Qua thanh tra cho thấy, công tác quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường quốc doanh đã có những chuyển biến tích cực trong việc lập quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch sử dụng rừng gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, phương án sử dụng đất; xác định rõ diện tích đất đai cần giữ lại để chuyển sang hình thức thuê đất; chuyển giao một phần diện tích đất về cho địa phương quản lý, giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất của người dân ở địa phương, giảm tình trạng tranh chấp, lấn, chiếm đất tại các nông, lâm trường.
Tuy nhiên, theo kết luận thanh tra, công tác quản lý, sử dụng đất đai còn có những tồn tại, vi phạm. Trong đó: UBND nhiều tỉnh, thành phố còn chậm triển khai việc thu hồi đất của các nông, lâm trường bàn giao về địa phương theo phương án cổ phần hóa đã được Thủ tướng phê duyệt; để tình trạng đất bỏ hoang, kéo dài gây thất thu tiền sử dụng đất.
Việc giao đất chồng lấn, tranh chấp đất đai diễn ra khá phổ biến, tình trạng lấn, chiếm đất đai tại một số địa phương ngày càng phức tạp, có xu hướng gia tăng nhưng chậm được xử lý, nhất là tại các địa bàn có đồng bào dân tộc sinh sống. Việc bố trí kinh phí đo đạc, cắm mốc, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các nông, lâm trường trước đây của các tỉnh, thành phố chưa được quan tâm, chậm triển khai, dẫn đến tình trạng hồ sơ đất đai không đầy đủ, thiếu chính xác nên việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai, xử lý vi phạm gặp khó khăn.
Tại Tập đoàn, Tổng công ty vẫn còn tình trạng chấp hành không đúng quy định pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường; xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước. Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh chưa được một số địa phương, bộ, ngành có liên quan quan tâm, chỉ đạo, phát hiện xử lý kịp thời các sai phạm.
Chuyển Bộ Công an điều tra việc sử dụng nhà đất tại 3 tập đoàn, tổng công ty
Theo kết luận thanh tra, đến cuối năm 2017, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam và Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam có 842 cơ sở nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước thuộc đối tượng phải xử lý, sắp xếp lại. Trong đó, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam có 759 cơ sở nhà, đất nhưng mới sắp xếp, xử lý được 43 cơ sở, chiếm 5,7% cơ sở nhà, đất phải sắp xếp lại theo quyết định của Thủ tướng.
Thanh tra Chính phủ xác định, tại cơ sở nhà, đất số 117 Hai Bà Trưng, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh và số 56 Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, Tập đoàn cho một số đơn vị thuê một phần diện tích làm văn phòng làm việc là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai năm 2013.
Một số cơ sở nhà, đất khác tại quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội và quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh đem cho thuê và để xảy ra tình trạng lấn chiếm hoặc không sử dụng, gây lãng phí. Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam có 83 cơ sở nhà, đất và đã sắp xếp xử lý được 7 cơ sở, còn lại 76 cơ sở chưa được xử lý, sắp xếp theo quy định.
Tổng Công ty Chè Việt Nam đưa 12 khu đất để góp vốn liên doanh, liên kết, cho thuê lại đất không đúng quy định, thoái vốn không thông qua đấu giá, vi phạm quy định tại Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Nghị định của Chính phủ. Đó là các khu đất: tại số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Thành phố Hồ Chí Minh; số 25D Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội; số 126 Lạch Tray, Ngô Quyền, Hải Phòng; số 341 Vạn Mỹ, đường Đà Nẵng, Đông Hải, Hải An, Hải Phòng; Kho Cổ Loa, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh, Hà Nội; khu đất tại Lương Sơn - Hòa Bình; số 59 An Bình, phường 6, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh; trụ sở Tổng Công ty Chè tại số 92 Võ Thị Sáu, Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội; đất vườn ươm Chiềng Đi, huyện Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; đất Nhà máy chè Vân Hồ, Bó Nhang, xã Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; đất Nhà máy chè Chiềng Đi, xã Vân Hồ, Mộc Châu, Sơn La; khu đất tại Trần Khát Chân, phường Thanh Nhàn, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.
Theo kết luận, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành chấn chỉnh, khắc phục, xử lý đối với những tồn tại, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công an chỉ đạo Cơ quan điều tra xác minh xử lý theo quy định pháp luật đối với vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà đất ở 12 địa điểm, gồm: Số 67 Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội; số 25D Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội; khu đất 1.500m² tại phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội; Kho Cổ Loa, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh, Hà Nội; số 126 phố Lạch Chay, phường Lạch Chay, quận Ngô Quyền, Hải Phòng; số 341 Vạn Mỹ, phường Đông Hải, quận Hải An, Hải Phòng; khu đất có diện tích 13.147m² tại Lương Sơn, tỉnh Hoà Bình; khu đất có diện tích 11.022m² (vườm ươm trồng chè) tại thôn Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; khu đất có diện tích 15.123m² (Nhà máy chè Vân Hồ) tại thôn Bó Nhang, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; Khu đất có diện tích 5.402m² (Nhà máy chè Chiềng Đi) tại Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu, Sơn La; số 59 An Bình, phường 6, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh; số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
Trước kiến nghị của Thanh tra Chính phủ, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 8752/VPCP-V.I thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đối với Kết luận thanh tra số 1452/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ đồng ý với các kiến nghị của Thanh tra Chính phủ về việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng Công ty Lâm nghiệp và Tổng Công ty Chè Việt Nam theo Chỉ thị số 11/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số 112/2015/NQ-QH13 của Quốc hội về tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ nông trường, lâm trường quốc doanh do các công ty nông nghiệp, công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng và các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác sử dụng.
