Nâng cao sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi

Hiện nay quá trình già hóa trên toàn cầu đang diễn ra nhanh chóng. Sự phát triển của khoa học kĩ thuật công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực y khoa, đã giúp con người có cuộc sống tốt hơn và kéo dài tuổi thọ. Để có tuổi già khỏe mạnh, bên cạnh việc đảm bảo sức khỏe về thể chất, chăm lo cho sức khỏe tinh thần cũng vô cùng quan trọng.
Trò chơi tạo những tiếng cười sảng khoái, nâng cao đời sống tinh thần cho NCT
Trò chơi tạo những tiếng cười sảng khoái, nâng cao đời sống tinh thần cho NCT

Người cao tuổi (NCT) đang phải đối mặt với những thách thức về sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tâm thần. Theo thống kê, có hơn 20% người từ 60 tuổi trở lên có rối loạn tâm thần hoặc bệnh lí về thần kinh (không bao gồm bệnh đau đầu). Các rối loạn tâm thần và thần kinh phổ biến nhất ở nhóm tuổi này là sa sút trí tuệ và trầm cảm. Ở Việt Nam, theo số liệu điều tra năm 2002, tỉ lệ mất trí tuổi già là 0,9% dân số, năm 2012 tăng lên 1,52%.

Do áp lực của cuộc sống, cộng với thói quen sinh hoạt nên các vấn đề sức khỏe tâm thần NCT thường bị bỏ qua và không được nhận định rõ ràng. Tại nhiều nơi, bệnh tâm thần không được coi là một bệnh lí thực sự mà được xem như một sự khiếm khuyết trong tính cách. Chính những sự kì thị xung quanh vấn đề này khiến người bệnh gặp thêm nhiều khó khăn trong tìm kiếm giúp đỡ và điều trị.

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần cho NCT như những căng thẳng trong cuộc sống hằng ngày, suy giảm thể chất, mắc nhiều bệnh tật, trải qua những sự kiện mất mát người thân, bạn bè, hoặc tình trạng hụt hẫng, suy giảm kinh tế khi nghỉ hưu. Tất cả những yếu tố gây căng thẳng này có thể dẫn đến sự cô lập, cô đơn hoặc tâm lí đau khổ ở NCT. Tình trạng này càng trở nên trầm trọng hơn trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 và ở những nơi thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai.

Nâng cao sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi

Sức khỏe tâm thần có ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và ngược lại. NCT thường có nhiều bệnh mạn tính hay bệnh không lây nhiễm (BKLN) như đái tháo đường, tăng huyết áp, ung thư, v.v. Việc mắc những bệnh này trong một thời gian dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần đặc biệt là trầm cảm và lo âu.

NCT cũng là một trong những đối tượng dễ bị lạm dụng và ngược đãi. Theo số liệu nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2017, có 15,7% người từ 60 tuổi trở lên đã phải chịu ngược đãi, tức là cứ 6 NCT lại có 1 người bị ngược đãi. Trong đó, tỉ lệ NCT bị ngược đãi về mặt tinh thần nhiều nhất (chiếm 11,6%) so với các loại hình ngược đãi khác như tài chính (6,8%), bị bỏ rơi (4,2%); thể chất (2,6%) và tình dục (2,6%). Điều này không chỉ dẫn đến những tổn thương về thể chất NCT mà còn dẫn đến những hậu quả tâm lí nghiêm trọng kéo dài.

Để cải thiện sức khỏe tâm thần cho NCT, cần thúc đẩy quá trình già hóa năng động và khỏe mạnh, tạo ra các điều kiện sống, môi trường hỗ trợ sức khỏe và cho phép mọi người có một cuộc sống lành mạnh. Cần có các nguồn lực cần thiết để đáp ứng nhu cầu NCT như bảo đảm an ninh, hỗ trợ xã hội và chăm sóc, các chương trình ngăn chặn và đối phó với hành vi ngược đãi NCT, đào tạo các nhà cung cấp dịch vụ y tế...

Tình nguyện viên chăm sóc tại nhà của CLB LTHTGN đến động viên, tâm sự và hỗ trợ việc nhà cho các thành viên khó khăn
Tình nguyện viên chăm sóc tại nhà của CLB LTHTGN đến động viên, tâm sự và hỗ trợ việc nhà cho các thành viên khó khăn

Cần có các biện pháp can thiệp giải quyết các yếu tố nguy cơ của các BKLN, bao gồm cả các rối loạn tâm thần và giải quyết các rào cản của hệ thống y tế để giảm thiểu các biến chứng, nguy cơ tử vong sớm và nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT. Đặc biệt, cần có sự quan tâm hơn từ cộng đồng và gia đình đến đời sống tinh thần của NCT, giúp họ nhận biết và điều trị kịp thời các triệu chứng rối loạn tâm thần, được hòa nhập vào cuộc sống hằng ngày và phát huy vai trò trong sự phát triền bền vững của xã hội.

Tại Việt Nam, Chính phủ đã có những nỗ lực đáng kể trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần. Từ năm 1999 đã xây dựng Chương trình Mục tiêu quốc gia về sức khỏe tâm thần, trong đó tập trung vào xây dựng “mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng”. Đến năm 2008, mô hình đã bao phủ trên 63 tỉnh, thành phố với gần 40% xã, phường, thị trấn triển khai. Nhờ có mô hình này những người bị tâm thần phân liệt và động kinh đã được quản lí tại cộng đồng và hạn chế sự kì thị, phân biệt đối xử, góp phần rất lớn giảm gánh nặng cho cả bệnh nhân và gia đình họ.

Nâng cao sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi

Ngoài ra, Việt Nam còn có mô hình cộng đồng khác hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống cho NCT thông qua tăng cường sự tham gia của NCT trong chăm sóc sức khỏe, nâng cao thu nhập và hỗ trợ cộng đồng - đó là CLB Liên thế hệ tự giúp nhau (LTHTGN). Từ một mô hình thí điểm do Tổ chức Hỗ trợ NCT Quốc tế (HAI) hỗ trợ, đã trở thành mô hình quốc gia, và Chính phủ đã có hai Đề án nhân rộng theo Quyết định 1533/QĐ-TTg ngày 2/8/2016 và Quyết định 1336/QĐ-TTg ngày 31/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, CLB đã được Hội NCT các cấp nhân rộng trên 61 tỉnh, thành phố với hơn 3.400 CLB. Với 8 mảng hoạt động đa dạng, CLB đã giúp các thành viên là NCT không chỉ cải thiện thu nhập, phát huy vai trò mà còn giúp nâng cao sức khỏe, có thêm nhiều niềm vui, giảm bớt sự cô đơn…

Cũng như sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần đóng vai trò quan trọng và thiết yếu trong đảm bảo sức khỏe tổng thể của mỗi cá nhân. Chỉ khi có tinh thần tốt mới có thể làm việc hiệu quả, tận hưởng cuộc sống và đóng góp tích cực cho cộng đồng. Hi vọng các chương trình và mô hình về chăm sóc sức khỏe tâm thần sẽ ngày càng được quan tâm hơn để đảm bảo già hóa khỏe mạnh cho tất cả mọi người.

Bài và ảnh: Thanh Hà

Theo dòng sự kiện

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp to lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các thế lực thù địch đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam “thừa nhận sự thất bại của kinh tế Nhà nước” và “đang hướng lái theo chủ nghĩa tư bản”.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Ngày 15/6/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Tin khác

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số
Xem thêm
Phiên bản di động