Ngày Xuân đôi chuyện về trà

“Một rượu, một trà, một đàn bà/ Ba cái lăng nhăng nó quấy ta…”; ấy là than vãn của nhà thơ tài danh Trần Tế Xương (Tú Xương, 1870 - 1907).

Chả rõ rượu với đàn bà có quấy nhiễu giới đàn ông hay không nhưng đích thị trà quả có vậy - một sự quấy đáng yêu, đáng thi hành.

Trà gắn bó lâu đời với dân ta. Theo nhiều nhà nghiên cứu khoa học, Việt Nam chính là một trong những chiếc nôi của cây chè thế giới. Có nhiều bằng chứng đưa ra, trong đó có việc tìm thấy cây chè hóa thạch ở đất tổ Hùng Vương (Phú Thọ). Cho đến nay ở khu vực Suối Giàng (Yên Bái) trên độ cao 1.000m so với mặt biển, có một vùng chè hoang khoảng 4 vạn cây chè, trong đó có một cây chè cổ thụ có đường kính 3 người ôm không xuể.

Trà là tên gọi của chè tươi đã chế biến. Nhưng do thói quen, người ta cũng gọi trà là chè (chè móc câu, pha chè…). Kiếm được trà ngon chẳng phải dễ dàng. Ấy là vì trà ngon, trà hảo hạng phụ thuộc vào rất nhiều điều kiện: Giống chè, chất đất, cách chăm sóc, kĩ thuật chế biến…

Ngày Xuân đôi chuyện về trà

Từ xa xưa, trà ngon được ưa chuộng trong đời sống cung đình, là một bằng chứng của sự giàu sang, quyền quý để phân biệt với các bậc thứ dân trong xã hội. Chả thế ngày xưa mới có câu: “Vua thưởng lan, quan thưởng trà”. Người nào được vua thưởng cho hoa lan thì lấy làm vinh hạnh, diễm phúc lắm, còn ai được ông quan tặng cho ấm trà ngon thì hãnh diện, hả hê. Đời Lê Cảnh Hưng, “thường có nhiều người qua chơi các hiệu chè, thăm dò các phố buôn, vác hết quan nọ chục kia để mua chuốc lấy chè ngon” (Vũ trung tùy bút). Chè ngon là ở chỗ cái tinh nó sạch sẽ, cái hương nó thơm tho. Chiều theo sở thích của khách, người ta còn ướp hoa vào trà ví như hoa ngâu, sói, nhài, sen… Chỉ tính riêng trà ướp hoa sen cũng cầu kì lắm. Đêm, các cụ đi thuyền tới ao/hồ sen, cho trà ấp vào trong cánh sen. Sáng sớm lấy trà ra và hứng những giọt sương đọng lá sen. Nước ấy dùng để pha trà. Người ta ướp trà vào sen, sau thời gian ủ sẽ có một thứ trà thượng đẳng, vô cùng hấp hẫn. Từ xưa tới nay, trà sen Hà Nội lấy từ sen hồ Tây nổi tiếng gần xa, được phong Đệ nhất danh trà. Thời xưa, dụng cụ để pha chè gồm ấm chén, hỏa lò, cấp thiêu. Thời Lê Cảnh Hưng, giới quyền quý nước ta thường mua bếp lửa từ bên Tàu. Sau này nhiều người chế ra từ luyện than hầm lửa, nắm đất nặn lò rồi cải tiến hơn cả bên Tô Châu (Trung Hoa) - nơi có tiếng sản xuất đồ pha chè. Ngày trước, lò, siêu, ấm, chén được chế tác nhiều kiểu với các nguyên liệu (gỗ, đá, đất nung, kim loại) do yêu cầu khách hàng. “Trong nước vô sự, các nhà quý tộc, các bậc công hầu và con em nhà quý thích đều đua chuộng xa xỉ, có khi mua một cái ấm chén, phí tổn đến vài mươi lạng bạc…” (Vũ trung tùy bút). Siêu đúc bằng kim loại có ưu điểm lâu bền, thuận tiện nhưng hãm chè ngon không thể bằng siêu đất nung, vì kim loại bị hấp hơi hỏa khí nên có mùi tanh - nhất là đối với đồng. Ban đầu người ta dùng siêu pha chè, sau đó đã dùng tới ấm, xuyến. Ai cũng rõ, trà phải pha bằng nước sôi mới nấu chín, nếu không chẳng ra gì. Khi khách đến, chủ nhà mới xếp than, quạt bếp, đun nước để “pha trà người xơi”. Chẳng có gì ngạc nhiên quan họ vào canh, ở phần mời bạn anh cả, chị hai đều có câu mở đầu mời trầu, mời trà. “Mỗi khi khách đến chơi nhà/ Đốt than, quạt nước pha trà mời người xơi”. Trong gia đình truyền thống Việt Nam, người ít tuổi pha trà cho người cao tuổi, phụ nữ pha trà cho đàn ông.

Uống trà không phải chỉ để giải khát mà còn là thú chơi mà các thức uống khác không có được. Vẫn trong “Vũ trung tùy bút”, tác giả Phạm Đình Hổ - một bậc danh nho - đã thổ lộ: “Khi rảnh dạy học, ta thường cùng với người đàn anh trong làng là Tô nho sinh dạo chơi chùa Vân, pha trà uống nước, hoặc trèo lên cái gò ba tầng ở phía tây xóm ấy, rồi múc nước suối để pha trà uống chơi. Trông thấy những cảnh mây nổi hợp tan, chim đồng kêu lượn, cùng lá cây tươi rụng, hành khách lại qua, ta thường gửi tâm tình vào câu ngâm vịnh…”. “Buổi sớm gió mát, buổi chiều trắng trong, với bạn rượu làm thơ cùng làm chủ khách mà ung dung pha ấm chè Tàu ra thưởng thức thì có thể tỉnh được mộng trần, rửa được lòng tục”.

Uống trà - dù là trà ngon - cũng phải lựa lúc vui, trong lòng thanh thản mới nên thưởng thức. Có thể độc ẩm (uống một mình), song ẩm (hai người uống) hoặc quần ẩm (đông người) nhưng có lẽ độc ẩm, song ẩm vẫn là thú hơn cả. Lúc buồn bã, đau thương, phẫn uất thì trà ngon đến mấy ví như trảm mã trà (trà ngon nhất cho ngựa ăn rồi giết, moi lá trà ra uống), Tích Lan hồng trà (trà màu đỏ trồng ở xứ Tích Lan - Trung Quốc), ngân châu tế trà (trà có đọt trắng thanh, thực là của báu) - cũng thành vô vị mà thôi. Xưa, nước đun trà cũng phải là thứ nước trời cho (sương, nước mưa); ấm chén đều nhỏ. Uống trà cũng phải chọn chỗ ngồi cho thoáng đãng, yên tĩnh để dốc bầu tâm can, để ngắm nhìn trời đất, cỏ cây. Cụ Phạm Đình Hổ cách đây mấy trăm năm đã viết những lời chí lí: “Còn như nếm chè ở trong đám ruồi nhặng, bày ấm chén ở cửa chợ bụi lầm trong lúc ồn ào đinh óc, vớ vẩn bận lòng, thì dẫu ấm có đẹp đẽ, chè ngon ngát lừng thì có thú vị gì không?”. Thế mới biết, để có một chén trà ngon cũng khó lắm thay.

Trà cũng là một bài thuốc chữa bệnh. Từ xa xưa các cụ đã lưu truyền câu: “Bán dạ tam bôi tửu/ Bình minh nhất trản trà/ Mỗi nhật cứ như thử/ Lương y bất đáo gia” (Nửa đêm ba chén rượu/ Buổi sớm một chén trà/ Ngày nào cũng như thế/ Lương y chẳng tới nhà).

Trà đã đi vào văn chương. Ca dao đã có nhiều câu nhắc về thứ nước uống này. Nào là: “Làm trai biết đánh tổ tôm/ Uống trà mạn hảo, xem nôm Thúy Kiều”. Nào là “Con cò lặn lội bờ ao/ Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?/ Chú tôi hay tửu hay tăm/ Hay nước trà đặc hay nằm ngủ trưa…”.

Ngày nay trà đã thông dụng trong quần chúng. Trà bây giờ cũng nhiều loại; ngon vẫn thuộc về trà ở các tỉnh biên giới phía Bắc: Cao Bằng, Bắc Cạn, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên. Bên cạnh chè nổi tiếng Tân Cương (Thái Nguyên) đã có chè Tuyết Suối Giàng, chè Hà Giang, Nghĩa Lộ,… Bắc Giang hiện đang nổi danh chè bản Ven (Yên Thế). Bây giờ thú uống chè ngon đã tăng so với những thập niên trước đây. Âu cũng vì chất lượng đời sống được cải thiện rõ rệt. Người dân trở lại xu hướng nước uống lâu đời. Không phải không có lí khi có nhiều ý kiến chọn chè (trà) là quốc ẩm, cùng với đề nghị quốc phục, quốc hoa.

Với tất cả những nguyên do trên mà trà (chè) đã là nét đẹp của văn hóa người Việt, trường tồn trong đời sống xã hội.

Vậy là lúc thảnh thơi, rỗi rãi - nhất là khi Xuân về, được thưởng ngoạn trà ngon cùng với thân hữu, gia đình quả cũng rất thú vị, há chẳng hạnh phúc lắm sao!.

Đỗ Nhật Minh
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Cần dạy trẻ những điều hay, lẽ phải

Cần dạy trẻ những điều hay, lẽ phải

Chiều một ngày cuối tuần, khi đi siêu thị mua sắm, lúc đang dạo quanh các kệ hàng, tới khu vực bày xúc xích vô tình tôi nhìn thấy một người phụ nữ dẫn con nhỏ chừng 4 tuổi đang loay hoay đứng ngay sát cạnh kệ bày vô số các loại xúc xích.
Đoàn tình nguyện viên Chữ thập đỏ tỉnh Daejeon Sejong làm việc tại Ninh Bình

Đoàn tình nguyện viên Chữ thập đỏ tỉnh Daejeon Sejong làm việc tại Ninh Bình

Ngày 18/02/2025, Đoàn tình nguyện viên của Hội Chữ thập đỏ (CTĐ) tỉnh Daejeon Sejong (Hàn Quốc) đã đến thăm và làm việc tại tỉnh Ninh Bình. Trong ngày, Đoàn đã phối hợp với Hội CTĐ tỉnh Ninh Bình tổ chức các chương trình giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm tại một số trường học trên địa bàn huyện Gia Viễn.
Thiếu đồng bộ!

Thiếu đồng bộ!

Thông tin mới đây cho biết, cầu đường bộ qua sông Đuống được khởi công xây dựng vào tháng 7/2023, dự kiến hoàn thành năm 2025, nhưng do chậm triển khai tiểu dự án giải phóng mặt bằng, tái định cư, nên tiến độ dự án sẽ lùi ít nhất 3 năm.
Dự kiến có trên 7,5 triệu tấn gạo phục vụ xuất khẩu

Dự kiến có trên 7,5 triệu tấn gạo phục vụ xuất khẩu

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết, năm 2025, dự kiến có trên 7,5 triệu tấn gạo hàng hóa phục vụ cho xuất khẩu. Sản lượng gạo hàng hóa xuất khẩu này chủ yếu tập trung ở các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, các vùng khác chủ yếu phục vụ cho tiêu thụ nội địa.
Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm đầu năm 2025

Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm đầu năm 2025

Sáng 17/2, Trung tâm Dịch vụ việc làm, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm định kỳ quý I/2025. Chương trình thu hút gần 400 học sinh, sinh viên và người lao động trên địa bàn tham dự.

Tin khác

TIN BUỒN

TIN BUỒN
GIA ĐÌNH CHÚNG TÔI VÔ CÙNG THƯƠNG TIẾC BÁO TIN

Khánh thành Chánh điện Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tại Cần Thơ

Khánh thành Chánh điện Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tại Cần Thơ
Ngày 15/2, Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tổ chức Lễ khánh thành và Kiết giới Sima Chánh điện tại quận Ô Môn, TP Cần Thơ.

Long An trở thành "Điểm đến đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp"

Long An trở thành "Điểm đến đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp"
Long An đã trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp. Năm 2024, tỉnh có 2.302 doanh nghiệp thành lập mới, được bình chọn "Top 10 địa phương hấp dẫn doanh nghiệp lớn năm 2024".

Cung, cầu và nhu cầu học thêm

Cung, cầu và nhu cầu học thêm
Có rất nhiều quan điểm, tâm tư, bàn luận trước ngày Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm có hiệu lực.

Hội chợ Q-FAIR 2025 tại Quy Nhơn thu hút hàng trăm doanh nghiệp tham gia

Hội chợ Q-FAIR 2025 tại Quy Nhơn thu hút hàng trăm doanh nghiệp tham gia
Ngày 14/2, tại TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định diễn ra họp báo Hội chợ Quốc tế Hàng Phong Cách Ngoài Trời tại Quy Nhơn 2025 (còn gọi là Hội chợ Q-FAIR 2025).

Giải chạy thể thao độc đáo Cồn Chim Half Marathon 2025 - Chạy về tuổi thơ

Giải chạy thể thao độc đáo Cồn Chim Half Marathon 2025 - Chạy về tuổi thơ
Lần đầu tiên UBND huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định tổ chức giải chạy với tên gọi “Cồn Chim Half Marathon 2025 - Chạy về tuổi thơ” cùng đơn vị thực hiện Stop And Sports.

Xây dựng TP Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới

Xây dựng TP Buôn Ma Thuột trở thành điểm đến của cà phê thế giới
Sáng 12/2, tại Hà Nội, UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Họp báo Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025, với chủ đề: Buôn Ma Thuột - Điểm đến của cà phê thế giới. Tham dự có các ông: Nguyễn Tuấn Hà, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Trần Hồng Tiến, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh; đại diện lãnh đạo các Sở Thông tin và Truyền thông, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương; UBND thành phố Buôn Ma Thuột; Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột; Công ty CP Tập đoàn Quốc tế Mỹ Việt.

Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, cận nghèo

Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, cận nghèo
Cùng với cả nước, tỉnh Cà Mau đã và đang huy động nhiều nguồn lực thực hiện công tác xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh.

Không để “thất thoát” người tài

Không để “thất thoát” người tài
Cuộc cách mạng tinh giản biên chế, tổ chức theo mục tiêu của Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương đang được triển khai những bước thần tốc.

Ninh Bình đã tiếp nhận gần 2.000 đơn vị máu trong tháng 1/2025

Ninh Bình đã tiếp nhận gần 2.000 đơn vị máu trong tháng 1/2025
Trong tháng 1/2025, Ban chỉ đạo vận động Hiến máu tình nguyện (HMTN) tỉnh Ninh Bình đã tổ chức 4 chương trình HMTN "Chủ nhật đỏ" và "Lễ hội Xuân hồng", tiếp nhận gần 2.000 đơn vị máu.

Tỉnh Bình Định: Người nghệ nhân gắn bó một đời nghệ thuật hát bội

Tỉnh Bình Định: Người nghệ nhân gắn bó một đời nghệ thuật hát bội
Mặc dù đã cao tuổi nhưng Nghệ nhân Ưu tú Huỳnh Thị Kim Chung (tên nghệ danh Kim Chung) ở thôn An Hòa 2, xã Phước An, huyện Tuy Phước vẫn giữ nguyên ngọn lửa đam mê với nghệ thuật bát bội truyền thống quê hương Bình Định.

Thanh Hóa: Công bố các quyết định về tổ chức các Đảng bộ, các cơ quan trực thuộc Tỉnh ủy

Thanh Hóa: Công bố các quyết định về tổ chức các Đảng bộ, các cơ quan trực thuộc Tỉnh ủy
Sáng 11/2, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã tổ chức hội nghị công bố các quyết định về tổ chức bộ máy và cán bộ các Đảng bộ, cơ quan thuộc Tỉnh ủy Thanh Hóa.

Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo khẩn khắc phục hư hỏng trên tuyến cao tốc

Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo khẩn khắc phục hư hỏng trên tuyến cao tốc
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh vừa kí công điện tăng cường công tác kiểm tra và sửa chữa, khắc phục các tồn tại, hư hỏng công trình (nếu có) tại các Dự án đường bộ cao tốc nhằm bảo đảm chất lượng công trình, an toàn trong quá trình khai thác sử dụng.

Bà Rịa - Vũng Tàu: Công bố quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy Đảng và chính quyền cấp tỉnh

Bà Rịa - Vũng Tàu: Công bố quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy Đảng và chính quyền cấp tỉnh
Chiều 10/2/, Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức Hội nghị công bố các quyết định liên quan đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy Đảng và chính quyền cấp tỉnh.

Đạt thành tích xuất sắc về trợ giúp pháp lý và từ thiện xã hội

Đạt thành tích xuất sắc về trợ giúp pháp lý và từ thiện xã hội
Từ nhiều năm qua, Trung tâm Trợ giúp pháp lí Nhà nước (TGPLNN) TP.Hồ Chí Minh có nhiều hoạt động nổi bật, thiết thực, hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế -xã hội và giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn thành phố, được cấp uỷ, chính quyền, nhân dân đánh giá cao. Trong thành tích chung của đơn vị, không thể không nhắc đến công sức, nhiệt huyết, tinh thần dám nghĩ, dám làm, đạt hiệu quả cao của Giám đốc Trung tâm TGPLNN TP.Hồ Chí Minh Huỳnh Tấn Đạt.
Xem thêm
Đoàn tình nguyện viên Chữ thập đỏ tỉnh Daejeon Sejong làm việc tại Ninh Bình

Đoàn tình nguyện viên Chữ thập đỏ tỉnh Daejeon Sejong làm việc tại Ninh Bình

Ngày 18/02/2025, Đoàn tình nguyện viên của Hội Chữ thập đỏ (CTĐ) tỉnh Daejeon Sejong (Hàn Quốc) đã đến thăm và làm việc tại tỉnh Ninh Bình
Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm đầu năm 2025

Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm đầu năm 2025

Sáng 17/2, Trung tâm Dịch vụ việc làm thuộc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Thanh Hóa tổ chức phiên giao dịch việc làm định kỳ quý I/2025.
TIN BUỒN

TIN BUỒN

GIA ĐÌNH CHÚNG TÔI VÔ CÙNG THƯƠNG TIẾC BÁO TIN
Cần dạy trẻ những điều hay, lẽ phải

Cần dạy trẻ những điều hay, lẽ phải

Chiều một ngày cuối tuần, khi đi siêu thị mua sắm, lúc đang dạo quanh các kệ hàng, tới khu vực bày xúc xích vô tình tôi nhìn thấy một người phụ nữ dẫn con nhỏ chừng 4 tuổi đang loay hoay đứng ngay sát cạnh kệ bày vô số các loại xúc xích.
Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao

Vươn mình trong sóng lớn, đánh thức học nghề chất lượng cao

Để đáp ứng yêu cầu dạy và học, trong những năm qua Trường Cao đẳng Kĩ thuật Việt Đức đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí nhiệt tình, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao.
Tiếp tục hoàn thiện dự thảo quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm

Tiếp tục hoàn thiện dự thảo quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu, bổ sung phù hợp trong nội dung của dự thảo quyết định về Trường đại học Hàng hải Việt Nam theo nghị quyết về phát triển kinh tế, xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Thanh niên trẻ giữ gìn nghề thêu truyền thống

Thanh niên trẻ giữ gìn nghề thêu truyền thống

Hợp tác xã (HTX) Làng nghề thêu Đông Cứu, xã Dũng Tiến, huyện Thường Tín, TP Hà Nội, do thanh niên trẻ Nguyễn Đắc Tồn, làm Giám đốc, ngoài việc thêu truyền thống, còn đầu tư cơ sở hạ tầng để nâng cao chất, lượng mẫu mã sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng
Sắc vóc phường Quang Trung hôm nay

Sắc vóc phường Quang Trung hôm nay

Quang Trung, kế thừa những truyền thống lịch sử lâu đời của 3 phường Lê Mao, Quang Trung, Đội Cung
Những nét đổi thay ở Thăng Thọ

Những nét đổi thay ở Thăng Thọ

Trở về xã Thăng Thọ huyện Nông Cống (Thanh Hóa) vào những ngày cuối năm, chúng tôi được hòa mình vào không khí vui tươi phấn khởi của mỗi người dân nơi đây.
Phiên bản di động