Sinh ra và lớn lên ở vùng cao Dương Huy, phường Mông Dương, tỉnh Quảng Ninh, ông Sinh cũng giống như bao chàng trai, cô gái ở vùng đất này, hiểu và đam mê với những làn điệu hát Soọng cô của dân tộc mình. Hồi nhỏ, ông Sinh đã đam mê những câu hát của mẹ và bà nội, rồi lớn lên ông lại được theo chân những liền anh, liền chị đi chơi hát Soọng cô trong những mùa lễ hội. Năm 15 tuổi, ông Sinh theo chúng bạn đi muôn ngả khắp các rẻo cao miền núi của xã để hát Soọng cô. Những câu hát, làn điệu Soọng cô đã đi vào giấc ngủ, bữa ăn của ông.
Ông Sinh tâm sự: “Thời trai trẻ, tôi đã cùng chúng bạn trong làng đi hát với những cô gái, chàng trai làng bên, có những canh hát thâu đêm, hát mấy ngày. Ăn cơm xong lại hát, hát say sưa như thể không biết mệt mỏi. Có lúc hát trong các lễ hội, hát trước rừng núi, khe, thác, đồi hoặc thậm chí là lúc làm nông. Phải chăng những câu hát đã chạm vào trong nhịp tim của họ để rồi họ thêm yêu và trân trọng nghệ thuật dân gian? Nhiều canh hát của chúng tôi cứ lưu luyến mãi khôn nguôi”.
 |
| Ông Lý Văn Sinh (áo xanh) cùng các thành viên CLB hát Soọng cô. |
Cũng theo ông Sinh, có rất nhiều truyền thuyết về lối hát độc đáo này. Theo các cụ cao niên, cùng các sách hát Soọng cô cổ còn lại, thì Soọng có nghĩa là hát, còn cô là ca. Lời ca và giai điệu của Soọng cô không hề khô cứng mà mềm dẻo, đầy sức lan tỏa, diễn tả tâm tư tình cảm của người hát, làm mê đắm lòng người. Người Sán Dìu vẫn nhớ về cội nguồn của làn điệu dân tộc mình.
Nội dung của Soọng cô rất phong phú, đề cập đến nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội của dân tộc Sán Dìu, như: Tình yêu đôi lứa; tình yêu thiên nhiên, quê hương xứ sở; đề cao lao động, phê phán cái xấu... Tùy từng hoàn cảnh cụ thể mà Soọng cô truyền tải những thông điệp văn hóa đến cho mọi người.
Lối hát Soọng cô có ba dạng chính sau: Hát giao duyên, hát trong đám cưới, hát trong lao động sản xuất. Ngôn ngữ trong các làn điệu Soọng cô bình dị, mộc mạc nhưng lại rất trang nhã, mềm mại, khéo léo và tinh tế. Phản ánh cuộc sống từ những chi tiết đời thường nhất mà không xuất hiện sự thô kệch, vụng về; mọi cử chỉ, lời nói, giao tiếp đều toát lên vẻ lịch thiệp và đậm đà tình người.
Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử, các làn điệu dân ca Sán Dìu ở phường Mông Dương đã dần bị mai một và thất truyền. Nhận thức được tầm quan trọng của việc giữ gìn làn điệu dân tộc, năm 2010, ông Lý Văn Sinh đã vận động, tập hợp những người biết hát dân ca và thành lập CLB hát Soọng cô phường Mông Dương, trực tiếp làm chủ nhiệm CLB. Để CLB hoạt động hiệu quả, ông đã động viên mọi người cùng nhau góp sức, góp tiền theo phương châm xã hội hóa, để bảo tồn làn điệu của dân tộc, đồng thời cùng các hội viên trong CLB quan tâm bồi dưỡng và truyền dạy cho thế hệ trẻ.
|
| Ông Lý Văn Sáng đang hát đối đáp hát Soọng cô với một tốp nữ |
Năm 2021, ông Sinh “lặn lội” đến các vùng (Bắc Giang, nay là Bắc Ninh; Vĩnh Phúc, nay là Phú Thọ; Thái Nguyên) nơi có đông đồng bào dân tộc Sán Dìu sinh sống để sưu tầm, học hỏi các làn điệu hát Soọng cô và các nét văn hóa để về truyền dạy cho bà con Sán Dìu quanh phường. Ngoài ra, ông Sinh còn xây một ngôi nhà trong khuôn viên gia đình làm chỗ sinh hoạt văn hóa và hát Soọng cô của người Sán Dìu, để bà con có nơi giao lưu, giữ gìn nét đẹp văn hóa của dân tộc.
Trong những ngày khu, phường có việc hay dịp lễ hội, Tết đến Xuân về, bà con nơi đây lại hát lên những câu hát Soọng cô thiết tha để giao lưu, thể hiện tâm tư, tình cảm và nhắn nhủ, khuyên răn con cháu nhớ đến công ơn nuôi dưỡng, sinh thành của ông bà, cha mẹ. Từ đó, những câu hát đã được thế hệ trẻ cảm nhận, yêu thích.
Ông Lý Văn Sinh cho biết, từ ngày CLB thành lập, khu, phường rộn ràng, náo nức hơn, các buổi sinh hoạt cộng đồng mọi người đến rất đông, ai cũng mong chờ các tiết mục của CLB. CLB không những duy trì sinh hoạt thường xuyên, biểu diễn, giao lưu giữa các CLB trong phường, tỉnh mà còn giao lưu với các tỉnh bạn như: Bắc Ninh, Thái Nguyên, Phú Thọ,…
