Trung Đông - Bản đồ mới và một lộ trình không có sẵn

Hồi kết của sự thù địch

Một số quốc gia Arab như Sudan, Saudi Arabia, Oman và Kuwait được cho là đang cân nhắc kí kết thỏa thuận hòa bình với Israel. Một hoặc hai nước trong số này có thể vẫn còn do dự. Còn Saudi Arabia, mặc dù ủng hộ tiến trình bình thường hóa khu vực với Israel, nhưng có thể không thừa nhận mối quan hệ chính thức với Israel. Thế nhưng, điều đó không quan trọng. Ngay cả khi không thiết lập mối quan hệ chính thức, tất cả những nước này đều có ý thức chung là kết thúc sự thù địch với nhà nước Do Thái.

Giờ đây, khi nhìn vào bản đồ khu vực Trung Đông sẽ thấy liên minh Israel-UAE có thể tiếp cận hàng hải hầu như không bị cản trở ở ba phía của Bán đảo Arab: Biển Đỏ, biển Arab và vịnh Persia với cản trở duy nhất là từ quốc gia Qatar và Yemen. Trong khi đó, sự hiện diện quân sự ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở Djibouti và có thể cả ở TP Port Sudan của Sudan vẫn sẽ là yếu tố mang tính trung lập liên quan đến mối quan hệ hợp tác an ninh mới giữa Israel và các nước Arab. Mối quan hệ này có thể sẽ vượt ra khỏi lĩnh vực hàng hải và bao hàm cả lĩnh vực chiến sự cũng như an ninh công nghệ cao trong tất cả các khía cạnh.

Israel kí thỏa thuận với UAE và Bahrain tại Nhà Trắng (Mỹ)

Trung Đông hiện đang trong quá trình chuyển đổi phức tạp. Trong hàng chục năm qua, kể từ những năm 1960, các chế độ chuyên quyền thuộc đảng xã hội phục hưng Arab ở Syria và Iraq đã tổ chức một mặt trận chống lại Israel. Tuy nhiên, những nước này, cùng với Libya mang tư tưởng cấp tiến, hiện đang suy yếu. Trong khi đó, Palestine, Qatar và các lực lượng theo dòng Hồi giáo Shiite ở Lebanon hiện đều từ bỏ mặt trận này, vì vậy mặt trận chống Israel hiện đang phải dựa vào sự hậu thuẫn của Thổ Nhĩ Kỳ và Iran.

Hàng thập kỉ trong vài tuần?

So với Thổ Nhĩ Kỳ, Iran có thể yếu thế hơn. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vẫn có thể điều hành đất nước trong một khuôn khổ các đảng phái chính trị đối địch phần nào mang tính dân chủ, kèm theo đó là mạng lưới các nhà báo và thị trưởng độc lập. Trong khi đó, chế độ của lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei ở Iran lại thiết lập nên một nền chính trị thần quyền cực đoan vốn rất khác biệt so với chế độ của Erdogan ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Ngoài ra, khác với Thổ Nhĩ Kỳ, chính quyền Iran phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu khí vốn đang trong tình trạng suy giảm, ngay cả khi việc một số quốc gia Arab đạt được thỏa thuận bình thường hóa quan hệ với Israel đã đe dọa vị thế của Tehran ở vùng Vịnh.

Liệu có khi nào, như một phần của tiến trình này, hàng thập kỉ sẽ xảy ra ở Iran chỉ trong vài tuần hay không; không phải ngay lúc này mà có thể là trong nhiệm kì tổng thống tiếp theo của Mỹ. Nói tóm lại, cuộc đấu tranh để chinh phục Iran đã bắt đầu ngay từ khi hình thành liên minh mới giữa Israel và các nước Arab vùng Vịnh.

Chúng ta đang ở một thời kì mới: Một mối quan hệ hợp tác vừa rõ ràng vừa ngầm ẩn giữa Israel và các nước Arab, sự bành trướng của Thổ Nhĩ Kỳ theo kiểu tân đế chế Ottoman và một cuộc khủng hoảng nội bộ Iran, tất cả đều bị bao phủ bởi cái bóng kinh tế ngày một lan rộng của Trung Quốc.

Không còn thời gian để Mỹ rút khỏi Trung Đông, hay thậm chí coi đó là một khu vực không có sự liên quan đến các khu vực khác. Thực ra, Trung Đông là một phần cơ bản của khu vực Á-Âu. Do đó, trong nhiệm kì tổng thống tiếp theo, đã đến lúc Mỹ cần tìm cách mở rộng và củng cố hòa bình giữa Israel với các nước Arab - tất cả đều nhằm quản lí một cách thông minh sự lớn mạnh tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ở khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.