Báo chí 'chuyển mình' để phù hợp với chuyển đổi số

Diễn đàn "Chuyển đổi số để phục vụ bạn đọc tốt hơn" tại Hội báo toàn quốc 2022.

Quan trọng là con người và tư duy

Tại Diễn đàn “Chuyển đổi số để phục vụ bạn đọc tốt hơn” trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc 2022, nhà báo Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập báo Nhân dân khẳng định: “Chuyển đổi số là con đường của cả nước và báo chí cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Trong bối cảnh kỷ nguyên số với rất nhiều sự thay đổi về công nghệ nói chung, thay đổi công nghệ làm báo, thay đổi những hành vi của độc giả, khán thính giả, chúng ta không có cách nào khác là phải tích cực số hoá”.

Tuy nhiên, theo nhà báo Lê Quốc Minh, thực tế hiện nay, rất nhiều cơ quan báo chí chưa hiểu rõ về chuyển đổi số, nhiều cơ quan cho rằng chỉ đầu tư thiết bị công nghệ, một số chương trình phần mềm có nghĩa là họ đã trên con đường chuyển đổi số nhưng thực ra không phải như vậy. Chuyển đổi số không chỉ là vấn đề về công nghệ, mà còn là vấn đề về con người, tư duy. Chuyển đổi số có nhiều yếu tố, nhưng lãnh đạo các cơ quan báo chí am hiểu về chuyển đổi số sẽ giúp quá trình này diễn ra nhanh chóng và thành công hơn. Bên cạnh đó, để chuyển đổi số, các tòa soạn cần đào tạo một đội ngũ nhân lực có khả năng sử dụng thành thạo các công cụ digital, cũng như tạo ra môi trường để phóng viên phát triển sáng tạo, thực hiện đúng chiến lược mà cơ quan mong muốn.

Theo đó, chuyển đổi số không chỉ đơn giản là số hoá nội dung đưa lên nền tảng số, mà phải tạo ra cả một quy trình sản xuất mới mẻ, những sản phẩm thông tin mới mẻ, thậm chí tạo ra văn hoá trong toà soạn cho phù hợp với môi trường chuyển đổi số. Các cơ quan báo chí phải có suy nghĩ hết sức nghiêm túc về vấn đề này, phải đánh giá được nhu cầu của mình, phải xác định được con đường mình muốn đi, xác định mục tiêu hướng tới, từ đó lựa chọn công nghệ phù hợp.

Đồng quan điểm, theo nhà báo Lê Xuân Trung, Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ, trong quá trình chuyển đổi số, các cơ quan báo chí cần phải vượt qua 3 thách thức lớn là: Công nghệ, chi phí đầu tư và con người. Ngoài việc không có công nghệ phù hợp thì không thể chuyển đổi số hiệu quả; thách thức quan trọng nhất đó là con người, đội ngũ nhân sự.

“Khi muốn chuyển đổi số mà năng lực đội ngũ, năng lực lãnh đạo, điều hành không thể chuyển đổi số được thì dù có được đầu tư công nghệ phù hợp thì chưa chắc đã thực hiện được”, nhà báo Lê Xuân Trung nêu quan điểm.

Chia sẻ về kinh nghiệm chuyển đổi số trong đơn vị, ông Đinh Đắc Vĩnh, Phó Tổng giám đốc phụ trách Công nghệ thông tin, Đài truyền hình Việt Nam (VTV) cho biết: "Ngay từ những năm 2010- 2011 Đài Truyền hình Việt Nam đã có khẩu hiệu 5 chữ “Thay đổi hay là chết”. Để có sự thay đổi về tư duy, nhận thức trong chuyển đổi số, VTV đã trải qua quá trình dài từ nghiên cứu, tìm hiểu đến nghĩ đến các hướng đi mới; phải mất vài năm mới có được nhận thức vấn đề và lại phải tiếp tục thay đổi theo xu thế chung. Chúng tôi xác định, việc thay đổi tư duy trong chuyển đổi số không chỉ ở người lãnh đạo, ở bộ phận nội dung hay kỹ thuật mà tất cả đều cùng phải vào cuộc, kiên quyết thực hiện từ lãnh đạo cấp cao nhất đến nhân viên…”

Trong quá trình chuyển đổi, VTV đã gặp những khó khăn như: Về con người, đơn vị vẫn hoạt động theo mô hình truyền thống từ nguồn thu, hoạt động, đến nội dung số vẫn còn ít; về quy trình làm việc, quản trị là quy trình rời rạc không thống nhất, cơ sở dữ liệu không được liên hết; về tài chính, tiền có thể bỏ ra nhưng những quy chế của nhà nước, vấn đề thủ tục khiến quá trình thực hiện bị tác động.

Để khắc phục, VTV đã phải chuyển sang hình thức chỉ đầu tư những nội dung trong tầm tay, còn lại phải thuê dịch vụ; cùng với đó là phối hợp với các đơn vị về công nghệ để xây dựng, tạo nền tảng. Từ đó, VTV đã có những bước đi cả về quản trị, công cụ, nội dung để phục vụ khán giả… Đặc biệt, với phương châm “khán giả ở đâu chúng tôi ở đó”, khán giả mong muốn như thế nào, VTV đã sẵn sàng thay đổi các nội dung phong phú, sáng tạo để có sự khác biệt.