Nét đẹp qua Lễ cúng cơm mới ở Đồng Sang

Lâu lắm rồi, tôi mới có cơ hội được dự Lễ cúng cơm mới cùng với bà con nông dân Đồng Sang (thôn Tịch Tây, xã Tam Nghĩa, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) sau vụ Hè Thu năm 2024. Trước kia sau khi gặt hái xong, lúa được đổ đầy ắp trong các chum, ghè, phi, dí (dụng cụ đựng lúa), người dân thường tổ chức cúng cơm mới tại nhà để tạ ơn ông bà tổ tiên, đất đai, Thần Nông đã đem lại cho họ một vụ mùa bội thu. Bên chén cơm trắng thơm mùi gạo mới, các thành viên trong gia đình cùng bà con hàng xóm quây quần tụ họp. Hình ảnh đó đã thể hiện sự đoàn kết, chia sẻ niềm vui sau một vụ mùa đầy nhọc nhằn, nhưng thắm đượm tình yêu thương giữa gia đình với cộng đồng làng xóm.

Lễ cúng cơm mới tại đồng Sang

Vậy mà nét đẹp ấy khá lâu rồi đã vắng bóng ở quê tôi bởi nhiều lẽ. Không để Lễ cúng cơm mới dần dần bị mai một, mất hút theo thời gian. Nhằm gìn giữ và lưu truyền nét đẹp này trong làng xóm, một số bô lão ở làng Tịch Tây đã có ý tưởng khơi dậy Lễ cúng cơm mới, mặc dù không còn cúng ở từng gia đình như trước xưa mà tổ chức theo từng cánh đồng. Ngày cúng tùy theo từng cánh đồng, xóm, thường là những buổi nông nhàn sau khi thu hoạch vụ mùa xong, không quy định ngày cũng như lễ vật cúng. Lễ vật thường là các món chế biến từ lợn, gà, gạo, nếp, đặc biệt là phải có cơm được nấu từ gạo mới vừa gặt. Riêng quê tôi trên mâm cúng có thêm một quả trứng vịt và một con cá nướng. Cụ Nguyễn Đình Thôi, 81 tuổi, chia sẻ: “Lâu lắm rồi mới thấy làng ta tổ chức Lễ cúng cơm mới, một việc làm ai nấy đều mong muốn, đồng tình, là dịp để người nông dân tạ ơn đất trời, ông bà, tổ tiên; chia sẻ những kinh nghiệm trong sản xuất. Cần được lưu giữ nét đẹp này”.

Lễ mừng cơm mới cũng là dịp để giáo dục con cháu biết quý trọng sức lao động, giúp gia đình, dòng họ đoàn kết, gắn bó với nhau hơn. Hiện nay đồng bào các dân tộc ở các huyện miền núi trong và ngoài tỉnh, hằng năm sau vụ mùa họ đều tổ chức cúng cơm mới ở quy mô Lễ - Hội. Đây là việc làm góp phần lưu giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc mình mà còn nâng tầm, quảng bá nhằm thu hút khách du lịch đến với vùng đất của họ. Ở huyện Núi Thành hiện nay còn khá nhiều bà con nông dân còn lưu giữ truyền thống này như nhiều gia đình nông dân ở xã Tam Mỹ Đông, Tam Mỹ Tây... Lễ cúng cơm mới của bà con nông dân đồng Sang hôm nay đã góp phần khơi dậy nét đẹp truyền thống văn hóa mà bấy lâu nay đã bị lãng quên, mai một.