Bước qua ngưỡng cửa - Bài 4: Lý mới từ trong tiếng khèn

Ở vùng núi cao, mỗi dân tộc có một phong tục, tập quán, nét văn hóa khác nhau. Nếu như với người Dao, mọi điều đều được quy định trong văn tự, thì người Mông lại có đời sống tâm linh gắn liền với cái lý.

Lý ở đây là lý lẽ, là những trật tự trong đời sống của bà con. Cái lý đó có thể phù hợp ở chỗ này, nhưng chỗ khác lại là những điều quá cũ kỹ. Để thay đổi được cái lý cũ đó không phải là chuyện một sớm một chiều. Câu chuyện về hủ tục treo thi hài người đã mất trong nhà của đồng bào đã tồn tại từ không biết bao nhiêu đời của các dòng họ, không chỉ ở xã Tà Mung mà còn nhiều nơi khác cũng vậy.

Bước qua ngưỡng cửa - Bài 4: Lý mới từ trong tiếng khèn
Thắp hương cúng tổ tiên

Nhưng với Bộ đội cụ Hồ, chiến sĩ công an Nhân dân ở huyện Than Uyên, trong đó có vai trò của đồng chí Trưởng Ban vận động xây dựng câu lạc bộ Văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Mông, đã tìm ra con đường, đi đúng với suy nghĩ, nguyện vọng của bà con người Mông. Giờ thì người Mông ở Tà Mung hiểu về lý do đó quá, hiểu từ sau khi những lời ca được cất lên từ trong báu vật. Việc chuyển đổi được cái lý này, bà con đã ký vào cam kết, để có một sự ràng buộc chặt chẽ. Trung tá Lầu A Tình, Chính trị viên Ban chỉ huy Quân sự huyện Than Uyên cho chúng tôi biết: "Để thực hiện việc này chúng tôi phải làm cam kết, do vậy bà con rất đoàn kết, găn bó, quyết tâm thực hiện. Khi thực hiện chuyển từ người chết treo sang người chết cho vào quan tài thì phải làm cái lý. Việc khó khăn lớn nhất là Ban vận động phải đi tìm những bà cô, ông cậu từ thuở xưa để chữa lại cái lý, chữa lại lời nguyền trước đó. Đặc biệt là phải có bài khèn là “Đưa người vào quan tài”. Do vậy phải tìm nghệ nhân rất giỏi để truyền lại và tham mưu cho huyện mở lớp dạy khèn để làm được thủ tục đưa người chết vào quan tài".

Ông Lý A Phềnh, ở bản Nậm Phắt là một trong số nghệ nhân nổi tiếng ở bản Lán Tọ, xã Tà Mung, vừa là nghệ nhân dạy khèn, vừa là hộ gia đình dân tộc Mông chấp hành rất tốt chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Bản thân ông cũng là người có nhận thức tích cực trong việc tham gia xóa bỏ hủ tục lạc hậu. Vì vậy để có cái lý mới tiến bộ trong lời khèn thì phải bằng mọi cách khôi phục lại tiếng khèn phục vụ cho sinh hoạt văn hóa, văn nghệ nói chung và tiếng khèn dùng trong tang lễ nói riêng, nhất là khi mà nó đang ngày càng có dấu hiệu mai một. Ông Phềnh nói: "Bây giờ để nối tiếp được việc bảo tồn vă hóa dân gian dân tộc Mông, tới đây hết lứa tuổi già chúng tôi phải dạy thêm các cháu học sinh các cấp, kể cả nam và nữ để sau này các cháu còn nối được dòng dõi của dân tộc và duy trì được bản sắc của dân tộc, tránh để mất và mai một đi phong tục, nhất là tiếng khèn. Trong nếp sống văn hóa mới hiện nay đang được đưa vào, đặc biệt là Ban vận động dân gian dân tộc Mông đang được củng cố lại nền văn hóa đó của dân tộc Mông để phục vụ cho lễ tang của dân tộc Mông mãi mãi về sau này".

Bước qua ngưỡng cửa - Bài 4: Lý mới từ trong tiếng khèn
Bà con người Mông làm đường vào bản

Mở lớp dạy khèn chính là khôi phục lại một phần nét đẹp văn hóa của đồng bào đang bị mai một do điều kiện sống và do cả nhận thức của con người. Một nét đẹp văn hóa được khôi phục thì những chuẩn mực truyền thống mang đậm yếu tố tiến bộ, văn minh cũng được khơi dậy trong mỗi con người. Việc người Mông ở Tà Mung đã chấp nhận cho những bà cô, ông cậu chỉnh sửa lại cái lý trong việc tang, rồi cùng nhau ký kết, làm lý để từ bỏ hủ tục treo thi hài là một sự đổi thay vô cùng lớn. Một lời ca tiến bộ được chắt chiu rồi thổi hồn vào báu vật của người Mông là cây khèn đã làm cho đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào hoàn toàn khác.

Ông Giàng A Vảng, ở bản Ho Ta, người đang theo lớp học khèn cũng nhận định: Sau khi được học tiếng khèn để duy trì, bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc Mông, đặc biệt là bài khèn đưa người vào áo quan, hiện nay chúng tôi đã yên tâm về mọi mặt trên các hủ tục của dân tộc. Chúng tôi cũng sẽ yên tâm rằng, giờ thì không thể mất được tiếng Khèn trong đám tang của người Mông nữa.

Việc dạy khèn như vậy sẽ giảm được rất nhiều chi phí cho các hộ gia đình mỗi khi có việc tang, việc lễ. Ngày xưa thợ khèn còn ít thì họ gần như chiếm đặc quyền đặc lợi trong việc lấy tiền công. Bây giờ thợ khèn nhiều rồi, thay vì phải mổ con trâu, bà con có thể mổ lợn, nếu không có lợn thì gà cũng chẳng sao. Ông Phùng Tiến Hưng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tà Mung nói: "Cấp ủy chính quyền địa phương trong quá trình tuyên truyền vận động đã phối hợp với các cấp chính quyền của huyện Than Uyên tham gia tích cực trong việc tuyên truyền vận động, khi gia đình có việc thì trực tiếp đến từng nhà để tuyên truyền vận động và cùng với già làng, trưởng bản, người có uy tín để giải thích và vận động, từ đó đã giúp các hộ dân hiểu và hạn chế được việc mổ nhiều trâu, bò, lợn".

Đặc biệt, vừa qua, cán bộ, chiến sỹ của Ban Chỉ huy quân sự huyện Than Uyên cùng với Ban vận động xây dựng câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Mông của huyện đã vận động thành công từng dòng họ tự đóng góp quỹ để phục vụ cho các công việc lớn, trong đó có việc tang lễ. Nếu gia đình nào điều kiện kinh tế quá khó khăn thì già làng, trưởng bản sẽ trích một phần quỹ đó để giúp bà con.

Tà Mung có tám dòng họ lớn thì nay đã có bảy dòng họ ký vào bản cam kết xóa bỏ hoàn toàn hủ tục. Họ Sùng là dòng họ cuối cùng cũng vừa ký vào bản cam kết, chỉ cần làm một cái lý nữa là xong. Hôm nay, đã có một nguồn ánh sáng mới từ chính quyền đẩy lùi những điều lạc hậu, để đồng bào Mông nơi đây tự tin bước qua cái ngưỡng cửa cao- bao nhiêu năm ngăn đường, cản lối.

Kế Nghiệp

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội

Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội

Ngày 23/5, tại ấp 4, xã Xuân Tây, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, Vùng 2 Hải quân tổ chức khánh thành và bàn giao “Nhà đồng đội” cho gia đình Thượng úy quân nhân chuyên nghiệp (QNCN) Nguyễn Sơn Tùng, Tiểu đội trưởng Ra đa, Tàu 273, Lữ đoàn 167, Vùng 2 Hải quân
Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng

Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng

Ngày 23/5, tại thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Đảng ủy Vùng 2 Hải quân tổ chức Lễ trao tặng Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng cho Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân.
Gương mẫu giảm thiểu rác thải nhựa, lan tỏa phong trào sống xanh

Gương mẫu giảm thiểu rác thải nhựa, lan tỏa phong trào sống xanh

Những thay đổi từ lối sống hằng ngày như đi chợ bằng giỏ, đựng thực phẩm trong hộp, dùng túi đựng, ống hút, li uống nước bằng giấy, thay các sản phẩm nhựa dùng một lần, hội viên Hội NCT TP Huế đang góp phần giảm rác thải nhựa, túi nilon ra môi trường. Đồng thời, lan tỏa phong trào sống xanh, góp phần chung tay vì một Huế - đô thị giảm nhựa.
Làng dệt thổ cẩm Za Ra

Làng dệt thổ cẩm Za Ra

Làng dệt thổ cẩm Za Ra hiện ra như một nét chấm phá đặc sắc giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, một bảo tàng sống của văn hóa Cơ Tu, được gìn giữ vẹn nguyên qua từng đường kim, sợi chỉ...
Tươi sáng ở A Rem

Tươi sáng ở A Rem

Không còn bóng tối, bão bùng phủ lấy cuộc sống, những người A Rem giờ đây đã có cuộc sống ổn định và ngày một tươi sáng dần...

Tin khác

Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi

Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi
Ngày 21/5, tại TP Hồ Chí Minh, Hội Doanh nghiệp Nghệ Tĩnh đã tổ chức buổi gặp gỡ thân mật và ý nghĩa với Đoàn công tác của Trung tâm Điều dưỡng thương binh nặng tỉnh Nghệ An, nhân dịp đoàn vào thăm chiến trường xưa tại các tỉnh phía Nam.

Bộ Công an bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, cận nghèo ở Bạc Liêu

Bộ Công an bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, cận nghèo ở Bạc Liêu
Ngày 22/5, Bộ Công an phối hợp với tỉnh Bạc Liêu tổ chức lễ khánh thành, bàn giao 700 căn nhà tặng hộ nghèo, hộ cận nghèo, khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.

TBC Media ra mắt MV “Ninh Bình ơi”: Bản tình ca tôn vinh vẻ đẹp miền cố đô

TBC Media ra mắt MV “Ninh Bình ơi”: Bản tình ca tôn vinh vẻ đẹp miền cố đô
Công ty TBC Media vừa chính thức giới thiệu đến công chúng sản phẩm âm nhạc mới mang tên “Ninh Bình ơi”, một MV đậm chất tự sự, kết hợp giữa âm nhạc trữ tình sâu lắng và hình ảnh tuyệt mỹ của vùng đất cố đô.

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025

Hà Nội: 100% bệnh viện hoàn thành hồ sơ bệnh án điện tử trước 30/9/2025
Ngày 20/5, UBND TP Hà Nội đã ban hành kế hoạch số 144/KH-UBND triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại các bệnh viện trên địa bàn Thành phố và giao Sở Y tế là đơn vị chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch này trên địa bàn thành phố.

Đổi tên, đổi tầm nhìn: Bước ngoặt chiến lược của Petrovietnam trong kỷ nguyên năng lượng mới

Đổi tên, đổi tầm nhìn: Bước ngoặt chiến lược của Petrovietnam trong kỷ nguyên năng lượng mới
“Việc đổi tên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam là bước ngoặt mang tính chiến lược, phản ánh khát vọng mới, nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn trong chuyển đổi mô hình phát triển”. Đó là nhận định của ông Lê Thọ Bình, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam.

Để người cao tuổi được an tâm

Để người cao tuổi được an tâm
Tháng 5 - Tháng vận động triển khai Bảo hiểm xã hội (BHXH) toàn dân đang diễn ra sôi nổi trên cả nước với chủ đề: “BHXH - An tâm cho mọi gia đình”.

Lợi dụng... cái đẹp!

Lợi dụng... cái đẹp!
Mấy ngày nay, câu chuyện cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố vụ án "Sản xuất hàng giả" và "Lừa dối khách hàng" xảy ra tại Công ty Cổ phần Asia Life và Công ty cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt, làm dậy sóng dư luận.

Khơi dậy niềm tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Khơi dậy niềm tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh
Ủy ban Về người Việt Nam ở nước ngoài TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Công ty Cổ phần phim Thiên Ngân, Công ty CP Galaxy Education tổ chức Đoàn đại biểu Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài Thành phố xem phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”..

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê
Trong làn gió xuân ấm áp, khi đất trời giao mùa, trở về vùng đất Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ hôm nay, ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận được một sức sống mới đang trỗi dậy mạnh mẽ. Từ những con đường bê tông khang trang, những dãy nhà văn hóa sáng đèn mỗi đêm, cho đến màu xanh bạt ngàn của rừng cây và sự rộn ràng trong từng mái ấm, tất cả như minh chứng sống động cho một Cẩm Khê đang đổi thay từng ngày nhờ vào chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) và tinh thần đoàn kết, cống hiến không mệt mỏi của người dân nơi đây, đặc biệt là lực lượng NCT.

Từ ngày 1/7 thêm nhiều NCT được nhận trợ cấp, cao nhất 1,5 triệu đồng/tháng

Từ ngày 1/7 thêm nhiều NCT được nhận trợ cấp, cao nhất 1,5 triệu đồng/tháng
Từ ngày 1/7 tới, chính sách trợ giúp xã hội dành cho NCT sẽ có nhiều thay đổi tích cực, với mức hỗ trợ tối đa lên tới 1,5 triệu đồng/tháng cho những trường hợp đặc biệt khó khăn.

Bệnh viện Hữu nghị Việt - Tiệp (Hải Phòng): Bàn tay bị đứt rời được nối liền một cách kỳ diệu

Bệnh viện Hữu nghị Việt - Tiệp (Hải Phòng): Bàn tay bị đứt rời được nối liền một cách kỳ diệu
Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp vừa phẫu thuật nối thành công cho một ca bệnh bị đứt rời bàn tay do tai nạn lao động.

Lồng ghép chẩn đoán và điều trị dự phòng bằng vắc-xin, giảm gánh nặng y tế cho nhóm NCT

Lồng ghép chẩn đoán và điều trị dự phòng bằng vắc-xin, giảm gánh nặng y tế cho nhóm NCT
Tại Hội thảo Khoa học “Chủng ngừa vắc-xin cho người lớn trong kỷ nguyên dân số già”, nhiều chuyên gia cho rằng: việc đẩy mạnh kế hoạch tiêm chủng cho NCT, đặc biệt là nhóm người có bệnh lý nền cũng có ý nghĩa rất quan trọng.

Hơn 200 học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số tiêu biểu tham gia giao lưu năm 2025

Hơn 200 học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số tiêu biểu tham gia giao lưu năm 2025
Thực hiện Quyết định số 1169/QĐ-BVHTTDL ngày 25/4 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc ban hành Kế hoạch tổ chức “Giao lưu học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số tiêu biểu các trường Văn hóa, Thể thao và Du lịch khu vực phía Nam lần IX năm 2025”.

Hơn 1.000 người làm báo tham gia giải đi bộ, chạy bộ “Trăm năm một lần”

Hơn 1.000 người làm báo tham gia giải đi bộ, chạy bộ “Trăm năm một lần”
Giải đi bộ – chạy bộ "Tự hào Thành phố tôi yêu" Cúp Agribank 2025 được tổ chức vào ngày 15/6, tại Thành phố mang tên Bác. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025) và 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025).

Trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ vĩ đại

Trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ vĩ đại
Sáng 19/5, Hội NCT 10 phường trong quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh tham gia Lễ phát động “Trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ vĩ đại”, nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025).
Xem thêm
Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội

Vùng 2 Hải quân khánh thành, bàn giao Nhà đồng đội

Ngày 23/5, tại ấp 4, xã Xuân Tây, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, Vùng 2 Hải quân tổ chức khánh thành và bàn giao “Nhà đồng đội” cho gia đình Thượng úy quân nhân chuyên nghiệp (QNCN) Nguyễn Sơn Tùng, Tiểu đội trưởng Ra đa, Tàu 273, Lữ đoàn 167, Vùng 2 Hải quân
Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng

Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân vinh dự đón nhận Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng

Ngày 23/5, tại thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Đảng ủy Vùng 2 Hải quân tổ chức Lễ trao tặng Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng cho Chuẩn Đô đốc Lê Bá Quân.
Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi

Gặp mặt tri ân các thương, bệnh binh, người cao tuổi

Ngày 21/5, tại TP Hồ Chí Minh, Hội Doanh nghiệp Nghệ Tĩnh đã tổ chức buổi gặp gỡ thân mật và ý nghĩa với Đoàn công tác của Trung tâm Điều dưỡng thương binh nặng tỉnh Nghệ An, nhân dịp đoàn vào thăm chiến trường xưa tại các tỉnh phía Nam.
Một số lưu ý khi con trẻ bị áp lực trong học tập

Một số lưu ý khi con trẻ bị áp lực trong học tập

Cứ dịp cuối tháng 5, tháng 6 là học sinh các cấp ở nước ta sẽ bước vào thời điểm thi học kì, thi tốt nghiệp, được xem là có cường độ học tập cao nhất trong năm.
Có một dòng họ học tập như thế!

Có một dòng họ học tập như thế!

Ông Huỳnh Thanh Tâm, sinh năm 1955, nguyên là Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Phú Cường, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp luôn quan tâm đến việc học hành của gia đình và dòng tộc. Ông Tâm đã đứng ra thành lập Quỹ Khuyến học dòng họ Huỳnh để hỗ trợ về vật chất cho con cháu học hành đến nơi, đến chốn...
Ông Lển khuyến học, khuyến tài...

Ông Lển khuyến học, khuyến tài...

Ông Nguyễn Văn Lển, Chủ tịch Hội Khuyến học xã An Long, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp là người rất năng nổ, nhiệt tình và xông xáo trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở địa phương.
Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Trong làn gió xuân ấm áp, khi đất trời giao mùa, trở về vùng đất Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ hôm nay, ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận được một sức sống mới đang trỗi dậy mạnh mẽ.
Chợ trời Đà Nẵng ngày ấy và bây giờ

Chợ trời Đà Nẵng ngày ấy và bây giờ

Sau năm 1975, chợ trời nhộn nhịp xuất hiện ở phía Tây, đoạn đường Ông Ích Khiêm (trước kia là đường Khải Định) Đà Nẵng, xéo xéo với cổng chợ Cồn. Cạnh đó, đường Đào Duy Từ dẫn vào Kho đạn (sau 1975 là trại giam), hai bên là các điểm mua bán hàng điện máy. Ai bán, ai mua radio, ti vi, cát sét, máy đĩa, ampli… thì đến đây...
Tự hào chặng đường hơn 70 năm hình thành và phát triển

Tự hào chặng đường hơn 70 năm hình thành và phát triển

Xã Nghi Phương, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, có bề dày lịch sử đấu tranh cách mạng dưới ngọn cờ vinh quang của Đảng.
Phiên bản di động