1. Nguyên nhân gây hoa mắt chóng mặt
Hoa mắt và chóng mặt hay xuất hiện đồng thời, cho nên Đông y gọi chung là “huyễn vựng”.
“Huyễn” có nghĩa là hoa mắt, trước mắt tối sầm, không nhìn thấy gì.
“Vựng” là choáng váng, có cảm giác mọi vật quay cuồng, mất thăng bằng không thể đứng vững.
Trường hợp huyễn vựng nhẹ, chỉ cần nhắm mắt lại là hết. Trường hợp bệnh phát nặng, cảm thấy người tròng trành, nghiêng qua nghiêng lại, như đang ngồi trên thuyền, trên xe...
Nguyên nhân dẫn tới chóng mặt có thể do khí huyết hư suy, công năng vận hóa của tạng tì (chức năng tiêu hóa) bị suy yếu, khiến cho đàm trọc (các chất cặn bã trong quá trình chuyển hóa) úng tắc ở bên trong, gây rối loạn thanh khiếu (giác quan) mà dẫn tới chóng mặt. Hoặc do âm dương trong cơ thể mất cân bằng - chủ yếu là can thận âm hư (phần âm trong các tạng can, thận bị suy yếu), không đủ sức cân bằng, khống chế can dương (phần dương trong tạng can), khiến cho ‘can phong nội động’.
“Phong” và “hỏa” ở tạng can xung ngược lên phía trên, làm rối loạn tâm khiếu, mà gây nên bệnh.
Theo y học hiện đại, chóng mặt có thể mắc phải một số bệnh nội khoa, như cao huyết áp, thiếu máu, xơ cứng động mạch não, hoặc một số chứng bệnh tai trong (bệnh Meniere, viêm tai giữa...), trúng độc, cảm cúm...
2. Bài thuốc điều trị hoa mắt chóng mặt
Tùy từng thể bệnh mà dùng bài thuốc phù hợp như sau:
2.1. Thể khí huyết suy nhược
Biểu hiện: Vận động mạnh một chút là cảm thấy hoa mắt chóng mặt. Người mệt mỏi, tinh thần uể oải, hơi thở yếu, ngại nói, sắc diện không tươi, môi và móng chân tay nhợt nhạt, tóc khô, tim đập dồn, loạn nhịp từng cơn, ngủ ít, ăn uống kém, bụng đầy, chất lưỡi bệu rìa có vết răng, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế nhược (nhỏ yếu).
Phép chữa: Bổ dưỡng khí huyết, kiện tì khai vị.
Bài thuốc: Đẳng sâm 12g, hoàng kì 15g, bạch truật 12g, đương quy 12g, phục thần 10g, long nhãn 9g, viễn chí 6g, toan táo nhân 12g, mộc hương 9g, đại táo 7 trái, cam thảo 6g.
Gia giảm: Nếu người và chân tay lạnh, bụng đau âm ỉ, thêm quế chi 9g, can khương 6g, để ôn trung trợ dương; huyết hư nặng (thiếu máu nặng) thêm thục địa 12g, a giao 9g (hòa tan vào nước thuốc); mặt nhợt nhạt, thần sắc bơ phờ, đại tiện lỏng, thêm thăng ma 9g, sài hồ 9g, trần bì 9g, để thăng thanh giáng trọc (điều hòa sự thăng giáng của khí).
Cách dùng: Sắc uống ngày một thang, uống liền trong 10 ngày là một liệu trình, nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục liệu trình mới.
2.2. Thể đàm thấp
Biểu hiện: Bỗng nhiên chóng mặt - hoa mắt, người nặng nề, chân tay đau nhức, tinh thần uể oải, đầu óc mơ màng, ăn kém, ngủ nhiều, ngực đầy tức, lợm giọng, nôn mửa, lưỡi bệu, rêu lưỡi cáu bẩn, mạch huyền hoạt hoặc nhu hoạt.
Phép chữa: Táo thấp khu đàm, bình can tức phong.
Bài thuốc : Bán hạ 9g, bạch truật 15g, trần bì 6g, thiên ma 12g, phục linh 12g, cam thảo 6g.
Gia giảm: Nếu chóng mặt hoa mắt nặng, nôn liên tục thì thêm trúc nhự 9g, sinh khương 3 lát để giáng nghịch chỉ ẩu (chống nôn); ngực bụng đầy tức, không muốn ăn thêm sa nhân 3g, khấu nhân 3g để điều hòa tì vị; tai ù nặng, thêm thông bạch (hành) 2 cây, uất kim 12g, thạch xương bồ 12g, để thông dương khai khiếu; đau đầu, bồn chồn, miệng đắng thêm hoàng liên 3g, hoàng cầm 12g để tiết nhiệt hóa đàm.
Cách dùng: Sắc uống ngày một thang, uống liền trong 10 ngày là một liệu trình, nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục liệu trình mới.
2.3. Thể can phong nội động
Biểu hiện: Hoa mắt, chóng mặt, tai ù, thính lực giảm, trong tai có tiếng như ve kêu, đau đầu, mặt đỏ bừng từng cơn, bồn chồn, dễ cáu giận, ngủ ít, mộng nhiều, miệng đắng. Chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền. Mỗi khi làm việc nặng nhọc hoặc có chuyện phiền não là bệnh lại phát tác nặng hơn.
Phép chữa: Bình can tiềm dương.
Bài thuốc: Thiên ma 12g, câu đằng 15g, thạch quyết minh 30g, ngưu tất 12g, tang kí sinh 12g, đỗ trọng 12g, hoàng cầm 12g, sơn chi 9g, cúc hoa 9g.
Gia giảm: Nếu chóng mặt hoa mắt kèm theo đại tiện táo thêm đại hoàng 9g; nếu nôn hoặc buồn nôn, tê bì chân tay thêm mẫu lệ 30g.
Cách dùng: Sắc uống ngày một thang, uống liền trong 10 ngày là một liệu trình, nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục liệu trình mới.
