Tài liệu rất rõ, nhưng không khởi tố?

Theo đơn tố giác tội phạm, bà Nguyễn Thị Vân (xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội) yêu cầu Cơ quan CSĐT, Công an huyện Sóc Sơn làm rõ hành vi lạm dụng chức vụ quyền hạn để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của 09 đối tượng gồm: Nguyễn Thị Hậu, Phú Thị Đáng, Nguyễn Thị Hương, Lã Thị Oanh, Nguyễn Thị Hồng Phương, Vũ Thị Luyện, Nguyễn Viết Lãng, Nguyễn Tiến Quyết, Nguyễn Văn Sỏi là các cán bộ chủ chốt của Hội LHPN, UBND, Công an và Đảng ủy xã Việt Long. Tài liệu mà bà Vân cung cấp cho Cơ quan CSĐT Công an huyện Sóc Sơn thì những người trên lấy lý do cần tiền để đáo hạn Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) huyện Sóc Sơn giúp các hộ dân nghèo trên địa bàn của xã Việt Long, nên vận động bà Vân cho người dân vay tiền để làm thủ tục đáo hạn. Sau khi đáo hạn xong, Ngân hàng CSXH sẽ tiếp tục cho vay và Hội LHPN xã sẽ có trách nhiệm nhận tiền cho vay của Ngân hàng để trả cho bà Vân.

Từ tháng 11/2007 đến tháng 11/2008, bà Vân đã cho các hộ dân vay thông qua đại diện là Hội LHPN xã tổng số tiền là 31.758.370.000 đồng. Tuy nhiên, quá thời hạn “đáo hạn”, Hội LHPN xã đã không trả tiền cho bà Vân. Các hợp đồng vay tiền, xác nhận nợ… đều có chữ ký và đóng dấu của các cơ quan, tổ chức địa phương xã Việt Long.

Theo tìm hiểu, Ngân hàng CSXH không ủy thác cho Hội LHPN xã Việt Long hay Chủ tịch Hội LHPN xã Việt Long nhận ủy quyền từ các hộ dân hoặc để trả tiền thay cho các hộ dân. Dư nợ của tất cả các hộ dân vay vốn tại Ngân hàng CSXH huyện Sóc Sơn mà Hội LHPN xã Việt Long quản lý tại thời điểm năm 2007 chỉ là 1.647 triệu đồng, năm 2008 chỉ là 1.465 triệu đồng; Bà Nguyễn Thị Hậu và ông Nguyễn Văn Sỏi, Phó trưởng Công an xã Việt Long có hành vi tạo lập giả mạo "Giấy cam kết trả nợ" của 34 hộ nông dân trên địa bàn xã Việt Long đã nhờ Hội LHPN xã vay tiền đáo nợ Ngân hàng CSXH. Cuối các văn bản “giấy cam kết trả nợ” này đều có xác nhận của Công an xã Việt Long. Phần lớn các giấy cam kết tên có chung nội dung là nhờ bà Nguyễn Thị Hậu vay hộ tiền, chưa trả được số tiền vay này và khất khi nhận được tiền đền bù giải phóng mặt bằng đường 3B sẽ nhờ “dự án” giữ lại số tiền để trả cho bà Hậu.

Do nghi ngờ một trong hai con dấu bị làm giả nên Luật sư Lê Đình Việt, Công ty Luật TNHH Minh Tín, có văn bản yêu cầu Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an giám định mẫu dấu giữa các hợp đồng vay tiền với các giấy cam kết trả nợ. Đồng thời, giám định chữ ký của bà Nguyễn Thị Hậu và ông Nguyễn Văn Sỏi trên nhiều loại tài liệu khác nhau. Kết quả, tại Văn bản số 75/C09-P5 ngày 26/7/2019, của Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an kết luận có nội dung: Chữ ký đứng tên Nguyễn Thị Hậu tại các mẫu so sánh do cùng một người ký ra. Chữ ký đứng tên Nguyễn Văn Sỏi trên các mẫu so sánh do cùng một người ký ra. Mẫu dấu trên các hợp đồng vay tiền và trên giấy cam kết trả nợ không phải do cùng một con dấu đóng ra.

Như vậy, rất có thể một trong hai con dấu của Công an xã Việt Long đã bị các đối tượng làm giả để sử dụng trong hoạt động lừa đảo; hoặc cũng có thể các con dấu này là dấu thật, được thay thế trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên, Cơ quan CSĐT, Công an huyện Sóc Sơn vẫn chưa làm sáng tỏ nội dung này.

Ngày 25/6/2019, Cơ quan CSĐT Công an huyện Sóc Sơn ra Quyết định không khởi tố vụ án hình sự số 239/CQCSĐT và Thông báo kết quả giải quyết nguồn tin về tội phạm số 249/CQCSĐT-KT do ông Nguyễn Văn Ngân, Phó thủ trưởng Cơ quan CSĐT ký. Sau khi nhận được Quyết định không khởi tố vụ án hình sự số 239 trên, bà Nguyễn Thị Vân đã có đơn khiếu nại đến Thủ trưởng Cơ quan CSĐT, Công an huyện Sóc Sơn, đến nay đã quá hạn nhưng vẫn chưa nhận được văn bản giải quyết khiếu nại.

Nhận định của Luật sư Lê Đình Việt, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

Những điểm nổi bật của các văn bản trên và quá trình giải quyết đơn tố giác của Cơ quan CSĐT Công an huyện Sóc Sơn có nhiều điểm bất cập. Cụ thể:

Trong khi bà Vân tố giác những người nêu trên lạm dụng chức vụ, quyền hạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì quá trình điều tra lại giải quyết theo hướng “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, đây là hai tội danh khác nhau; Bỏ qua 8 đối tượng bị tố giác: Bà Vân tố giác tổng số 9 đối tượng thì Cơ quan CSĐT, Công an huyện Sóc Sơn lại chỉ xem xét duy nhất trường hợp bà Nguyễn Thị Hậu (người đã không còn công tác tại xã Việt Long từ nhiều năm nay) và "quên" các trường hợp khác. Mặc dù, có đầy đủ tài liệu chứng minh như các hợp đồng vay tiền, các giấy biên nhận nợ, khất nợ… với chữ ký của những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức nêu trên. Đồng thời, có đóng dấu của các cơ quan, tổ chức này nhưng thông báo kết quả giải quyết nguồn tin về tội phạm lại cho rằng “không có căn cứ xác định bà Nguyễn Thị Vân đưa cho bà Nguyễn Thị Hậu số tiền 31.758.370.000 đồng”. Ngay sau đó cơ quan này lại khẳng định: “Việc vay tiền giữa bà Vân và bà Hậu là quan hệ dân sự, không có sự việc phạm tội”. Chuyển chủ thể vay tiền để “dân sự hóa” quan hệ pháp luật hình sự: tại các hợp đồng vay tiền thì người vay tiền là các hộ dân nghèo tại địa phương do Hội LHPN xã Việt Long đứng ra làm đại diện, người cho vay là bà Vân. Tuy nhiên, quá trình giải quyết đơn tố giác, Cơ quan điều tra lại xác định cá nhân bà Hậu vay của bà Vân. Từ đó làm “biến dạng” hoàn toàn bản chất của quan hệ pháp luật, từ quan hệ pháp luật hình sự (hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản) sang quan hệ pháp luật dân sự (tranh chấp vay tài sản giữa cá nhân với cá nhân). Thậm chí, cơ quan điều tra còn điều tra ngược khi bà Vân tố giác những người nêu trên chiếm đoạt tài sản, nhưng Cơ quan điều tra lại nhiều lần triệu tập bà Vân để yêu cầu giải trình về số tiền bà Vân có để cho vay (trong khi bà Vân chẳng phải Đảng viên hay công chức Nhà nước). Trong khi 31,7 tỷ đồng được “ăn chia” như thế nào giữa 09 đối tượng nêu trên thì đến nay chưa được làm rõ.

Theo bà Vũ Thị Thu Lan, Đội CSĐT tội phạm về kinh tế, Công an huyện Sóc Sơn: “Bà Vân phải có trách nhiệm giải trình về nguồn tiền cho vay. Nhưng xác minh cho thấy các tài khoản mà bà Vân cung cấp không có số tiền và việc rút tiền không khớp với nguồn tiền cho vay nên CQĐT cho rằng không đủ cơ sở để chứng minh bà Vân đưa cho bà Hậu hơn 31,7 tỷ như giấy vay…”.

Báo điện tử Ngày mới (Báo Người cao tuổi) đề nghị Viện KSND TP Hà Nội; Công an TP Hà Nội vào cuộc làm rõ, xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật.