Indonesia cân nhắc việc tham gia các tổ chức đa phương quốc tế

Theo nhận định của He Jun, nhà nghiên cứu tại ANBOUND, một tổ chức tư vấn độc lập có trụ sở tại Bắc Kinh (Trung Quốc), tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 15 ở Johannesburg vào cuối tháng 8 vừa qua, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa tuyên bố rằng Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE) sẽ chính thức gia nhập nhóm BRICS và tư cách thành viên này sẽ có hiệu lực vào đầu năm tới.

Đây là lần mở rộng thứ hai của nhóm BRICS kể từ khi Nam Phi được gia nhập vào năm 2011 và là lần mở rộng lớn nhất cho đến nay. Do đó, “nhóm BRICS-5” (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) giờ đây trở thành “BRICS-11”.

Sau Hội nghị thượng đỉnh BRICS, một thông tin ngày càng thu hút sự chú ý của quốc tế là Indonesia không gia nhập khối BRICS. Là một quốc gia lớn ở Đông Nam Á và là quốc gia Hồi giáo đông dân nhất thế giới, Indonesia đã đạt được những thành tựu đáng kể trong phát triển kinh tế và ổn định xã hội những năm gần đây.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS 2023.

Nếu Indonesia gia nhập BRICS sẽ là một sự tăng cường đáng kể cho tổ chức đa phương này. Nhà nghiên cứu tại ANBOUND trên cho rằng, với tình hình địa chính trị phức tạp trên thế giới hiện nay, việc Indonesia có hay không gia nhập nhóm BRICS là một sự kiện quan trọng và có tác động lớn.

Ngày 4/9, tờ Jakarta Post đăng bài viết của tổ chức tư vấn Tenggara Strategics của Indonesia, phân tích lí do đằng sau quyết định không tham gia BRICS của Indonesia vào thời điểm này. Phân tích nêu rõ rằng, quốc gia này, với quy mô là nền kinh tế lớn thứ 16 trên thế giới, hoàn toàn đủ điều kiện tham gia BRICS. Indonesia chia sẻ nhiều mục tiêu chung với BRICS, bao gồm thiết lập trật tự kinh tế toàn cầu công bằng hơn và giảm sự phụ thuộc quá nhiều vào đồng đô la Mỹ.

Theo bài phân tích, chính phủ Indonesia đã thảo luận về khả năng gia nhập BRICS vào tháng 7 năm nay. Tuy nhiên, cả Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi và Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani đều phản đối, cho rằng, chưa có sự đoàn kết thực sự giữa các nước thành viên BRICS, như căng thẳng biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc cũng như xung đột Nga -Ukraine. Việc gia nhập BRICS có thể là một gánh nặng và khiến Indonesia gắn kết với các khối chính trị cụ thể, trái ngược với quan điểm của nước này về chính sách đối ngoại “tự do và tích cực”. Tổng thống Indonesia Joko Widodo cũng nêu rõ nước này không gửi đơn đăng kí gia nhập BRICS.

Cũng theo phân tích của Tenggara Strategics, Indonesia đang vạch ra con đường riêng, khác biệt với các nền kinh tế mới nổi khác và hiện tại, việc gia nhập OECD là phù hợp nhất với lợi ích quốc gia của nước này. OECD bao gồm 38 quốc gia giàu có, chủ yếu đến từ thế giới phương Tây. Nếu gia nhập thành công, Indonesia sẽ trở thành thành viên châu Á thứ 3 sau Nhật Bản và Hàn Quốc. Điều quan trọng cần lưu ý là nguyện vọng của Indonesia trong vấn đề này mang lại cho các nước phát triển phương Tây đòn bẩy mới để gây ảnh hưởng và can dự vào nước này thông qua OECD.

Từ quan điểm của Indonesia, quyết định từ chối tham gia BRICS phù hợp với lợi ích quốc gia và chiến lược địa chính trị của nước này. Là một "gã khổng lồ" đang phát triển mạnh, Indonesia phải cân nhắc các lựa chọn một cách cẩn thận trong thời đại cạnh tranh địa chính trị ngày càng cao và ưu tiên lợi ích quốc gia lâu dài của mình.

Nhìn chung, theo nhà nghiên cứu He Jun, quyết định chưa nộp đơn gia nhập BRICS của Indonesia là một diễn biến quốc tế đáng chú ý, nhấn mạnh ý tưởng rằng, trong một đấu trường toàn cầu được định hình bởi các chiến lược địa chính trị, các quốc gia lớn mới nổi sẽ quyết định sự tham gia các tổ chức đa phương quốc tế theo lợi ích riêng của họ. Hơn nữa, tình huống này cũng chỉ ra rằng, tác động, tính đại diện và sức hấp dẫn của tổ chức BRICS có phần khiêm tốn trong bối cảnh quốc tế rộng lớn hơn…