Y tế 16/05/2025 07:52
Chủ đề của năm nay, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lựa chọn, là “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo”, nhằm phơi bày các chiến thuật tinh vi của các tập đoàn thuốc lá toàn cầu trong việc quảng bá sản phẩm, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, tới người tiêu dùng, nhất là giới trẻ. Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các nước cùng chung tay thực hiện Chiến dịch truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới Không Thuốc lá vì một tương lai khỏe mạnh hơn.
Tổ chức Y tế Thế giới nhấn mạnh: Nicotine và các sản phẩm thuốc lá gây nghiện rất nguy hiểm cho sức khỏe nhưng luôn được các tập đoàn thuốc lá trên thế giới tìm cách để thu hút mọi người sử dụng. Không có bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào và không có mức độ tiếp xúc nào đối với thuốc lá được coi là an toàn cho sức khoẻ bao gồm cả thuốc lào, xì gà, thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá tự cuốn, thuốc lá tẩu và các sản phẩm thuốc lá không khói.
 |
| Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Ảnh: Minh hoạ |
Bên cạnh việc quảng bá sản phẩm gây nhầm lẫn, một số tổ chức liên minh với các tập đoàn thuốc lá có tên gọi giống như tên của các tổ chức hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá như: “Tổ chức Hành động toàn cầu chấm dứt hút thuốc lá”, “Quỹ xóa bỏ lao động trẻ em trong trồng thuốc lá”, “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc”… nhưng thực chất các quỹ này có sự liên kết chặt chẽ với các công ty thuốc lá.
Đặc biệt “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc”, theo Tổ chức Y tế thế giới, đây là quỹ do Tập đoàn Philip Morris tài trợ, có mâu thuẫn về lợi ích với công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị các nước và các cán bộ y tế không hợp tác với “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc” của Tập đoàn Philip Morris.
Cũng theo Tổ chức Y tế thế giới, hiện có một số tuyên bố của các tập đoàn thuốc lá gây hiểu lầm như: Tuyên bố “Ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khỏe cộng đồng”. Nhưng thực chất, ngành công nghiệp thuốc lá có lịch sử lâu đời trong việc tạo ra các tranh luận về hút thuốc và sức khỏe để bác bỏ hoặc làm giảm giá trị của các nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá. Trước đây, các nghiên cứu của họ tập trung vào phủ nhận tác hại của thuốc lá. Gần đây khi nhận thức về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng đã được nâng cao, ngành công nghiệp thuốc lá đã chuyển sang quảng bá các sản phẩm mới như là một giải pháp thay thế "an toàn hơn" để tiếp tục thu hút người dùng. Các bằng chứng từ các nghiên cứu do các tập đoàn thuốc lá cung cấp thường do chính các công ty thuốc lá tài trợ, không đảm bảo tính khách quan, minh bạch.
Tuyên bố về các công ty thuốc lá đang tuân thủ các quy định cấm quảng cáo, tiếp thị sản phẩm nhưng các tập đoàn thuốc lá trên toàn cầu sử dụng nhiều chiến lược quảng bá, tiếp thị tinh vi, chủ yếu nhằm vào thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại, người có sức ảnh hưởng trong cộng đồng, tài trợ cho các hoạt động thể thao như đua xe, bóng đá...
Trên thế giới đã có các vụ kiện ngành công nghiệp thuốc lá như vào tháng 2/2025, cơ quan tư pháp bang New York (Hoa Kỳ) đã đệ trình đơn kiện 13 nhà sản xuất, phân phối và bán thuốc lá điện tử vì đã tiếp tay nhằm thúc đẩy “đại dịch” thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên.
Hay tuyên bố: Ngành công nghiệp thuốc lá đã thực hiện trách nhiệm xã hội (CSR) của doanh nghiệp và mang lại hiệu quả cho cộng đồng; nhưng sự thật là ngành công nghiệp thuốc lá thực hiện trách nhiệm xã hội (CSR) với mục đích gây dựng hình ảnh để quảng bá, nhằm che đậy các tác động tiêu cực, bình thường hóa sản phẩm gây nghiện để thu hút người sử dụng…
Tuyên bố sản phẩm thuốc lá nung nóng (IQOS) chỉ dành cho người lớn và giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường; nhưng sự thật, các sản phẩm thuốc lá mới đang nhằm vào giới trẻ.
Báo cáo phân tích mới đây của Tổ chức toàn cầu giám sát ngành công nghiệp thuốc lá (STOP) cho thấy công ty Philip Morris Japan (PMJ) đã lập kế hoạch nhằm tạo ra sự chấp nhận rộng rãi của cộng đồng đối với IQOS (một sản phẩm thuốc lá nung nóng), trong đó bao gồm cả giới trẻ và thậm chí là học sinh chứ không chỉ nhắm tới những người trưởng thành đang hút thuốc.
 |
| Bệnh nhân ung thư phổi đang được điều trị tại bệnh viện. Ảnh: IT |
Các sản phẩm thuốc lá mới không phải là sản phẩm giảm hại. Cục Quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (DFA) chỉ xác nhận IQOS là sản phẩm giảm mức độ tiếp xúc với một số chất trong sản phẩm, không xác nhận đây là sản phẩm giúp giảm nguy cơ về sức khỏe, không công nhận thuốc lá nung nóng là sản phẩm an toàn cho sức khỏe hơn so với thuốc lá điếu thông thường.
Việc sử dụng thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới đã và đang phải đối mặt. Mỗi năm trên toàn thế giới hơn 8 triệu ca tử vong, trong đó có khoảng 1,3 triệu ca tử vong là do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá thụ động.
| Tại Việt Nam, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm. Trong đó 84.500 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và 18.800 người tử vong do các bệnh liên quan đến hút thuốc thụ động. Thiệt hại kinh tế do thuốc lá ước tính là 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm (tương đương 1,14% GDP). Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.
|
