Chuyên gia phân tích vai trò dự án du lịch tại Vịnh Trung tâm Cát Bà

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch

Quy hoạch, hạ tầng đều phải “xanh”

Cát Bà là một trong những hòn đảo lớn nhất Việt Nam. Xin ông cho biết, đảo Cát Bà cần làm những gì để có thể phát triển du lịch xanh, du lịch sinh thái?

Những tiềm năng, lợi thế của Cát Bà đã được thế giới công nhận, tuy nhiên còn rất nhiều điều phải làm để biến tiềm năng thành hiện thực, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững. Đầu tiên là công tác quy hoạch, hạ tầng. Tiếp đó là đầu tư phát triển sản phẩm dịch vụ, khai thác bảo vệ môi trường.

Vừa qua, TP Hải Phòng đã công bố Quy hoạch thành phố Hải Phòng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đảo Cát Bà là một phần của di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận nên ngay trong quy hoạch đầu tư phát triển phải chú trọng gìn giữ giá trị của di sản tự nhiên để không chỉ phục vụ cho thế hệ hiện tại mà phục vụ cho các thế hệ tương lai. Triết lý trong đầu tư phát triển đảo Cát Bà là phải tuân thủ nguyên tắc phát triển bền vững, quy hoạch phải lấy triết lý xanh làm chủ đạo. Theo đó, áp dụng các mô hình tăng trưởng xanh, mô hình kinh tế tuần hoàn để định hướng quá trình đầu tư phát triển các khu du lịch, điểm du lịch, các cơ sở dịch vụ du lịch...

Sau khâu quy hoạch thì đầu tư hạ tầng phải đi trước một bước. Hạ tầng phải đảm bảo xanh đối với giao thông, hệ thống xử lý nước thải, chất thải, năng lượng, nước sạch, bưu chính, viễn thông... Tất cả đều phải tuân theo nguyên tắc phát triển bền vững để đảm bảo tôn lên các giá trị tự nhiên của hòn đảo và không ảnh hưởng đến tài nguyên môi trường, không chỉ trước mắt mà cả lâu dài. Khi đã có hạ tầng xanh, chúng ta có thể bắt đầu đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật, sản phẩm dịch vụ để thu hút khách.

Để quần đảo Cát Bà phát triển xanh, bền vững thì đòi hỏi trách nhiệm cộng đồng trong việc chung tay gìn giữ, tôn trọng tài nguyên cũng như bảo vệ môi trường. Tất cả chính quyền các cấp phải vào cuộc thực sự; và không chỉ cần sự tham gia của các doanh nghiệp lớn, tiên phong mà đòi hỏi cộng đồng doanh nghiệp, kể cả người dân sinh sống trên đảo và khách du lịch đều phải nhận thức đầy đủ và tuân thủ yêu cầu, nguyên tắc trong phát triển xanh và bền vững trên hòn đảo di sản thiên nhiên thế giới.

Theo ông, Cát Bà cần tuân theo lộ trình như thế nào để xanh toàn diện? Ông có gợi ý gì trong định hướng phát triển du lịch hay quy hoạch hệ thống giao thông hay không?

Bảo vệ môi trường, xử lý ô nhiễm không chỉ là vấn đề riêng của Cát Bà mà là vấn đề chung của rất nhiều nơi, đặc biệt là các khu vực ven biển và hải đảo. Ngay từ bước đi đầu tiên trong quá trình phát triển đã phải chú trọng đến công tác quy hoạch, trong đó có quy hoạch hệ thống hạ tầng như tôi đề cập, sau đó mới bắt đầu phát triển các sản phẩm dịch vụ phục vụ du lịch trên nền hệ thống hạ tầng ấy. Như vậy sẽ giảm bớt chi phí và nâng cao hiệu quả trong quá trình sử dụng nguồn lực.

Dãy nhà hàng tạm đang hoạt động tại Cảng cá trung tâm đảo Cát Bà sẽ được giải tỏa để xây dựng công viên xanh tạo diện mạo mới cho hòn đảo

Tuy nhiên, trong thực tế, vì nhiều lý do khó khăn, hạn chế nguồn lực nên có tình trạng hạ tầng chưa hoàn thiện nhưng đã đầu tư dịch vụ. Vì vậy, Cát Bà phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm, xử lý nước thải, chất thải... ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh, thương hiệu của Cát Bà không chỉ hiện tại mà cả tương lai.

Trong xu hướng khách du lịch thế giới quan tâm hàng đầu đến môi trường thì giữ được hòn đảo xanh, sạch đẹp, thân thiện môi trường là yếu tố quan trọng. Xử lý nước thải, chất thải của Cát Bà hiện nay là một vấn đề lớn, đòi hỏi chính quyền phải vào cuộc cùng doanh nghiệp xây dựng hệ thống hạ tầng, xử lý nước thải, chất thải đồng bộ, áp dụng công nghệ hiện đại, không để nước thải, chất thải xả trực tiếp ra môi trường. Các doanh nghiệp lớn cần tiên phong dẫn dắt các doanh nghiệp khác trên đảo kể cả người dân, định hướng cho người dân trong việc tuân thủ các yêu cầu, nguyên tắc trong quy định về xử lý rác thải, chất thải.

Bảo vệ môi trường là vấn đề cần ưu tiên hàng đầu đối với hòn đảo và vì vậy chính quyền phải vào cuộc, kêu gọi nâng cao nhận thức của người dân, khách du lịch trong việc tuân thủ quy định bảo vệ tài nguyên môi trường.

Sinh thái xanh vừa là lợi thế và tiền đề, vừa là hướng đi để phát triển du lịch bền vững cho đảo Cát Bà. Chính quyền, nhà đầu tư, cộng đồng cần làm gì để đưa Cát Bà thành hòn đảo du lịch sinh thái xanh?

Thứ nhất là phải nâng cao nhận thức, vì nhận thức đúng mới hành động đúng. Thứ hai là phải thực thi nghiêm chỉnh pháp luật liên quan đến bảo vệ tài nguyên, bảo vệ môi trường như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Di sản và các quy định pháp luật khác về bảo vệ tài nguyên, môi trường, đa dạng sinh học.

Đảo Cát Bà nhìn từ trên cao

Khi mọi người đã có nhận thức rồi thì phải phân định rõ trách nhiệm: chính quyền phải làm gì, cộng đồng doanh nghiệp phải làm gì, người dân phải làm gì và kể cả trách nhiệm của khách du lịch. Nếu đi du lịch trên đảo mà không tuân thủ nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ tài nguyên, bảo vệ môi trường thì du khách phải chấp nhận hình phạt. Một bên là nâng cao nhận thức, khuyến khích người dân nhưng bên cạnh đó phải có biện pháp xử lý nghiêm minh với hành vi xâm hại đến tài nguyên, môi trường, cảnh quan.