Thôn Vó Cối, xã Mường Động, tỉnh Phú Thọ, một vùng quê yên bình giữa núi đồi Tây Bắc đang trở thành điểm sáng trong công tác chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng. Tại đây, Dự án TA 9928 “Hỗ trợ xây dựng và phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc dài hạn dựa vào cộng đồng” được triển khai hiệu quả, mang lại những đổi thay thiết thực cho cuộc sống NCT.
 |
| Các tình nguyện viên chăm sóc cụ Bù Thị Yền |
Một trong những trường hợp tiêu biểu là cụ Bùi Thị Yền, 96 tuổi, sống một mình trong căn nhà sàn nhỏ bên cạnh nhà cháu ruột. Trước khi có dự án, cụ gần như tách biệt với thế giới bên ngoài, sức khỏe yếu, mắt kém, khả năng vận động suy giảm khiến cụ chỉ quanh quẩn trong nhà. Từ tháng 9/2023, cụ được xác định là trường hợp cần chăm sóc dài hạn và đưa vào Hệ thống quản lý ca của Dự án.
Dự án TA 9928 Dự án TA 9928 “Hỗ trợ xây dựng và phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc dài hạn dựa vào cộng đồng” do Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tài trợ, triển khai tại Việt Nam từ năm 2023, dưới sự phối hợp của Tổ chức Hỗ trợ NCT Quốc tế (HAI) và Hội NCT Việt Nam. Dự án hướng tới xây dựng mô hình chăm sóc dài hạn cho NCT dựa vào đội ngũ tình nguyện viên, quản lý ca và kết nối giữa chính quyền địa phương với hệ thống y tế - xã hội. |
Bà Bùi Thị Hiển, tình nguyện viên chăm sóc tại nhà của thôn, sau khi được tập huấn, thường xuyên đến thăm và hỗ trợ cụ Yền. “Khi đến, việc đầu tiên là hỏi thăm, trò chuyện, kể chuyện cho cụ nghe. Sau đó sắp xếp lại đồ đạc, đo huyết áp, xoa bóp, khi cần thì tắm gội giúp cụ”, bà Hiển kể. Sự tận tâm ấy giúp cụ Yền cải thiện sức khỏe và xua tan cảm giác cô đơn. Cụ trở nên vui vẻ, cởi mở hơn, thích trò chuyện và tham gia sinh hoạt thôn. “Từ ngày có các cô đến, bà vui hẳn, nói chuyện nhiều hơn,” chị Bạch Thị Nhu, cháu dâu cụ xúc động chia sẻ.
Không chỉ giúp NCT được chăm sóc chu đáo, Dự án TA 9928 còn nâng cao nhận thức cho các thành viên trong gia đình về việc chăm sóc tinh thần và tâm lý. “Các tình nguyện viên hướng dẫn cách xoa bóp, ăn uống sao cho đủ chất. Nhờ thế, tôi hiểu hơn về nhu cầu của cụ, biết cách quan tâm và chăm sóc tốt hơn”, chị Nhu nói.
|
| Ông Triệu Văn Toàn trao đổi với cán bộ Dự án |
Từ thành công ở Vó Cối, mô hình được mở rộng, kết hợp cùng CLB LTHTGN thôn Hạ Sơn (cùng xã Mường Động), nơi đã hoạt động từ năm 2018 trong khuôn khổ Dự án VIE070. CLB này được xem là điểm tiên phong trong việc gắn kết mô hình chăm sóc dài hạn của Dự án TA 9928 với hệ thống tình nguyện viên cộng đồng.
CLB LTHTGN Do Hội NCT Việt Nam khởi xướng, hoạt động theo nguyên tắc “tự nguyện - tự quản - cùng có lợi”. Mỗi CLB gồm 50-70 thành viên, 60–70% là NCT, duy trì hoạt động tăng thu nhập, chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ nhau trong cuộc sống và chăm sóc tại nhà. Đến nay, cả nước có hơn 9.000 CLB LTHTGN với hàng vạn tình nguyện viên chăm sóc tại nhà, góp phần hình thành mạng lưới chăm sóc NCT lớn nhất Việt Nam. |
Theo ông Triệu Văn Toàn, Chủ nhiệm CLB kiêm Trợ lý quản lý ca của Dự án, sự phối hợp giữa CLB và Dự án đã tạo hiệu quả rõ rệt. Các tình nguyện viên của CLB được tập huấn thêm kỹ năng chăm sóc, ghi chép, theo dõi tình trạng NCT. Họ không chỉ chăm sóc tại nhà mà còn kết nối, vận động chính quyền và các ban, ngành địa phương hỗ trợ chính sách cho NCT yếu thế. Hiện CLB LTHTGN thôn Hạ Sơn trực tiếp chăm sóc 4 NCT có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Các tình nguyện viên không chỉ hỗ trợ sinh hoạt mà còn hướng dẫn người thân kỹ năng chăm sóc, chế độ dinh dưỡng, tâm lý. “Trong gia đình, con cháu cũng học được cách quan tâm hơn. Trước kia nhiều người coi việc chăm sóc cha mẹ là trách nhiệm riêng, giờ họ xem đó là tình yêu thương cần sẻ chia”, ông Toàn nói.
|
| Bà Sơn được Dự án và CLB hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ hưởng trợ cấp khuyết tật nặng và gia đình hoàn cảnh khó khăn |
Nhờ cơ chế quản lý ca chặt chẽ từ cơ sở đến cấp điều phối, nhiều trường hợp NCT khó khăn được hưởng chính sách trợ cấp. Tiêu biểu như bà Sơn ở thôn Hạ Sơn bị khuyết tật vận động nặng, thuộc hộ nghèo, trước đây chưa được trợ cấp. Sau khi được tình nguyện viên phát hiện, Dự án hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ, đến tháng 10/2024, bà đã được UBND xã phê duyệt chế độ NCT khuyết tật nặng, mức trợ cấp 720.000 đồng/tháng.
Tương tự, bà Ngắn ở thôn Quê Kho, NCT khuyết tật đặc biệt nặng cũng được xem xét hưởng chính sách sau nhiều năm chờ đợi. Những kết quả ấy cho thấy, khi mô hình được kết nối chặt chẽ, người yếu thế sẽ không bị bỏ lại phía sau.
|
| Bà Ngắn, thành viên CLB LTHTGN thôn Quê Kho bên ngôi nhà vừa được hỗ trợ sửa lại |
Mô hình CLB LTHTGN có nhiều ưu điểm vượt trội như có sẵn đội ngũ quản lý, lực lượng tình nguyện viên, nguồn quỹ hoạt động và uy tín tại cộng đồng. Việc lồng ghép giữa CLB và Hệ thống chăm sóc dài hạn của Dự án TA 9928 giúp nâng cao hiệu quả, tính bền vững và mở rộng phạm vi chăm sóc. Khi dự án kết thúc, các hoạt động vẫn được duy trì nhờ tinh thần tự chủ và tương trợ lẫn nhau. Hiện cả nước có hơn 9.000 CLB LTHTGN với hàng vạn tình nguyện viên chăm sóc tại nhà, trở thành mạng lưới chăm sóc NCT lớn nhất Việt Nam.
Từ những hạt nhân như Vó Cối và Hạ Sơn, mô hình này đang khẳng định giá trị nhân văn sâu sắc, lan tỏa tinh thần “chung tay vì NCT”, góp phần thực hiện mục tiêu chăm sóc toàn diện, nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT tại cộng đồng. Những việc làm bền bỉ của đội ngũ tình nguyện viên - những người mang tình thương và sự tận tụy đến từng mái nhà - chính là biểu hiện sinh động của đạo lý “kính lão, trọng thọ”. Từ những nếp nhà nhỏ ở Phú Thọ, một mô hình nhân ái đang lan tỏa, góp phần xây dựng xã hội già hóa năng động, nhân văn và không ai bị bỏ lại phía sau.
