Cần nhất thể trong quản lý nội dung trên không gian mạng và OTT nội – ngoại

Cần nhất thể trong quản lý nội dung từ OTT

Có thể nói, việc quản lý các nền tảng xuyên biên giới là một thách thức toàn cầu, nhất là đối với một quốc gia mà lĩnh vực này có mới mẻ và chịu cạnh tranh khốc liệt từ doanh nghiệp ngoại như Việt Nam. Nổi cộm những năm gần đây là câu chuyện quản lý OTT (Over The Top- giải pháp cung cấp nội dung như hình ảnh, tin nhắn, gọi điện cho người dùng dựa trên việc tận dụng Internet).

Như Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng từng nói, việc thiếu thể chế quản lý các nền tảng xuyên biên giới đã tạo ra một môi trường kinh doanh bất bình đẳng, còn gọi là sự bảo hộ ngược, giữa các nền tảng số trong nước và nước ngoài.

“Các nghị định mới này là để thực hiện một nguyên lý rất căn bản là doanh nghiệp làm ăn ở đâu thì phải theo pháp luật ở đó. Nếu nói rộng ra thì là sự bảo vệ chủ quyền số quốc gia”, ông Hùng nói.

Do vậy, từ năm 2022, ngành TT&TT đã tập trung sửa đổi, bổ sung nhiều quy định liên quan đến lĩnh vực số, trong đó có các quy định về quản lý các nền tảng xuyên biên giới (như mạng xã hội, phát thanh truyền hình OTT, quảng cáo).

Theo đó, dự thảo 7 của Nghị định sửa đổi Nghị định 06/2016/NĐ-CP ngày 18/1/2016 (Nghị định 06) liên quan đến các nhóm ngành công nghiệp giải trí đang rất được các doanh nghiệp chú ý và mong đợi. Nếu được thiết kế tốt, nghị định này không những có thể đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng toàn diện và tuyệt đối giữa các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước, mà còn bảo vệ được “chủ quyền” văn hóa Việt Nam trên không gian mạng.

Tuy nhiên, góp ý cho dự thảo này, nhiều ý kiến cho rằng nội dung trên không gian mạng rất đa dạng, không chỉ bao gồm phim mà còn là các sản phẩm ghi hình như tin tức, chương trình truyền hình, gameshow… nhưng không được đề cập trong Nghị định 06 sửa đổi và cũng không được điều chỉnh trong Luật Điện ảnh.

Như vậy hoạt động này đang hoàn toàn bỏ trống, thiếu quản lý và giám sát. Cùng là nội dung phát trên không gian mạng nhưng lại do 2 cơ quan khác nhau quản lý, được quy định tại 2 văn bản pháp luật khác nhau với 2 cơ chế kiểm duyệt nội dung khác nhau. Điều này khiến nhiều người băn khoăn liệu có mâu thuẫn, chồng chéo trong quản lý nhà nước?

Cụ thể, với phim thì văn bản điều chỉnh là Luật Điện ảnh 2022 với cách thức quản lý là hậu kiểm, tự phân loại. Trong khi với các sản phẩm ghi hình khác thì được điều chỉnh bởi Nghị định 06/2016/NĐ – CP, Luật Báo chí, Luật Viễn thông và Luật Tổ chức Chính phủ.

Thêm vào đó, dự thảo Nghị định 06 (sửa đổi) có nội dung xuyên suốt liên quan mật thiết đến sản phẩm của điện ảnh, nền tảng truyền phát trên hạ tầng viễn thông và nội dung phổ biến trên không gian mạng. Tuy nhiên, nghị định 06 (sửa đổi) lại không có dẫn chiếu đến Luật Viễn thông, Luật Điện ảnh và Luật An ninh mạng tại phần căn cứ.

Nhìn nhận từ góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Minh Cảnh cho rằng dự thảo Nghị định 06 sửa đổi sắp ban hành là văn bản dưới luật nên không thể bao gồm nội dung chi tiết của các luật như Luật An ninh mạng, Luật Điện ảnh, Luật Viễn thông mà khi xử lý vi phạm trong các lĩnh vực này cần phải căn cứ vào luật liên quan. Hiện nay việc quản lý gameshow và các loại hình khác trên không gian mạng khá khó khăn phức tạp đòi hỏi cần nhất thể quản lý, không có đơn vị nào khác hơn là Bộ TT&TT.

Còn luật sư Nguyễn Tuấn Tú , Viện Nghiên cứu Pháp luật phía Nam cho rằng, có nhiều quy định liên quan đến vấn đề này như Nghị định 72/2013/NĐ-CP quy định về Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, Nghị định 158/2013/NĐ-CP Quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo, Luật Sở hữu trí tuệ, Thông tư liên tịch số 07/2012/TTLT-BTTTT-BVHTTDL về trách nhiệm của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian trong việc bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng Internet và mạng viễn thông; Luật an ninh mạng và Nghị định 15/2020/NĐ-CP… Do vậy, có tình trạng chồng chéo quyền hạn giữa các cơ quan có thẩm quyền.

“Bất cập lớn nhất đó chính là chưa phân loại được các nội dung truyền hình, chưa có bộ quy chế phân loại và kiểm duyệt nội dung. Khi phân rõ ràng các tiêu chí trên thì việc Quản lý giám sát sẽ dễ dàng hơn rất nhiều", luật sư Nguyễn Tuấn Tú nói.