Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về 15 luật, 1 pháp lệnh đã được Quốc hội khóa XV thông qua

Có 15 Luật và 01 Pháp lệnh được công bố thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, bao gồm:

1. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND;

2. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự;

3. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự,

4. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân;

5. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật:

6. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở;

7. Luật Cán bộ, công chức;

8. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam;

9. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính;

10. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về quân sự, quốc phòng;

11. Luật Thanh tra;

12. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý sử dụng tài sản công;

13. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tổ tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án;

14. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân;

15. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp;

16. Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Thủ tục bắt giữ tàu biển, Pháp lệnh Thủ tục bắt giữ tàu bay, Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng, Pháp lệnh Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân và Pháp lệnh Chi phí tố tụng.

Toàn cảnh buổi họp báo sáng ngày 3/7/2025.

Bỏ phạt tử hình với 8 tội danh

Liên quan đến một số nội dung quan trọng của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, Thượng tướng Lê Quốc Hùng - Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, Luật này có hiệu lực từ 1/7/2025. Luật đã sửa đổi, bổ sung 39 điều của Bộ luật Hình sự, trong đó bổ sung 1 điều luật (Điều 256a về Tội sử dụng trái phép chất ma túy); bỏ hình phạt tử hình (8 điều); còn lại các điều luật khác sửa đổi, bổ sung theo hướng tăng mức hình phạt tù và hình phạt tiền, hạ mức thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, bổ sung các chất ma túy mới, sửa đổi một số quy định để phù hợp với cơ cấu, tổ chức bộ máy mới sau khi không tổ chức Công an cấp huyện và tên gọi của các bộ sau khi thực hiện phương án sáp nhập.

Cụ thể, Luật đã bỏ hình phạt tử hình tại 8 tội danh (Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Tội gián điệp (Điều 110); Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); Tội vận chuyển trái phép chất ma tuý (Điều 250); Tội tham ô tài sản (Điều 353); Tội nhận hối lộ (Điều 354); Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, bỏ hình phạt tử hình nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 63 theo hướng: “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”.

Bên cạnh đó, Luật nâng gấp 2 lần hình phạt tiền đối với 24 tội danh, tập trung vào nhóm tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm, tham nhũng.

Ngoài ra, Luật còn tăng mức phạt tù tại 8 điều luật trong Bộ luật Hình sự hiện hành, tập trung vào các nhóm tội về môi trường, ma túy, an toàn thực phẩm.

Về quy định về điều khoản chuyển tiếp (Điều 4), các quy định của Luật này nếu không có lợi cho người phạm tội thì không áp dụng đối với hành vi phạm tội xảy ra trước 0 giờ 00 phút ngày 1/7/2025 mà sau thời điểm đó mới bị phát hiện hoặc đang bị điều tra, truy tố, xét xử, trừ trường hợp người phạm tội về các tội quy định tại Điều 353 (Tội tham ô tài sản) và Điều 354 (Tội nhận hối lộ) của Bộ luật Hình sự mà theo quy định của Luật này (bỏ hình phạt tử hình đối với các tội này) được chuyển thành tù chung thân thì vẫn áp dụng quy định về việc chỉ được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đáp ứng được các tiêu chí đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Về hướng dẫn xử lý tình huống phát sinh đối với người đã bị tuyên án tử hình về các tội đã bỏ hình phạt tử hình trong Luật trước ngày 1/7/2025 nhưng chưa thi hành:

Khoản 2 Điều 4 quy định, hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7/2025 đối với người phạm tội về các tội đã bỏ hình phạt tử hình quy định tại các điều 109, 110, 114, 194, 250, 353, 354 và 421 của Bộ luật Hình sự hoặc thuộc trường hợp không thi hành án tử hình vì bị ung thư giai đoạn cuối mà chưa thi hành án thì không thi hành và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.

Về hướng dẫn xử lý tình huống phát sinh khi thi hành án tù chung thân đối với người phạm tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ (khoản 4 và khoản 5 Điều 4): Luật đã bỏ hình phạt tử hình đối với 2 tội này.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa đối với loại tội phạm này, đồng thời, đảm bảo hiệu quả thu hồi tài sản tham ô, nhận hối lộ, Luật đã quy định theo hướng vẫn áp dụng quy định về việc sau khi được giảm án từ tử hình xuống tù chung thân, những người này chỉ có thể được giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đáp ứng được các tiêu chí: đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Nếu không đáp ứng các tiêu chí này, người bị kết án tù chung thân về Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ sẽ chấp hành án phạt tù vĩnh viễn.

Để đảm bảo sự công bằng, tránh gây bất lợi đối với người phạm tội, khoản 5 Điều 4 cũng quy định về việc hình phạt tù chung thân đã tuyên trước ngày 1/7/2025 đối với các tội tham ô tài sản và nhận hối lộ thì không cần phải có điều kiện “đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn” khi xét giảm mức hình phạt đã tuyên đối với người phạm tội.