Tranh dân gian làng Đông Hồ

Tranh làng Hồ in trên loại giấy dó là loại giấy dân tộc chế tạo bằng tre, nứa. Loại giấy này có đặc tính bền, dai, ăn màu, nhất là các loại màu được chế tạo bằng nguyên liệu thực vật.
Nhân dân vùng Kinh Bắc cũ vẫn còn truyền tụng câu ca dao:

Hỡi cô thắt dải lưng xanh

Có về làng Mái với anh thì về

Làng anh có lịch có lề

Có ao tắm mát có nghề làm tranh

Làng Mái là tên của làng Đông Mai, cái tên trước đây của làng Đông Hồ, gọi nôm là làng Hồ. Làng Đông Hồ là quê hương của tranh dân gian Việt Nam, một nghệ thuật thuần túy dân tộc, xuất phát từ điều kiện sinh hoạt xã hội nông nghiệp của Nhân dân ta và tâm hồn phong phú, phóng khoáng, chân thực của những nghệ nhân dân gian.

Hai bà Trưng
Hai bà Trưng

Tranh làng Hồ in trên loại giấy dó là loại giấy dân tộc chế tạo bằng tre, nứa. Loại giấy này có đặc tính bền, dai, ăn màu, nhất là các loại màu được chế tạo bằng nguyên liệu thực vật. Những tờ giấy dó được quét lên trên bằng loại điệp, là chất bột màu của vỏ sò, hến biển, đã được đốt thành than tán nhỏ. Mặt giấy dó lúc đó đã trở thành trắng mịn, một màu trắng khá độc đáo, đẹp và thanh nhã.

Những màu sắc dùng để in tranh cũng hoàn toàn dân tộc. Nghệ nhân dùng những chất liệu thiên nhiên có sẵn; than rơm cho màu đen, càng để lâu càng đậm và lại xốp; màu xanh rỉ đồng; màu vàng của dành dành, hoa hòe; màu lam của lá chàm. Tất cả những màu sắc nguyên chất này được dùng để vẽ trong một bức tranh, đã tạo nên màu rực rỡ vừa hài hòa vừa tương phản, khiến bức tranh trở nên đẹp, gợi cảm…

Nghệ nhân làng Hồ đã dùng chất liệu gỗ để khắc tranh, thường là dùng gỗ thị, loại gỗ vừa nhuyễn vừa bền lại dễ khắc, không bị mọt. Có khi nghệ nhân dùng gỗ vàng tâm để làm bản khắc.

Tranh dân gian làng Đông Hồ
Đám cưới chuột

Nội dung của tranh Đông Hồ rất phong phú và phản ánh được nhiều vẻ của đời sống, đồng thời biểu hiện tính trữ tình, tính anh hùng của Nhân dân trong nhận thức với Tổ quốc, với xóm làng, với gia đình, bạn bè, tình yêu... Ta có thể xếp loại như sau:

Tranh thờ: Loại tranh tôn giáo dùng để thờ cúng ở các chùa, miếu, nhà riêng. Nghệ nhân đã lấy các điển tích trong đạo Phật, đạo Lão mà vẽ qua sự tưởng tượng của mình. Đó là những bức tranh Thập điện, Phật Bà Quan Âm, Phật nhập Niết Bàn, Hắc hổ, Ngũ hổ thần tướng, ông Hoàng cầm quân, Bà Chúa thượng ngàn v.v... Tuy chủ đề tôn giáo, nhưng nghệ nhân đã thể hiện những nhân vật gần gũi với cuộc sống quanh mình.

Tranh sinh hoạt xã hội: Phản ánh những ước mơ của con người hoặc những điều kiện sinh hoạt xã hội như tranh gà, lợn nói lên sự giàu có sung túc; tranh tiến tài tiến lộc, bầu bí, hái đào nói lên sự thịnh vượng. Có những tranh ca ngợi lao động như cày bừa, tát nước, làm mùa, chăn trâu v.v... Những tranh diễn tả niềm vui trong sinh hoạt như: Đánh vật, đánh cờ, đánh đàn. Có những tranh đả kích như: Tranh đánh ghen, thầy đồ cóc, đám cưới chuột...

Tranh diễn ra cảnh vật: Gồm các loại tranh cỡ nhỏ và các loại cỡ lớn treo chiếc một như cá trông trăng, chim công, tranh tứ bình (bốn chiếc) vẽ cảnh bốn mùa và tranh tố nữ vẽ bốn cô gái, bên trên có đề thơ và tranh hứng dừa.

Tranh nội dung là truyện cổ tích: Lấy chủ đề trong các truyện cổ tích dân gian và các truyện như: Thạch Sanh, Kim Vân Kiều, Bích Câu Kì Ngộ, Nhị độ mai, Bát tiên quá hải, v.v...

Tranh có chủ đề lấy trong lịch sử dân tộc ta: Loại tranh này xuất hiện sớm hơn những loại tranh khác và thường vẽ những anh hùng có công chống xâm lược như: Đinh Tiên Hoàng, Hai Bà Trưng, Phù Đổng Thiên Vương, Trần Hưng Đạo, v.v...

Trong mỗi bức tranh thường có đề thơ viết bằng chữ nôm và viết bằng chữ quốc ngữ; những câu thơ này thường là do nghệ nhân sáng tác ra, nhìn tranh mà tức cảnh hoặc là lấy những câu phong dao, ca dao đã có sẵn để minh họa cho tranh. Lời của những bài thơ này mộc mạc, chân thực, trữ tình và phong phú về hình tượng nghệ thuật, đạt tới mức độ truyền cảm:

Cuộc sống đồng quê:

… Mẹ với chị Hai đang cấy dở

Cha cùng chú Sửa mới bừa xong

Heo, gà, vịt, ngỗng kêu vòi bữa

Cuộc sống êm trôi chẳng bận lòng.

Chơi xuân:

Hội xuân nô nức khắp xa gần

Màu thắm hoa chen sắc áo quần

Yếm thắm em khoe tô xứ Lạng

Quần thoa chị diện lụa làng Vân.

Hai Bà Trưng

Mê Linh tiếng trống hùng vang dội

Lãng Bạc bóng cờ nghĩa chói ngời

Quét sạch quân thù ghi sử mới

Rạng danh trang liệt nữ đương thời.

Ham học

Chí lớn dày công đời đắc dụng

Ngàn sau sáng mãi tấm gương soi.

Và còn nhiều loại tranh khác không đề thơ nhưng căn cứ vào nội dung mỗi bức tranh là ta có thể liên hệ ngay đến những câu ca dao, phong dao, tục ngữ phong phú trong kho tàng văn học dân gian giàu có, tươi đẹp của Nhân dân ta.

Qua tranh dân gian làng Đông Hồ, có thể suy nghĩ: Nhân dân ta vốn có truyền thống văn hiến và anh hùng từ lâu đời. Văn hiến vì đã có nền nghệ thuật, văn học cổ truyền và rực rỡ, anh hùng vì trải qua mấy nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, Nhân dân ta đã lập bao chiến công rực rỡ, đánh bại bao cuộc xâm lược.

Những cảnh sinh hoạt vui tươi, những ước mơ hạnh phúc của con người đã thể hiện ở trong các tranh gà, lợn, hứng dừa, cấy lúa, rực rỡ màu sắc của thiên nhiên và tình cảm con người.

Những anh hùng dân tộc có chiến công vẻ vang chống xâm lược như: Phù Đổng Thiên Vương, Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, v.v.... Chứng tỏ những người vì dân, vì nước bao giờ Nhân dân cũng tôn thờ, nhớ ơn mãi mãi.

Nhà văn Chi Phan
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Tháng 7, xúc động hành trình về nguồn

Tháng 7, xúc động hành trình về nguồn

Ngày 10/7, hướng tới kỷ niệm 75 năm ngày Truyền thống lực lượng TNXP ( 15/7), 78 năm Ngày Thương binh liệt sĩ (27/7), Hội Cựu Thanh niên xung phong phường Phú Thủy, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức chuyến hành trình về nguồn tại Bia ghi danh liệt sĩ Đa Kai, thuộc xã Nam Thành, tỉnh Lâm Đồng .
Thư cảm ơn

Thư cảm ơn

Kính gửi: Quý độc giả thân mến!
Đồng bằng sông Cửu Long đón hơn 2 triệu lượt khách quốc tế trong 6 tháng đầu năm 2025

Đồng bằng sông Cửu Long đón hơn 2 triệu lượt khách quốc tế trong 6 tháng đầu năm 2025

Chiều 9/7, tại Cần Thơ, Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) tổ chức Họp mặt kỷ niệm 65 năm ngày Du lịch Việt Nam (9/7/1960-9/7/2025).
Thông báo phát hành Tạp chí Người cao tuổi (Bộ mới)

Thông báo phát hành Tạp chí Người cao tuổi (Bộ mới)

Thông báo phát hành Tạp chí Người cao tuổi
Thanh Hóa thu ngân sách 6 tháng đầu năm 2025 đạt gần 30.000 tỷ đồng

Thanh Hóa thu ngân sách 6 tháng đầu năm 2025 đạt gần 30.000 tỷ đồng

Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Thanh Hóa đạt được nhiều kết quả nổi bật trên các lĩnh vực. Trong đó, thu ngân sách nhà nước đạt gần 30.000 tỷ đồng, đứng thứ 9 cả nước.

Tin khác

Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…

Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…
Từ một phóng viên báo Tuổi Trẻ, phóng viên báo Lao Động… đến giảng viên thỉnh giảng khoa báo chí trường đại học KHXH&NV. Từ tranh vẽ đời thường trên giường bệnh đến tranh vẽ in lên áo dài thời trang, được các báo đặt hàng, 4 năm tập vẽ được triển lãm 3 lần… nhà báo Huỳnh Dũng Nhân vẫn “viết và vẽ không ngưng nghỉ” như chính nhịp đập con tim của mình.

Đồng Nai đẩy mạnh chăm sóc người cao tuổi

Đồng Nai đẩy mạnh chăm sóc người cao tuổi
6 tháng đầu năm 2025, công tác chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai được triển khai đồng bộ, hiệu quả, với nhiều hoạt động thiết thực cả về vật chất lẫn tinh thần.

TP. Hồ Chí Minh: Tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ BHYT, BHXH tự nguyện cho NCT

TP. Hồ Chí Minh: Tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ BHYT, BHXH tự nguyện cho NCT
Ngày 4/7, Bảo hiểm xã hội (BHXH) khu vực XXVII có văn bản báo cáo UBND TP. Hồ Chí Minh về việc tiếp tục thực hiện đầy đủ các chính sách hỗ trợ BHYT và BHXH tự nguyện cho các nhóm đối tượng do ngân sách địa phương hỗ trợ theo các Nghị quyết còn hiệu lực của HĐND tỉnh Bình Dương (cũ) và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) cho đến khi hết thời hạn hoặc có Nghị quyết mới thay thế; đặc biệt là đối với nhóm đối tượng NCT.

Thành lập Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp Cần Thơ

Thành lập Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp Cần Thơ
Thành lập Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp Cần Thơ trên cơ sở hợp nhất Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp Cần Thơ, Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hậu Giang và Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Sóc Trăng.

Hội NCT với cuộc cách mạng chuyển đổi số

Hội NCT với cuộc cách mạng chuyển đổi số
Nhận thức được tầm quan trọng của cuộc cách mạng số, thời gian gần đây, Hội NCT Việt Nam đã có những chủ trương, biện pháp khuyến khích, hướng dẫn NCT sử dụng điện thoại thông minh để đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Đồng thời thông qua đó góp phần đẩy mạnh tốc độ chuyển đổi số quốc gia.

Cần 30.000 đơn vị máu điều trị, cấp cứu trong dịp hè

Cần 30.000 đơn vị máu điều trị, cấp cứu trong dịp hè
Để đảm bảo nguồn máu kịp thời cho cấp cứu và điều trị trong mùa hè, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương kêu gọi người dân đủ điều kiện sức khỏe, hãy sắp xếp thời gian tham gia hiến máu, cùng trao gửi sự sống cho người bệnh.

Chấp thuận xây dựng thêm 4 bến cảng container tại Hải Phòng

Chấp thuận xây dựng thêm 4 bến cảng container tại Hải Phòng
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký quyết định về việc chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng bến cảng số 9, số 10, số 11 và số 12 - Khu bến Lạch Huyện, TP Hải Phòng.

Những bất cập trong công tác bàn giao, kết thúc hoạt động của Hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ cấp huyện

Những bất cập trong công tác bàn giao, kết thúc hoạt động của Hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ cấp huyện
Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, thành lập chính quyền địa phương 2 cấp, ngày 27/6/2025, UBND huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk ban hành Quyết định số 2835/QĐ-UBND về việc kết thúc hoạt động các Hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ; Công văn số 1816/UBND-NV ngày 27/6/2025 kèm theo danh sách bố trí người hoạt động không chuyên trách có nguyện vọng nghỉ việc kể từ ngày 1/7/2025.

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Cà Mau kiện toàn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động

Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Cà Mau kiện toàn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động
Vừa qua, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Cà Mau đã tổ chức hội nghị công bố các quyết định về công tác cán bộ.

Cháy lớn tại khu vực nhà xe, 10 chiếc xe bị thiêu rụi

Cháy lớn tại khu vực nhà xe, 10 chiếc xe bị thiêu rụi
Một vụ hỏa hoạn vừa xảy ra tại khu vực nhà để xe tại chùa Hương Tích, tỉnh Hà Tĩnh khiến 9 chiếc xe điện và 1 xe ô tô bị thiêu rụi hoàn toàn.

Kinh tế gia đình NCT: “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”

Kinh tế gia đình NCT: “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”
Câu chuyện lương hưu của NCT bao nhiêu mới đủ sống, nhiều người cho rằng, lương hưu phải 6-8 triệu đồng/tháng mới đủ chi tiêu tối thiểu, thậm chí cao hơn nếu NCT có nhiều bệnh tật. Thế nhưng, mỗi câu chuyện trong bài viết này lại là mỗi hoàn cảnh khác nhau để thấy sự thích nghi với cuộc sống hiện tại của NCT, đúng như câu tục ngữ “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”…

Lòng nhân ái của cựu thanh niên xung phong

Lòng nhân ái của cựu thanh niên xung phong
Tại buổi họp mặt kỉ niệm 75 năm ngày Truyền thống lực lượng thanh niên xung phong (TNXP) Việt Nam và sơ kết hoạt động công tác 6 tháng đầu năm 2025 của Hội Cựu TNXP thị trấn Tân Phú, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước, tôi được ông Đào Hồng Vân, Chủ tịch Hội Cựu TNXP thị trấn Tân Phú giới thiệu bà Lê Thị Lý, Phó Chủ tịch Hội Cựu TNXP thị trấn Tân Phú với tấm lòng nhân ái đối với hội viên khó khăn và bà con nghèo. Hằng năm, bà Lý đã ủng hộ và vận động hàng chục phần quà trao tặng gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Riêng dịp Tết Nguyên đán năm 2025, bà Lý đã ủng hộ 20 phần quà, trị giá 12 triệu đồng tặng hội viên khó khăn và NCT neo đơn.

Ông già tìm hài cốt liệt sĩ

Ông già tìm hài cốt liệt sĩ
Là thương binh loại 2/4, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân - Đại tá Huỳnh Trí ở tỉnh An Giang, sau khi nghỉ hưu vẫn không nguôi nhớ đến những đồng đội đã hi sinh. Những gương mặt thân quen năm xưa cứ hiện về trong từng giấc mơ… Từ đó, ông quyết định dành phần đời còn lại để thực hiện tâm nguyện: Tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ.

Các nhóm đối tượng được ưu tiên nhà ở xã hội tại Đồng Nai

Các nhóm đối tượng được ưu tiên nhà ở xã hội tại Đồng Nai
Ngày 01/07/2025, UBND tỉnh Đồng Nai ban hành Quyết định số 08/2025/QĐ-UBND quy định tiêu chuẩn, đối tượng, điều kiện được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Kiện toàn bộ máy lãnh đạo, tăng cường trách nhiệm, tạo đà phát triển

Kiện toàn bộ máy lãnh đạo, tăng cường trách nhiệm, tạo đà phát triển
Thực hiện chủ trương của Trung ương về sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy sau hợp nhất, tỉnh Đồng Tháp đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tinh gọn hệ thống hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước.
Xem thêm
Tháng 7, xúc động hành trình về nguồn

Tháng 7, xúc động hành trình về nguồn

Ngày 10/7, hướng tới kỷ niệm 75 năm ngày Truyền thống lực lượng TNXP ( 15/7), 78 năm Ngày Thương binh liệt sĩ (27/7), Hội Cựu Thanh niên xung phong phường Phú Thủy, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức chuyến hành trình về nguồn tại Bia ghi danh liệt sĩ Đa Kai, thuộc
Thư cảm ơn

Thư cảm ơn

Kính gửi: Quý độc giả thân mến!
Đồng bằng sông Cửu Long đón hơn 2 triệu lượt khách quốc tế trong 6 tháng đầu năm 2025

Đồng bằng sông Cửu Long đón hơn 2 triệu lượt khách quốc tế trong 6 tháng đầu năm 2025

Chiều 9/7, tại TP. Cần Thơ, Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) tổ chức Họp mặt kỷ niệm 65 năm ngày Du lịch Việt Nam (9/7/1960-9/7/2025).
Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí cho trẻ mầm non, học sinh trên toàn quốc chính thức có hiệu lực

Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí cho trẻ mầm non, học sinh trên toàn quốc chính thức có hiệu lực

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, với 440/441 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
VinUni vinh danh thế hệ trưởng thành từ đại dịch

VinUni vinh danh thế hệ trưởng thành từ đại dịch

Ngày 28/6/2025, Trường Đại học VinUniversity (VinUni) đã tổ chức Lễ tốt nghiệp khóa 2 (2021–2025) cho gần 150 sinh viên. Với thành tích xuất sắc: chưa tốt nghiệp nhưng 55% sinh viên năm cuối đã được tuyển vào các tập đoàn đa quốc gia; 26% đã trúng tuyển T
Nghệ An: Hơn 40.000 thí sinh bước vào ngày thi đầu tiên kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Nghệ An: Hơn 40.000 thí sinh bước vào ngày thi đầu tiên kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Sáng nay (26/6), cùng với hơn 1,1 triệu thí sinh trên cả nước, hơn 40.000 thí sinh Nghệ An chính thức bước vào Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…

Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân rửa tay nhưng không gác kiếm: 36 đầu sách, 5 lần nằm Bệnh viện, 0 lần đầu hàng…

Từ một phóng viên báo Tuổi Trẻ, phóng viên báo Lao Động…đến giảng viên thỉnh giảng khoa báo chí trường đại học KHXH&NV. Từ tranh vẽ đời thường trên giường bệnh đến tranh vẽ in lên áo dài thời trang, được các báo đặt hàng, 4 năm tập vẽ được triển lãm 3 lần
Nơi hội tụ tinh hoa báo chí cách mạng Việt Nam

Nơi hội tụ tinh hoa báo chí cách mạng Việt Nam

Hội Báo toàn quốc 2025:
Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Diện mạo mới trên quê hương Cẩm Khê

Trong làn gió xuân ấm áp, khi đất trời giao mùa, trở về vùng đất Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ hôm nay, ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận được một sức sống mới đang trỗi dậy mạnh mẽ.
Phiên bản di động