.

Nhưng oái oăm thay, cả làng này lại nằm trên địa giới xã Đắk Nên, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum. Chuyện tưởng chừng như vô lí, cứ như con ba ba “ở một nơi, ấp một nơi” nhưng lại có thật và đang diễn ra. Đó là chuyện người dân nghèo khó nơi đây đang sinh tồn trên vùng đất của tỉnh này nhưng lại là “công dân” của tỉnh kia, nên địa bàn mà hàng nghìn người dân thôn 3 sinh sống vẫn còn là vùng trũng, chưa có sự đầu tư về hạ tầng.

Những ngôi nhà ở thôn 3 dựng lưng chừng trên sườn núi.

Hiện tại, khu vực này như một “ốc đảo” với rất nhiều cái không như: Không điện, không đường, không trường, không trạm, không chợ và ngay cả sóng điện thoại vẫn chưa được phủ sóng. Phần lớn các hộ dân vẫn ở cheo leo trên khu vực đồi núi cao, thiếu việc thụ hưởng các chính sách của Nhà nước và hơn 70% dân số vẫn hộ nghèo. Ngôi làng này bao nhiêu năm qua biệt lập như một ốc đảo giữa đại ngàn, cách biệt với thế giới bên ngoài, ngăn cách bởi con suối Nước Meo cùng chiếc cầu treo rộng hơn 1m cũ kĩ qua năm tháng.

Đêm ở làng vắng hiu và lạnh lẽo, chỉ có tiếng kêu của côn trùng và tiếng gầm rú của gió núi, không một bóng người qua lại, xung quanh toàn là núi đồi. Bên bếp lửa, già làng Nguyễn Xuân Bốn (64 tuổi) người Ca Dong đốt một điếu thuốc, rót rượu vào chai tỉ mẩn nói: “Mọi bữa, khi con gà vừa vào chuồng là mọi người đã đóng cửa ngủ, nhưng hôm nay có khách nên cả làng mới thức khuya như vậy!”, ông nói rồi thủng thẳng ngồi và khuôn mặt như vẻ tự hào, mặc dù lúc đó mới 8 giờ tối.

Không có đường ô tô nên giao lưu với bên ngoài là điều hết sức khó khăn ở nơi này.

Không có đường ô tô, thôn 3 cũng không có điện, chuyện xem tivi, đọc báo, hay nhìn thấy ánh đèn điện đều là những thứ xa lạ, tin tức hằng ngày, bà con đều mù tịt. Chiếc đèn dầu trở thành vật dụng không thể thiếu trong mỗi nhà. May mắn thay, Tết Nguyên đán vừa qua lãnh đạo huyện Nam Trà My (Quảng Nam) đã lên thăm và tặng 40 bộ đèn năng lượng mặt trời để hỗ trợ ánh sáng cho người dân. Buổi tối, ánh sáng phát ra từ chiếc đèn năng lượng mặt trời đã ám khói, khiến ánh sáng chiếu xuống mờ ảo như đang ở giữa miền hư ảo. Chỉ có tiếng người rì rầm, tiếng vỗ muỗi đen đét, và tiếng trẻ con thở trong giấc ngủ nặng nhọc.

“6 không” ở làng “ốc đảo”

Người Ca Dong nơi này vốn thế, người vùng cao vốn thế, cứ trầm hùng và khoáng đạt như gió đại ngàn vậy: “Thấy thôn mình khó khăn chưa?” Rồi không đợi chúng tôi trả lời, ông Bốn nói luôn: “Thôn mình còn nghèo lắm. Điện, đường, nước, trạm chi cũng không có hết... Bà con khổ quá “anh báo” ơi!”.

Người dân nơi đây vẫn còn rất nhiều khó khăn, khi không có điện, đường, trường, trạm, chợ và sóng viễn thông.

Nhẩm tính hoài trên đầu ngón tay, cả thôn chỉ vài chiếc xe máy thuộc diện... “cà tàng” để vượt rừng vận chuyển nông sản. Mà nông sản nơi đây chỉ là lúa rẫy, khoai sắn hay bắp. Mỗi lần cần bán, họ lại chạy xe máy vượt núi vượt rừng và con đường lổn nhổn đá sỏi hơn 10km mới ra trung tâm xã Trà Vinh, hay xuống chợ ở Trà Mai cách hàng chục ki-lô-mét. Đi về cũng mất cả ngày trời. Thế nên, mọi thứ nơi này gần như đều tự cấp tự túc. Con heo, con gà nuôi được cũng không bán mà chỉ để thịt ngày lễ Tết, cái gùi lúa gùi bắp cũng để ăn. Nước thì dùng nước suối kéo về cách làng gần 5km. Thi thoảng họ mới ra khỏi thôn để mua những vật dụng cần thiết như mắm muối, thuốc,...

Ở đây họ chỉ trồng mỗi lúa trỉa, sắn mì, ngô nếp theo lối tự cung tự cấp. Vì đường sá đi lại khó khăn, nên nông sản làm ra như chuối, sắn, ngô... bà con đều để ăn dần. Nhà nào kha khá có chiếc xe thì đỡ phần nào trong việc vận chuyển. Còn không thì mất cả một buổi lội khe, vượt núi đi và về. Một số người trồng quế, họa hoằn lắm mới có thể bán cho thương lái với giá khá rẻ, mà phải mang ra tận xã mới có thể bán được. Tiền ấy, họ dùng mua đủ thứ cho gia đình. Không đường, nên không điện, không nước sạch, không được theo dõi thông tin kịp thời, cũng không có cả chuyện chăm sóc sức khỏe và vấn đề y tế thì cũng bằng không.

Như lời người trong thôn tự nhủ, nơi này còn lạc hậu lắm so với sự tiến bộ của “dòng thác” văn minh bên ngoài. Người dân chỉ biết tự cung tự cấp, lúa được trỉa trên sườn núi. Mất mùa thì chỉ ăn có mỗi sắn với rau rừng mà thôi. Cả bản nhà nào cũng nghèo và đông con. Theo thống kê nhân khẩu của xã, Trà Vinh có gần 500 hộ dân, với hơn 2.000 nhân khẩu sinh sống ổn định từ bao đời nay.

Riêng thôn 3, xã Trà Vinh có 238 hộ, đa số là người Ca Dong, với 1.034 nhân khẩu, chiếm hơn 50% dân số của xã. Ngôi làng ấy bao năm rồi vẫn những trăn trở như cũ, vẫn không điện, không đường, không phát triển được kinh tế. Người dân thì vẫn cứ nghèo, nghèo mãi mà chẳng dám mơ ước điều gì xa xôi ngoài việc đủ ăn trong hai mùa giáp hạt.